Οι γυναίκες πεθαίνουν από έρωτα

της Νένας Καζαντζίδου

“Μικρά Αγγλία” βιβλίο της Ιωάννας Καρυστιάνη που εκδόθηκε το 1997, αναφέρεται στη δεκαετία του 30′ και είναι τώρα στις κινηματογραφικές αίθουσες.

‘Νύφες” ταινία του Παντελή Βούλγαρη σε σενάριο της Ιωάννας Καρυστιάνη, αναφέρεται στη δεκαετία του 20′ και προβλήθηκε το 2004.

“Γκόλφω” βουκολικό, δραματικό ειδύλλιο του Σπυρίδωνα Περεσιάδη που γράφτηκε το 1893 και αναφέρεται σε εκείνη την εποχή.

Η “Γκόλφω” ανέβηκε τη θεατρική σεζόν που μας πέρασε στο Εθνικό Θέατρο και πραγματικά δεν ήταν μια απλή παράσταση, ήταν μια ολόκληρη εμπειρία.

Γιατί όμως αφού είδα τη “Μικρά Αγγλία” την περασμένη Παρασκευή έκανα στο μυαλό μου αυτόν το συνδυασμό;

Όπως και στις “Νύφες” έτσι και στη “Μικρά Αγγλία” ο έρωτας που χάνεται γερνάει τη γυναίκα κατά πολλά χρόνια. Όπως και στην “Γκόλφω”. Όπως και στη ζωή…

Και τα τρία έργα αναφέρονται σε τόσο αλλοτινές εποχές και τόσο διαφορετικές από τη σημερινή κι όμως ταυτόχρονα αναπάντεχα ίδιες. Και στα τρία έργα πρωταγωνίστρια είναι η γυναίκα, κάτι που σκιαγράφεται κι από τους τίτλους. Και στα τρία έργα τραγική φιγούρα είναι η γυναίκα. Και στα τρία έργα η κάθαρση έρχεται όπως και στις τραγωδίες, με έναν τρόπο επίπονο, χρονοβόρο, μα είναι εκεί και λυτρώνει. Και στα τρία έργα η γυναίκα γίνεται θύμα των κοινωνικών συνθηκών και συνηθειών, των προκαταλήψεων, των φόβων της και φυσικά του χρήματος.

Μήπως μας θυμίζει κάτι; Μήπως κι εμείς που γεννηθήκαμε το 1990 και ό,τι μάθαμε γι’αυτές τις αλλοτινές εποχές το βρήκαμε μόνο στα βιβλία και στους παππούδες μας, βρίσκουμε σε αυτά τα τρία έργα μια τρομερή ταύτιση με το παρόν μας;

Aν στη θέση της γυναίκας βάλουμε τον άνθρωπο γενικότερα, βλέπουμε πως σ’αυτήν την εποχή της κοινωνικής εξαθλίωσης και της σουρεαλιστικής πολιτικής, ο άνθρωπος μοιάζει με τραγική φιγούρα που πονάει, ταλαιπωρείται, μα παλεύει και κρατιέται από την ελπίδα της λύτρωσης.Όσο μπορεί. Κι αν νομίζουμε πως οι κοινωνικές συνθήκες, οι προκαταλήψεις, οι φόβοι και φυσικά η αξία του χρήματος, δεν επηρεάζουν πια τις ανθρώπινες σχέσεις, ας δούμε λίγο προσεκτικότερα γύρω μας.

Αυτό που μένει, πάντως και από τα τρία αυτά έργα, είναι το ξύπνημα των πιο βαθιών συναισθημάτων κι ενστίκτων του ανθρώπου. Αυτά τα πιο βαθιά συναισθήματα είναι που δεν αλλάζουν, σε όποια δεκαετία κι αν αναφερόμαστε. Αυτά τα πιο βαθιά συναισθήματα είναι η πανανθρώπινη “γλώσσα” επικοινωνίας. Αυτά τα πιο βαθιά συναισθήματα είναι που μας φέρνουν κοντά στους άλλους, μα κυρίως κοντά στον εαυτό μας. Αυτά τα πιο βαθιά συναισθήματα είναι η ουσία της ύπαρξής μας και της ίδιας της ζωής. Αυτά τα πιο βαθιά συναισθήματα είναι ο αναφαίρετος και παντοτινός μας πλούτος. Αυτά τα συναισθήματα προσπαθούν να διαχειριστούν οι πρωταγωνιστές και στα τρία έργα, με αυτά παλεύουν, γι’αυτά αγωνιούν, γι’αυτά πονούν, με αυτά αντέχουν και τελικά με αυτά σώζωνται. Και όλα αυτά συντελλούνται την ίδια στιγμή και στην ψυχή των θεατών. Γι’αυτό δεν μπορείς να συγκρατήσεις τη συγκίνησή σου. Γιατί βλέπεις μπροστά σου να εκδηλώνται ατόφια τα συναισθήματα που έχουν παρασύρει κάποια στιγμή κι εσένα.

Κι όμως, βλέπεις; Τόσα πάθη και τόσα λάθη έχουμε δει στον κινηματογράφο και στο θέατρο κι όμως δεν μπορούμε να μάθουμε από αυτά. Θέλουμε να τα ζήσουμε κι εμείς. Το πάθος, τον πόνο, τη λύτρωση. Να επαληθεύσουμε πως γίνονται με αυτήν τη σειρά. Να επαληθεύσουμε πως τα πάθη όσο όμορφα και να είναι, φέρνουν πόνο και λάθη. Και να ελέγξουμε αν μπορούμε κι εμείς, όπως οι ήρωές μας, να φτάσουμε στη λύτρωση. Με όποιο κόστος. Έτσι γίνεται άλλωστε με τους γενναίους που δίνουν και δίνονται σήμερα για το σήμερα χωρίς να τους νοιάζει το μακρινό άυριο.

Η Νίκη Δούκα στις “Νύφες” μέσα σε μια νύχτα είδε τα μαλλιά της να ασπρίζουν, επειδή το πρωί θα αποχωριζόταν τον άνδρα που δε θα ξεχνούσε ποτέ. Η Όρσα στη “Μικρά Αγγλία” αποκαλύπτει την ακλόνητη αγάπη της για το Σπύρο σε μια σπαραχτική σκηνή, χωρίς να σκέφτεται τις επιπτώσεις της αποκάλυψης. Και έπειτα γερνάει μέρα με τη μέρα. Η ψυχή της γερνάει πρώτη και το σώμα ακολουθεί. Δραματικά γεγονότα γίνονται ακαριαία και η ψυχή τα κουβαλάει για πάντα μέσα της. Κι αυτό το δράμα τη μεγαλώνει και τη δυναμώνει.

Η Όρσα λέει κάποια στιγμή: “Ήθελα να αγαπώ. Να αγαπώ πολύ. Να αγαπώ για πάντα”.

Κι όποιος θέλει το μπορεί. Για πάντα. Κι ας του κλέβει, κάθε μέρα που περνάει, ανάσες ζωής αυτό το “πάντα” που δεν μπορεί να μοιραστεί στα δύο…