Η «μεγάλη παραίτηση» στον κλάδο του τουρισμού

Λέξεις: Μανώλης Καζαβούλης

Ο όρος «Μεγάλη Παραίτηση» χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει το φαινόμενο της αποχής από τα συμβατικά είδη εργασίας, όπως είναι η δουλειά γραφείου. Επηρέασε και εξακολουθεί να επηρεάζει όλες τις επιχειρήσεις αποτελώντας μια ακόμα απειλή στη βιωσιμότητα πολλών επιχειρήσεων. Ειδικότερα στον κλάδο του τουρισμού ήρθε να προστεθεί ως μία επιπλέον ιδιαιτερότητα όπου οι Διευθυντές Ανθρωπίνου Δυναμικού καλούνται να αντιμετωπίσουν.

Η τάση με το όνομα «Μεγάλη Παραίτηση» (Big Quit) αναφέρεται στην συμπεριφορά των εργαζομένων που εμφανίστηκε τα τελευταία δύο χρόνια, μετά την έναρξη της Πανδημίας, όπου εκατομμύρια εργαζομένων σε παγκόσμια κλίμακα αναθεώρησαν σχετικά με την διαθεσιμότητα τους στην εργασία με εξοντωτικούς ρυθμούς. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται κυρίως στην γενιά των millennials όπου φαίνεται να έχει διαφορετικές αξίες, πρότυπα και κριτήρια σχετικά με την επιλογή εργασίας η οποία επιλέγεται με βάση την ποιότητα ζωής που τους προσφέρει.

Η «Μεγάλη Παραίτηση» φαίνεται να έχει πλήξει όλους τους κλάδους της οικονομίας, συμπεριλαμβανομένου και του κλάδου του τουρισμού ο οποίος με μεγάλη δυσκολία κατάφερε να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του.  

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι ο Τουρισμός αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους οικονομικούς  τομείς, δε μπορούμε να αμελήσουμε στοιχεία που αποδεικνύουν πως ο κλάδος αυτός συμβάλει άμεσα στο 3% του ΑΕΠ των οικονομιών G20 και στο 6% της συνολικής απασχόλησης (UNWTO , 2020).  Επομένως, η μελέτη του φαινομένου της Μεγάλης Παραίτησης απαιτεί εκ βάθους ανάλυση των χαρακτηριστικών του τουριστικού τομέα με στόχο η ΔΑΔ να μπορέσει να το αντιμετωπίσει.

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του κλάδου του τουρισμού, αποτελεί η Εποχικότητα του. Αυτό σημαίνει πως προσφέρεται εργασία για συγκεκριμένο διάστημα του έτους, πράγμα που δημιουργεί ασταθές περιβάλλον απασχόλησης για έναν εργαζόμενο.  Ένα άλλο χαρακτηριστικό του κλάδου είναι τα εξοντωτικά ωράρια εργασίας, κυρίως την περίοδο της κορύφωσης της τουριστικής κίνησης, τα οποία τις περισσότερες φορές συνοδεύονται από αμοιβές των κατώτατων επιπέδων. 

Παράλληλα, πολλές φορές η εργασία στον τουρισμό υποδηλώνεται, υπο-αμοίβεται ή είναι «μαύρη», δηλαδή ανασφάλιστη, πράγμα που δυσχεραίνει το εργασιακό περιβάλλον του εργαζομένου.  Ένα ακόμα βασικό χαρακτηριστικό του κλάδου είναι η μεγάλη κινητικότητα των εργαζομένων, τόσο των ειδικευμένων στελεχών όσο και των ανειδίκευτων.  Προστιθέμενο χαρακτηριστικό της κινητικότητας των εργαζομένων, αποτελεί η εκμίσθωση νέου χώρου διαμονής όπου μειώνει το διαθέσιμο εισόδημα του εργαζομένου.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν αυτά τα χαρακτηριστικά του τουριστικού κλάδου, η συγκεκριμένη τάση μπορεί να δικαιολογηθεί. Η γενιά των millennials είναι αρκετά μορφωμένοι και θεωρούν ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στην αγορά εργασίας και όπως φαίνεται από την έρευνα της Deloitte παραμένουν ανθεκτικοί στις δυσκολίες και αισιόδοξοι ως προς την μελλοντική παγκόσμια ανάπτυξη και εξέλιξη, μη έχοντας ακόμα καταφέρει να έχουν τις ανάλογες απολαβές που ανταποκρίνονται στα προσόντα τους.  Οπότε, ως φυσικό επακόλουθο και εφόσον ανταπεξήλθαν στην περίοδο της πανδημίας, είναι τώρα σε θέση να επιλέξουν το μοτίβο ζωής που τους ταιριάζει καλύτερα και τους προσφέρει υψηλότερη ποιότητα ζωής, προτιμώντας ευέλικτους τρόπους εργασίας, όπως είναι οι απομακρυσμένες μορφές. 

