Η γέννηση και η εξέλιξη της Βιώσιμης Ανάπτυξης

Λέξεις: Γιώργος Γονιάδης

Στα πλαίσια του 1ου Διεθνούς Συνεδρίου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στις 16 Μαΐου 2015 που διοργανώνεται από το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας, η ομάδα του συνεδρίου «Students for Sustainability» και ενόψει του συνεδρίου παρουσιάζει μια σειρά από άρθρα που αφορούν τη Βιώσιμη Aνάπτυξη.

«…θα πρέπει κάθε φορά να κόβονται τόσα δένδρα στα δάση όσα θα μπορούσαν να αναπτυχθούν ξανά…» 

Με αυτή την απλή φράση στο μακρινό 1713, ο Χανς Καρλ φον Κάρλοβιτς (HansCarlvonCarlowitz 1645-1714), τονίζοντας τη σημασία της σωστής διαχείρισης του δασικού αποθέματος, «γέννησε» την ιδέα της βιώσιμης ανάπτυξης. Πολύ σύντομα και ο Τόμας Μάλθους με το σύγγραμμά του “AnEssay on the Principle of Population” (1798) τόνισε ότι ο πληθυσμός του πλανήτη μας είναι μη βιώσιμος, καθώς αυξάνεται με εκθετικό ρυθμό σε σχέση με τους διαθέσιμους πόρους.

Αυτές οι επαναστατικές για την εποχή τους ιδέες σηματοδότησαν πρώιμες σκέψεις πάνω στην έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης. Παρόλα αυτά χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν 300 χρόνια για να πάρουν οι ιδέες αυτές μια πιο συνεκτική μορφή˙ τρείς αιώνες στους οποίους η ανθρωπότητα γνώρισε τη βιομηχανική επανάσταση, δύο καταστροφικούς παγκόσμιους πολέμους και αλματώδη τεχνολογική ανάπτυξη, με τις πλέον ορατές συνέπειες τους στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.

Το 1962 η Ρέιτσελ Κάρσον εκδίδει το βιβλίο “SilentSpring” καταδικάζοντας τη χρήση παρασιτοκτόνων και άλλων τοξικών ουσιών στις καλλιέργειες, ενώ το 1968 ο Πωλ Έλριχ με το βιβλίου του “ThePopulationBomb”(«Η Πληθυσμιακή Βόμβα») επαναφέρει στο προσκήνιο το πρόβλημα του υπερπληθυσμού του πλανήτη. Με αυτή την συνεχώς αυξανόμενη ανησυχία κάποιων επιστημόνων αλλά και ορισμένων ηγετών οδηγούμαστε στο συνέδριο της Στοκχόλμης (1972), το οποίο έμεινε στην ιστορία για την ριζοσπαστική ομιλία της πρωθυπουργού της Ινδίας ΊντιραΓκάντι, η οποία συνέδεσε τα υψηλά επίπεδα φτώχειας στον κόσμο με την υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, κατηγορώντας τις αναπτυγμένες χώρες για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων των αναπτυσσόμενων κρατών προς εξυπηρέτηση δικών τους συμφερόντων.

Την ίδια χρονιά, μια καινοτόμα οργάνωση με την ονομασία ClubofRome(«Ομάδα της Ρώμης») εκδίδει το βιβλίο “LimitstoGrowth” («Τα Όρια στην Μεγέθυνση»), το οποίο για πρώτη φορά συνδέει την οικολογία με την οικονομία και στη δημογραφική ανάπτυξη, δίνοντας έτσι έναν πρώιμο ορισμό στην έννοια της Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Η πρώτη επίσημη διάσκεψη για τη Βιωσιμότητα πραγματοποιήθηκε από την Παγκόσμια Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (World Commission on Environment and Development), γνωστή και ως Επιτροπή Μπρούντλαντ (BrundtlandCommission) το 1987, από την οποία προέκυψε η μελέτη ”Our Common Future” («Το κοινό μας μέλλον») που έθεσε τον ορισμό της Βιώσιμης Ανάπτυξης όπως τον ξέρουμε σήμερα: «[ανάπτυξη] η οποία εκπληρώνει τις παρούσες ανάγκες, χωρίς να διακινδυνεύει την δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες». Ταυτόχρονα, εμφυσήθηκαν οι ιδέες της ενδογενεακής (μέσα στην ίδια γενιά) και της διαγενεακής (από γενιά σε γενιά) δικαιοσύνης. 

Στα χρόνια που ακολούθησαν πληθώρα συνεδρίων καθώς και διεθνών συμφωνιών σημάδεψαν το διάλογο γύρω από το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Αξίζει να αναφερθούμε στη «Συνάντηση Κορυφής της Γης» (EarthSummit) στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1992, αποτέλεσμα του οποίου είναι η «Ατζέντα 21», ένα σχέδιο δράσης με συγκεκριμένες αρχές και πολιτικές για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων σε σχέση με το περιβάλλον. Ακολούθησαν, μεταξύ άλλων, η υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Κυότο για την Κλιματική Αλλαγή (1997), οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας του ΟΗΕ (2000) και η Παγκόσμια Σύνοδος Κορυφής του 2005, η οποία αναγνώρισε τρεις πυλώνες, στην αρμονική συνύπαρξη των οποίων στηρίζεται η βιωσιμότητα: τον οικονομικό, τον περιβαλλοντικό και τον κοινωνικό.

Πηγή: http://www.oryktosploutos.net/2010/06/blog-post.html#.VSL1gNysWSp

Δυστυχώς, οι πολύχρονες και επανειλημμένες προσπάθειες της παγκόσμιας κοινότητας να υλοποιήσει αυτήν ακριβώς την αναγκαία αρμονία δεν έχουν αποφέρει μέχρι στιγμής καρπούς με τη μορφή μιας νομικά δεσμευτικής συμφωνίας για την κλιματική αλλαγή. Η ελπίδα πλέον εναπόκειται στην επικείμενη 21η Διάσκεψη για το Κλίμα, στο Παρίσι, τον Δεκέμβριο του 2015.

Περισσότερες πληροφορίες για το συνέδριο μας στο http://www.ihu.edu.gr/icsd/ Μαρία Λαμπρίδη & Χαρούλα Μέλλιου

Πηγές: http://www.iisd.org/pdf/2012/sd_timeline_2012.pdf http://www.moa.gov.cy/moa/environment/environment.nsf/All/97100E5511AAC492C225795200325062?OpenDocument