Η (κακή) σχέση της νέας γενιάς με την οδήγηση

Επιμέλεια κειμένου: Μυρτώ Τούλα – Χρυσάνθη Αρχοντίδου 

«Μάθε παιδί μου οδήγηση!», «Πότε θα βγάλεις επιτέλους δίπλωμα;», «Ακόμα δεν έχεις αυτοκίνητο;», είναι μερικές από τις ενοχλητικές και επίμονες ερωτήσεις που έρχεται αντιμέτωπος όποιος είναι άνω των 18 και δεν έχει βγει ακόμα στον δρόμο πίσω από το τιμόνι. 

Οδήγηση σημαίνει να έχεις την ελευθερία να πας όπου θέλεις, οποιαδήποτε στιγμή, ένα πρόσθετο συναίσθημα ανεξαρτησίας που όσοι φτάνουν στην ενηλικίωση ανυπομονούν να βιώσουν, καθισμένοι στη θέση του οδηγού. Φαίνεται όμως, ότι η νέα γενιά, τα παιδιά της κρίσης και της πανδημίας, έχουν αρχίσει να καταρρίπτουν αυτήν την ιδέα, απομυθοποιώντας την οδήγηση και το όνειρο του αυτοκινήτου, μιας και οι δυσκολίες και τα προβλήματα έχουν αρχίσει να επισκιάζουν τις ανέσεις που προσφέρει ένα όχημα στις ημέρες μας.

Μάλιστα, η αμερικανική εταιρία MarketWatch Guides πραγματοποίησε πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα, σύμφωνα με την οποία οι νέοι οδηγοί κάτω από 19 ετών (από 16 ετών δηλαδή που εκδίδεται το δίπλωμα στις Η.Π.Α.), είναι πλέον ελάχιστοι, με την πτώση να έχει φτάσει το 40% την τελευταία 10ετία. Αν και η συγκεκριμένη μελέτη αφήνει πολλά περιθώρια, τα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Διοίκησης Αυτοκινητοδρόμων έχουν δείξει στο παρελθόν σημαντική μείωση του αριθμού των νέων οδηγών. Το 1983, το 80% των 18χρονων είχε άδεια οδήγησης, αλλά ο αριθμός αυτός έπεσε στο 60% το 2021.

Παρόμοια τάση εμφανίζεται και στην Ευρώπη. Στη Βρετανία το ποσοστό των εφήβων που μπορούν να οδηγήσουν, έχει μειωθεί σχεδόν στο μισό, από 41% σε 21%, τα τελευταία 20 χρόνια. Σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχουν περισσότερα αυτοκίνητα από ποτέ. Ωστόσο, ακόμη και πριν τα λουκέτα του Covid-19 αδειάσουν τους δρόμους, η μέση απόσταση που διανύει το καθένα από αυτά είχε μειωθεί κατά περισσότερο από ένα δέκατο από την αλλαγή της χιλιετίας.

Δίπλωμα οδήγησης, κυκλοφοριακό κομφούζιο και ακρίβεια…

Ας πιάσουμε το ζήτημα από την αρχή του, λοιπόν. Πηγαίνεις σε μία σχολή, με τα παράβολα για τα 12 υποχρεωτικά μαθήματα – τα οποία φυσικά δεν σου προσφέρουν καμία σιγουριά και αυτοπεποίθηση, παρά μόνο σου μαθαίνουν τα απολύτως απαραίτητα και μετά σε “πετούν” στο δρόμο, ελπίζοντας να τα καταφέρεις και να μην πάρεις καμία ψυχή – και τις εξετάσεις σε σήματα και οδήγηση, να στοιχίζουν από 600 μέχρι 800 ευρώ. Για έναν φοιτητή, 18 -24 ετών, που μένει μόνος του σε μία διαφορετική πόλη και δεν θέλει να επιβαρύνει οικονομικά με ακόμα περισσότερα έξοδα τους γονείς του, αυτό το ποσό μοιάζει αστρονομικό.

Για έναν νέο άνθρωπο που εργάζεται, λαμβάνει τον βασικό μισθό και με το ζόρι καταφέρνει να πληρώσει το νοίκι, τους λογαριασμούς και τα έξοδα του σούπερ μάρκετ, αυτό το ποσό, μοιάζει – τουλάχιστον – αστείο. Και ας πούμε ότι καταφέρνουμε να «φυτρώσουμε» χρήματα από κάποιο δέντρο και να πληρώσουμε τα παράβολα. Έρχεται η ημέρα της εξέτασης και ακούς ότι έπεσες στον εξεταστή – μπαμπούλα, ο οποίος αν δεν του σκάσεις τουλάχιστον 200 ευρώ, sorry φίλε, αλλά δεν περνάς. Τι κάνεις τότε; Αφήνεις τα 800 ευρώ που έδωσες να πάνε στα σκουπίδια; Ή ρισκάρεις να ξαναδώσεις, με τον φόβο ο επόμενος εξεταστής να σου πει το ίδιο; Όπως και να έχει, το 1000άρικο που χρειάζεται για να πάρεις ΜΟΝΟ το δίπλωμα του αυτοκινήτου, είναι κάτι που τα νέα παιδιά της κρίσης, τα οποία φοιτούν και εργάζονται, είναι αδύνατο να “χωνέψουν”.