Επιπλέον, καθοριστικό ρόλο στο φαινόμενο της «Μεγάλης Παραίτησης» έπαιξε η μετάβαση στην ψηφιακή εργασία όπου ενώ σαν έννοια και σαν ευέλικτη μορφή απασχόλησης ήταν διαδεδομένη στο εξωτερικό, εν τούτοις σε πολλές μικρότερες χώρες τέθηκε σε εφαρμογή το ίδιοι επιτυχημένα κατά την περίοδο της πανδημίας και ως μονόδρομος κατά της διασποράς του υιού. 

Τέλος, η «Μεγάλη Παραίτηση» εμφανίστηκε ως επακόλουθο στην αγορά εργασίας, και επηρεάζει όλες τις επιχειρήσεις,, ανεξάρτητα από την βιομηχανία στην οποία δραστηριοποιούνται. 

«ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ» ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΙΣΙΑΚΗ ΗΘΙΚΗ

Με τον όρο «ηθική» αναφερόμαστε στις αρχές που διέπουν τη συμπεριφορά ενός ατόμου ή μιας ομάδας ατόμων.  Η ηθική έχει τεράστια σημασία στην ανάπτυξη μιας υγιούς επιχείρησης καθώς εκ πρώτης αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό για την επιτυχία της και δεύτερον αποτελεί βασικό συστατικό των επιτυχημένων μάνατζερ για την σωστή διαχείριση του προσωπικού τους.  Εφόσον μια επιχείρηση αποτελείται από διαφορετικές ομάδες ανθρώπων (παραγωγούς, πωλητές, καταναλωτές, εργαζόμενους), με διαφορετικές ανάγκες και συμφέροντα, για να μπορέσουν όλοι να συνυπάρξουν και να συνεργαστούν, θα πρέπει να έχουν «συμφωνήσει» σε μια κοινή επικοινωνιακή και συνεργατική γραμμή ώστε να ικανοποιούνται όλες οι απαιτήσεις.  Ο ρόλος της «ηθικής» είναι να προάγει αυτή την σχέση των μερών της ώστε να μπορέσει η επιχείρηση να αναπτυχθεί με υγιείς σχέσεις και με επιτυχία.

Το φαινόμενο της «Μεγάλης Παραίτησης» θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι η απάντηση της γενιάς των millennials στα θέματα ηθικής ανυπαρξίας που παρουσιάζονται εδώ και χρόνια στον τουριστικό κλάδο.  Κατά την περίοδο της πανδημίας, τεράστιο ποσοστό εργαζομένων του τουριστικού κλάδου έμεινε άνεργο με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να βρει διαφορετικούς δρόμους επίλυσης των βιοποριστικών του ζητημάτων.  Παράλληλα, διαπίστωσε πως στο νέο εργασιακό περιβάλλον, απουσιάζουν τα προβλήματα της έως τώρα εργασιακής τους ζωής, όπως τα εξαντλητικά ωράρια, οι χαμηλοί μισθοί και η απώλεια της ποιοτικής ιδιωτικής ζωής.  Οι ανήθικες συμπεριφορές των εργοδοτών ανάγκασαν τους εργαζομένους να «παραιτηθούν» από τις εργασίες τους.

