Οι μέρες που το Στρατόπεδο Κόδρα ζει…

της Ανθής Αργυρίου – Κεντρική Επιμελήτρια – Συντονίστρια Πεδίου Δράσης Κόδρα Αρχική εικόνα: Γιάννης Σιμητόπουλος

Το φεστιβάλ εικαστικών τεχνών Πεδίο Δράσης Κόδρα φέτος παρουσιάζεται στην αρχή του καλοκαιριού και όχι στις αρχές του Σεπτέμβρη, προτείνει ένα εκθεσιακό πρόγραμμα που φιλοξενεί πολλές και διαφορετικές δράσεις και προσεγγίσεις και επιπλέον η έναρξή του συμπίπτει με το άνοιγμα της 5ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, τον κορυφαίο θεσμό της πόλης μας στον χώρο της σύγχρονης τέχνης. Όλοι αυτοί οι λόγοι, συν ότι πλέον η ομάδα έχει αποκτήσει μία συνοχή και μία σταθερά αναπτυσσόμενη δυναμική, μας κάνουν ιδιαίτερα χαρούμενους. Λίγες μέρες πριν από τα εγκαίνια κι ενώ οι προετοιμασίες και οι σχεδιασμοί μηνών αρχίζουν επιτέλους να αποκτούν μορφή, δεν ξεχνάμε ότι η φετινή διοργάνωση είναι η τελευταία που στηρίζεται στην χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ και πιθανότατα διαγράφεται ένα αβέβαιο μέλλον. Ωστόσο, η μακρά ιστορική διαδρομή του θεσμού από το 2001 και το επίπεδο που έχει κατακτήσει με την σκληρή δουλειά των ανθρώπων που το στελεχώνουν, των καλλιτεχνών που αναδεικνύουν την δουλειά τους, του Δήμου Καλαμαριάς που στηρίζει με όσα μέσα μπορεί και όλου του κόσμου που τιμάει κάθε χρόνο με την παρουσία του τις εκδηλώσεις μας, μας γεμίζουν αισιοδοξία και πίστη για μια ακόμη καλύτερη συνέχεια και προοπτική.

Μέσα σε αυτό το ρευστό περιβάλλον, η θεματική που θεωρήσαμε με τους συνεργάτες μου (Δημήτρη Μιχάλαρο, Διευθυντή-Κεντρικό Επιμελητή του φεστιβάλ και Παναγή Κουτσοκώστα, Κεντρικό Επιμελητή-Συντονιστή) ότι εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο την γενικότερη περιρρέουσα κατάσταση ήταν το Error-Σφάλμα. Το σφάλμα όχι ως τέλμα ή ως σημείο μηδέν, αλλά το σφάλμα ως τομή, ως συμβάν που σηματοδοτεί μια αλλαγή κατεύθυνσης, μια παρέκκλιση μέσα στο υπάρχον σύστημα που ορίζει μια νέα πορεία. Η αρχική ιδέα αποδείχθηκε αναπάντεχα γόνιμη καθώς προέκυψαν τόσες διαφορετικές αναγνώσεις και οργανικές συνδέσεις με την πιο φρέσκια και πειραματική εικαστική παραγωγή που τελικά το σύνολο ως μια ενιαία αφήγηση έχει μια δυναμική που ίσως παρόμοιά της δεν έχουμε ξαναδεί σε προηγούμενες διοργανώσεις.

Όσον αφορά το μέρος του εκθεσιακού προγράμματος που επιμελούμαι προσωπικά, η έκθεση Κόδρα Fresh με τίτλο Happy Accidents, η μοναδική ομαδική έκθεση που φιλοξενούμε φέτος, επιχείρησε να δει το Error μέσα από την λογική της δοκιμής και του πειραματισμού πάνω στα εικαστικά μέσα. Ξεκινώντας από την ερμηνεία των «λαθών» στην ψυχανάλυση από τον Freud, ζητήσαμε από νέους εικαστικούς να διερευνήσουν τα αποτελέσματα των απρόβλεπτων συναντήσεων μεταξύ θεωρίας και πρακτικής, παραδοσιακών και νέων μέσων, τον ρόλο του καλλιτέχνη ως δημιουργού και ως ενορχηστρωτή μιας ζωντανής δράσης. Τέθηκαν ερωτήματα όπως: Αν στην πρακτική του ο καλλιτέχνης, όπως και ο επιστήμονας ή ο τεχνίτης, επιχειρεί, αφού πρώτα γνωρίσει το μέσο ή τα μέσα του, στη συνέχεια να διευρύνει την χρήση και τα όρια των δυνατοτήτων τους, τότε πώς επαναπροσδιορίζει τα όρια αυτά; Αν στην πρακτική του ο καλλιτέχνης, όπως και ο επιστήμονας ή ο τεχνίτης, επιχειρεί, αφού πρώτα γνωρίσει το μέσο ή τα μέσα του, στη συνέχεια να διευρύνει την χρήση και τα όρια των δυνατοτήτων τους, τότε πώς επαναπροσδιορίζει τα όρια αυτά; Μετά από μία επίπονη διαδικασία επιλογής από τις περίπου 180 αιτήσεις που λάβαμε, 19 συνολικά καλλιτέχνες, τελειόφοιτοι και πρόσφατοι απόφοιτοι σχολών της Ελλάδας και του εξωτερικού, θα παρουσιάσουν τις προτάσεις τους: το ατύχημα ως κυριολεξία, ως μεταφορά, ως αλληγορία, ως διολίσθηση εννοιών και παραστατικών μέσων, ζωγραφική, γλυπτική, διαδραστικές εγκαταστάσεις και μία ηχηρή παρουσία έργων video, εικόνας και ήχου συγκροτούν αυτό το πολύ δυναμικό και φρέσκο κομμάτι του φεστιβάλ.