Και πες ότι κατάφερες να αντεπεξέλθεις οικονομικά και έχεις αποκτήσει με επιτυχία το δίπλωμα οδήγησης. Τότε ξεκινά η εύρεση αυτοκίνητου. Το να αγοράσεις αυτοκίνητο που δεν είναι μεταχειρισμένο στις μέρες μας, δεν είναι το επικρατέστερο σενάριο. Με χίλια ζόρια θα καταφέρεις να βρεις ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο, το οποίο να κυμαίνεται σε μία φυσιολογική τιμή για την κατάστασή του και να μην εμφανίζει προβλήματα μετά το πρώτο εξάμηνο. Και τα έξοδα εννοείται ότι δεν σταματούν, αντιθέτως… τώρα αρχίζουν τα δύσκολα. Από το κόστος της βενζίνης που φαίνεται να  μην έχει “ταβάνι”, μέχρι τα τέλη κυκλοφορίας και το ΚΤΕΟ, τα χρήματα για την καθημερινή χρήση του και συντήρηση ενός αυτοκίνητου είναι ασταμάτητα. Και αυτό χωρίς να λάβουμε υπόψη την οποιαδήποτε βλάβη μπορεί να εμφανίσει ανά πάσα ώρα και στιγμή, κάνοντας αναπόφευκτη την επίσκεψη στον μηχανικό.

Με την προϋπόθεση λοιπόν, να έχεις προσπεράσει όλα τα παραπάνω εμπόδια, ας υποθέσουμε ότι καταφέρνεις και βάζεις το “Ν” στο πίσω παρμπρίζ του ολοκαίνουργιού σου αυτοκινήτου. Ήρθε η στιγμή να ανοίξουμε το κεφάλαιο parking, πονεμένη υπόθεση. Είναι πολλοί αυτοί που ενώ έχουν καταφέρει και έχουν δίπλωμα και όχημα στα χέρια τους, η κατάσταση που επικρατεί – ειδικά στις μεγαλύτερες πόλεις της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης – τους περιορίζει από το να χρησιμοποιήσουν το αυτοκίνητό τους. “Πού να βγάζω τώρα το αμάξι, το έχω παρκάρει ακριβώς κάτω από το σπίτι”, “Θα πάρω λεωφορείο για να κατέβω κέντρο, δεν θα βρω πάρκινγκ τέτοια ώρα”, “Είδα ότι έχει μποτιλιάρισμα στο δρόμο, θα περπατήσω καλύτερα”. 

Και καταλήγουμε τελικά να αναρωτιόμαστε, ποιο το νόημα για όλη αυτή τη χρονοβόρα και πολυέξοδη διαδικασία, αν τελικά οι ανέσεις που υποτίθεται ότι μας προσφέρει η οδήγηση,  μετατρέπονται σε απανωτές δυσκολίες;

Το άγχος του δρόμου

Θυμάμαι τον εαυτό μου, πριν από περίπου έναν χρόνο, όταν πήγα για πρώτη φορά στη σχολή για να αρχίσω τα μαθήματα οδήγησης. Ήμουν πάντα αγχώδης άνθρωπος και η οδήγηση σίγουρα ήταν ένα δυνατό trigger για τις φοβίες και τα άγχη μου. Είχα ακούσει horror stories από φίλες μου, ότι έκλαιγαν σχεδόν σε κάθε μάθημα, με τον δάσκαλο να φωνάζει και να ωρύεται στο αυτί τους, ενώ αυτές ήταν πίσω από το τιμόνι. Οπότε στο πρώτο μου μάθημα, πήγα καταλλήλως προετοιμασμένη, με την κοιλιά γεμάτη κόμπους και τους παλμούς στο κόκκινο. Προς έκπληξη μου, η περίπτωσή μου ήταν η εξαίρεση στον κανόνα, με τον δάσκαλό μου να είναι ο πιο γλυκός, κατανοητικός και ψύχραιμος άνθρωπος, σε αντίθεση με τους “μπαμπούλες” που είχαν οι φίλες μου.

Τα 12 υποχρεωτικά μαθήματα ολοκληρώθηκαν, με εμένα να συνεχίζω να τρέμω και να με λούζει κρύος ιδρώτας κάθε φορά που έβαζα το πόδι μου στο γκάζι και το φρένο, παντελώς ανέτοιμη να δώσω εξετάσεις. Ζήτησα λοιπόν να κάνω μερικά επιπλέον μαθήματα, κάτι το οποίο φυσικά και δέχτηκαν από τη σχολή – με τις ανάλογες χρεώσεις. Ο τρόμος που ένιωθα κάθε φορά που έβγαινα στο δρόμο δεν βελτιωνόταν σε καμία περίπτωση. Είχα συνειδητοποιήσει ότι υπάρχουν δύο κατηγορίες οδηγών: α) αυτοί που έχουν τον “αέρα” του αυτοκινήτου και νομίζουν ότι ο δρόμος τους ανήκει και β) αυτοί που οδηγούν διστακτικά και φοβισμένα, κάτι το οποίο είναι εξίσου επικίνδυνο με την πρώτη κατηγορία.

