Η ιστορία ενός Τσιγγάνου βασιλιά
Λίγες σκέψεις με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γλώσσας Ρομά.
Εικόνα: Solidaritynow.org
«Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε ένας σοφός Τσιγγάνος βασιλιάς, που αγαπούσε πολύ τα βιβλία και είχε πάρα πολλά δικά του, για να μπορούν να μορφώνονται οι υπήκοοι του. Είχε κι έναν γάιδαρο που τον κρατούσε δεμένο κοντά στα βιβλία για να τον μορφώσει κι αυτόν.
Μια μέρα, οι ουρανοί άνοιξαν κι έβρεχε τόσο πολύ που σχηματίστηκαν ποτάμια και παρέσυραν ό,τι βρήκαν μπροστά τους.
Ανάμεσά τους κι ο σοφός βασιλιάς με τη βασίλισσα.
Ο γάιδαρος έμεινε μόνος μέσα στο σπίτι, χωρίς τροφή κι άρχισε να τρώει σιγά σιγά τα βιβλία… Και σαν τέλειωσαν κι αυτά, πέθανε κι αυτός.
Μαζί χάθηκαν κι όλα τα γράμματα των Ρομ…» (Τσιγγάνικος μύθος περί γλώσσας)
Η Ρομανί γλώσσα επηρέασε και επηρεάστηκε από τις γλώσσες όλων των Ευρωπαϊκών χωρών από τις οποίες πέρασαν οι Ρομά. Η 5η Νοεμβρίου καθιερώθηκε το 2015 από την UNESCO ως Παγκόσμια ημέρα της γλώσσας των Ρομά. Το 2018, δεκαέξι κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης αναγνώρισαν τη γλώσσα ρομά ως μειονοτική γλώσσα βάσει του ευρωπαϊκού χάρτη για τις περιφερειακές ή μειονοτικές γλώσσες.
Η ημέρα αυτή είναι μια ευκαιρία υπενθύμισης του πλούτου των γλωσσών και των ιδιωμάτων που προσφέρουν στους λαούς ποικίλους τρόπους έκφρασης. Οι Ρομά, θύματα πολλαπλού στιγματισμού και προκαταλήψεων, στην προσπάθειά τους να μην γίνονται στόχος ρατσιστικών επιθέσεων, σε πολλές περιπτώσεις αποποιούνται στοιχεία του πολιτισμού και της κουλτούρας τους και αποφεύγουν να μαθαίνουν και να μιλούν στη γλώσσα τους. Η γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα, παίρνουν τη μορφή καταπιεστικού παράγοντα, που τονίζει τις διαφορές, ειδικά στη νέα γενιά που έχει ανάγκη την αποδοχή, με αποτέλεσμα η γλώσσα με τον καιρό να αποδυναμώνεται και να χάνεται.
Είναι χρέος, σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία ισότητας και συμπερίληψης, να στηρίξουμε την ικανότητα των Ρομά στην κατανόηση μιας ή και περισσοτέρων προφορικών ιδιωμάτων της Ρομανί γλώσσας που θα μπορούσε να αποτελέσει το κλειδί και όχι την τροχοπέδη για τη συμπερίληψη των Ρομά στην εκπαίδευση. Άλλωστε η εξάλειψη της σχολικής διαρροής και η κατανόηση της σημασίας της εκπαίδευσης αποτελούν έναν από τους βασικότερους πυλώνες του Συμβουλίου της Ευρώπης και της νέας Εθνικής Στρατηγικής για την ένταξη των Ρομά 2021-2030.
Το SolidarityNow έχει επενδύσει στις σχέσεις οριζόντιας συνεργασίας και εμπιστοσύνης με τις Ρομά κοινότητες. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποίησε και πραγματοποιεί προγράμματα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, μαθήματα Ιστορίας των Ρομά και δημιουργικής γραφής, προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά και εφήβους καθώς και συμβουλευτική με θέμα τη γονεικότητα, τον θηλασμό, τη διατροφή, τα ζητήματα γυναικείας υγιεινής σε γυναίκες και έφηβες Ρομά.
Η εκπαίδευση και το δικαίωμα στη διατήρηση των ιδιαίτερων γλωσσικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών του κάθε ανθρώπου αποτελούν για το SolidarityNow προτεραιότητα και αδιαπραγμάτευτες αξίες. Είναι άλλωστε αξιοθαύμαστο ότι μετά από πέντε αιώνες διώξεων, μετακινήσεων, σκλαβιάς, βασανιστηρίων, ολοκαυτώματος, οι Ρομά σε όλο τον κόσμο κατάφεραν να διατηρήσουν μια γλώσσα προφορική χωρίς γραπτό λόγο και να αναπτύξουν διαφορετικές διαλέκτους σύμφωνα με την περιοχή καταγωγής τους.