Το Κόδρα Fresh συνοδεύεται από μία ιδιαίτερη επιμελητική πρακτική, ίσως συνηθέστερη στο εξωτερικό παρά στην Ελλάδα, καθώς δεν πρόκειται για μια ομαδική έκθεση κατά την οποία οι καλλιτέχνες και τα έργα επιλέγονται από τον/ην εκάστοτε επιμελητή/τρια, αλλά κατά κάποιο τρόπο ακολουθείται μια αντίστροφη πορεία. Ο επιμελητής ανακοινώνει ένα κεντρικό σκεπτικό μέσω ανοιχτής πρόσκλησης (Open Call) και σε αυτή ανταποκρίνονται οι καλλιτέχνες προτείνοντας τα portfolia τους στην διαδικτυακή πλατφόρμα plartform.gr. Για εμάς αυτό μεταφράζεται σε επισκέψεις στις σχολές Καλών Τεχνών, στα εργαστήρια των φοιτητών και στις παρουσιάσεις των πτυχιακών τους, διαλέξεις πάνω στην θεματική και στο φεστιβάλ γενικότερα και μία εκπαιδευτική διάσταση που έχει να κάνει με το πώς ένας νέος εικαστικός, έξω πια από το ακαδημαϊκό περιβάλλον, παρουσιάζει ολοκληρωμένα την δουλειά του, πώς την τεκμηριώνει και την υπερασπίζεται δημόσια στο διαδίκτυο. Στην συνέχεια, μια επιτροπή που απαρτίζεται από επιμελητές, ιστορικούς τέχνης, εικαστικούς και άλλους επαγγελματίες του χώρου, υπό τον συντονισμό του/ης επιμελητή/τριας του Fresh, αξιολογεί το σύνολο των έγκυρων προτάσεων και προκύπτει το τελικό σύνολο των έργων της έκθεσης.

Ακολουθώντας όλη αυτή την διαδικασία ακόμη πιο εντατικά τα τελευταία χρόνια, αποφασίσαμε φέτος ότι ο στοχασμός πάνω στις έννοιες του trial and error, του σφάλματος και του ρίσκου που ενέχει πάντα ένα πείραμα, επιτάσσει να ενισχύσουμε τον θεσμό του Fresh με παράλληλες δράσεις πάνω σε αυτές τις κατευθύνσεις, έτσι ώστε να εμπλέξουμε ακόμη πιο ενεργά τους νέους καλλιτέχνες και να αποκομίσουν μια ακόμη πιο πλούσια εμπειρία. Έτσι, την επομένη των εγκαινίων, η Φωτεινή Καλλέ, εικαστικός και performer η ίδια, θα παραδώσει ένα 3ωρο masterclass πάνω στον ρόλο που διαδραματίζει η συνθήκη του απρόβλεπτου και της αστοχίας στην τέχνη της performance και θα συνομιλήσει με τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες του Fresh με άξονα την προσωπική τους δουλειά, μέσα από βιωματικά παιχνίδια, γλωσσικά και κινητικά. Εκτός από αυτό, στο Παράλληλο Πρόγραμμα του Κόδρα Fresh εντάσσεται επίσης η συνεργασία μας με το Athens Video Dance Project (athensvideodanceproject.gr) μέσα από ένα πρόγραμμα προβολών έργων video dance που για πρώτη φορά θα παρουσιαστούν στην Θεσσαλονίκη. Το Athens Video Dance Project αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα που ξεκίνησε το 2010 με την διοργάνωση του ετήσιου φεστιβάλ video dance σε συνεργασία με το Θέατρο της Ανωτάτης Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα, ενώ παράλληλα η ομάδα συμμετέχει σε αντίστοιχες διεθνείς διοργανώσεις και προσφέρει πολύτιμο εκπαιδευτικό έργο μέσα από εργαστήρια χορού και videodance σε σπουδαστές και επαγγελματίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η συμμετοχή τους στο Πεδίο Δράσης Κόδρα ’15 εκτός από το πρόγραμμα των προβολών, περιλαμβάνει ακόμη ένα εντατικό 3ήμερο workshop από την Χρυσάνθη Μπαδέκα, το οποίο θα εκπαιδεύσει τους συμμετέχοντες στις βασικές αρχές της σύνθετης καλλιτεχνικής φόρμας του videodance και θα πραγματοποιηθεί από τις 24 έως και τις 26 Ιουνίου στο πρώην στρατόπεδο Κόδρα. Το ίδιο το εκφραστικό εργαλείο που προωθεί η συγκεκριμένη δημιουργική ομάδα αποτελεί για εμάς πρόκληση, καθώς πρόκειται για ένα κατεξοχήν υβριδικό μέσο, που διασχίζοντας τα όρια της τέχνης του χορού, της κινηματογράφησης, της σωματικής έκφρασης και των τεχνών εικόνας και ήχου, αρθρώνει μία νέα καλλιτεχνική φόρμα προεκτείνοντας τις εκφραστικές δυνατότητες και τα εργαλεία επεξεργασίας και παρουσίασής τους.

Συνοψίζοντας, θεωρώ ότι ο φετινός Ιούνιος θα είναι καυτός για τους ανήσυχους ανθρώπους αυτής της πόλης και με μεγάλο ενθουσιασμό σας περιμένουμε όλους στις εκθέσεις και τις δράσεις μας.

Δείτε περισσότερες πληροφορίες: Πεδίο Δράσης Κόδρα 2015 – error

Διαβάστε ακόμη: Στρατόπεδο Κόδρα: Ιστορία εγκατάλειψης δίχως τέλος