Δυστυχώς εγώ, άνηκα στη δεύτερη, με καμία προοπτική βελτίωσης. Ό,τι έβλεπα στο δρόμο με τρομοκρατούσε, από αυτούς που έτρεχαν και προσπερνούσαν σαν παλαβοί, τους άλλους που έμπαιναν ανάποδα στον μονόδρομο, μέχρι και τους πεζούς που πετάγονταν μπροστά σου ανά πάσα ώρα και στιγμή. Το αποτέλεσμα της όλης κατάστασης, ήταν να ολοκληρώσω με επιτυχία μέχρι και το τελευταίο μάθημα στη σχολή οδηγών και τελικά να μην πάω ποτέ να δώσω εξετάσεις, με τον φόβο του δρόμου να με κυριεύει μέχρι και την τελευταία στιγμή.

Είναι πολλοί εκείνοι της γενιάς μας, που επαναπαύονται στα διπλώματα των φίλων τους. Σίγουρα, κάποιος από την παρέα θα έχει γίνει ο σοφέρ, επίσης, σίγουρα έχουμε εκτεθεί όλοι απέναντι σε τροχαία. Έτυχε να γνωρίζουμε μία κοπέλα η οποία έχασε το αγόρι της σε δυστύχημα, έτυχε να επισκεφθούμε στο νοσοκομείο τον φίλο μας, ο φόβος γεννήθηκε τυχαία, όμως παραμένει εδώ. Στην ατάκα, “πότε θα βγάλεις δίπλωμα”, λουζόμαστε με κρύο ιδρώτα. Δεν παίζει ρόλο μόνο το πόσο υπεύθυνος είσαι εσύ για να κυκλοφορείς με το αμάξι σου στους δρόμους, παίζει ρόλο και η κίνηση των άλλων, έχει τύχει να είμαστε συνοδηγοί και βλέπουμε πως δεν λειτουργούν όλοι με τον ίδιο τρόπο, άλλοι πετάγονται, άλλοι κορνάρουν, άλλοι γκαζώνουν, κι εσύ πίσω από το τιμόνι προσπαθείς να κρατήσεις την ψυχραιμία σου για να μην τρακάρεις.

Στην ιδέα και μόνο πως αύριο μεθαύριο θα βγεις στον δρόμο και θα πρέπει να λειτουργούν τα αντανακλαστικά σου 100% και πέραν της δικής σου ευθύνης να έχεις και των άλλων φρικάρεις και το καθυστερείς. Όντως μπορεί να μην νοιώθεις έτοιμος και δεν είναι μόνο οι οδηγοί το πρόβλημα, το πρόβλημα είναι και οι πεζοί – διότι ακόμη κι εσύ πεζός είσαι και ξέρεις πως ποτέ δεν περνάς τον δρόμο από την διάβαση- έχεις τρέξει άπειρες φορές να περάσεις από την απέναντι πλευρά έχοντας άγνοια κινδύνου, σκέψου οι οδηγοί που σου κορνάρουν όμως, πόσο συχνά κοντεύουν να πάθουν εγκεφαλικό μέσα στην ημέρα. Και ας θίξουμε και το θέμα πατίνια και ποδήλατα. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχεις παρατηρήσει τους ποδηλάτες να πηγαίνουν με αντίθετο ρεύμα στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, αυτή και μόνο η ιδέα σε φρικάρει. Μπορεί όντως να ευθύνεται το γεγονός του ό,τι δεν έχεις την παραμικρή ιδέα από οδήγηση, όμως δεν σε ψήνει καθόλου η κατάσταση με την οποία γίνεται σε αυτή την πόλη.

Σκέφτεσαι πως κάθε μέρα θα βγαίνεις από το σπίτι σου και θα είναι σαν να ξεκινάς έναν νέο γύρο σε παιχνίδι επιβίωσης. Από την μία θέλεις πολύ ένα αμάξι, γιατί όπως λένε όλοι θα σου λύσει τα χέρια, από την άλλη το καθυστερείς και το αποφεύγεις, γιατί βλέπεις την τρέλα που επικρατεί στους δρόμους. Επίσης, πόσους φίλους έχουμε που… λάδωσαν για να πάρουν το δίπλωμα; Αυτό και μόνο αποτελεί σημαία για να αρνηθούμε την οδήγηση.

Γενικά, οι κίνδυνοι είναι πολλοί και η κατάσταση στους δρόμους της πόλης δεν μας ενθαρρύνει, οπότε, προτιμούμε να εμπιστευόμαστε τους φίλους μας που οδηγούν και μας πηγαινοφέρνουν παρά να μπούμε στην διαδικασία του διπλώματος.