Τίθεται λοιπόν το ερώτημα, μπορεί η επιχειρησιακή ηθική να αντιμετωπίσει το φαινόμενο της «Μεγάλης Παραίτησης»;  Η απάντηση έρχεται από τον κύριο Αγραπιδά Κωνσταντίνο, διευθυντή των Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας, ο οποίος αναγνωρίζοντας και κατανοώντας τους λόγους όπου οδήγησαν τους εργαζόμενους σε αυτή την «παραίτηση» δίνει τις βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να υιοθετήσουν όλες οι επιχειρήσεις σε συνεργασία με το κράτος, ώστε να προσελκύσουν ξανά τους εργαζόμενους τους.  Συγκεκριμένα αναφέρει πως η ποιότητα στην εργασία, οι μεγαλύτερες αμοιβές μετά την αύξηση κατά 7,5% του κατώτατου μισθού που αποφάσισε η Κυβέρνηση, η σύναψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας και η εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας είναι οι προϋποθέσεις για επαναπροσέλκυση εργαζομένων. 

Σε αυτό το κομβικό σημείο προτάσεις ανάλογες με του κυρίου Αγραπιδά, μπορούν να φέρουν αισιοδοξία ενώ παράλληλα προστατεύουν τους υποψήφιους εργαζόμενους στον τουριστικό κλάδο, με αποτέλεσμα να τεθούν οι βάσεις ώστε να καταστεί δυνατή η μείωση του αριθμού των 50.000 κενών θέσεων εργασίας στον τουρισμό.

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά, το φαινόμενο της «Μεγάλης Παραίτησης» που έγινε ιδιαίτερα αισθητό κατά τη διάρκεια της μεγάλης πανδημίας, θεωρείται πως ακόμα εκτυλίσσεται. Οι μελετητές του φαινομένου ίσως θα πρέπει να το εντάξουν στη λίστα με τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.   Οι επιχειρήσεις που θα ξεφύγουν από τη θεωρητική προσέγγιση των σωστών πρακτικών Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού και θα προχωρήσουν στην εφαρμογή αυτών, θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα από πλεονεκτική θέση.  Το άμεσο μέλλον αναμένεται να επιβεβαιώσει αυτές τις θεωρίες.

Βιβλιογραφία

DELOITTE. (2020, 07 06). Έρευνα της Deloitte για τους Millennials & Gen Z:δύο γενιές έτοιμες για επανεκκίνηση μετά την πανδημία. Ανάκτηση από https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/gr/Documents/about-deloitte/gr_Deloitte_Global_Millennial_Survey_2020_noexp.pdf

Dessler, G. (2015). Διοίκηση Αθρώπινου Δυναμικού. (Κ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ, Επιμ., & Χ. ΓΙΩΡΓΟΣ, Μεταφρ.) ΑΘΗΝΑ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΙΤΙΚΗ.

UNWTO . (2020). Tourism and Covid-19 – unprecedented economic impacts.

Αθανασοπούλου, Δ. (2022, 09 11). Ανεξάρτητη Συναιτεριστική Εφημερίδα. Ανάκτηση από efsyn.gr: https://www.efsyn.gr/nisides/358675_i-psyhiki-diastasi-tis-megalis-paraitisis

Ζοπουνίδης, Κ. (2021, 09 06). Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ. Ανάκτηση από naftemporiki.gr: https://www.naftemporiki.gr/opinion/1044214/i-ithiki-stis-epicheiriseis/

Λαλούμης, Δ. (2015). Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού Τουριστικών Επιχειρήσεων. ΑΘΗΝΑ: ΚΑΛΛΙΠΟΣ.

Σαλούρου, Ρ. (2022, 05 09). Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Ανάκτηση από kathimerini.gr: https://www.kathimerini.gr/economy/561846349/i-megali-paraitisi-ergazomenon-a-la-ellinika/

Ο Μανώλης Καζαβούλης είναι τουριστικός πράκτορας στην Κάλυμνο