Η μη «διαυγής» απόφαση του ΤΕΕ για το νερό

Λέξεις: Γιάννης Ν. Κρεστενίτης

Η Διοικούσα Επιτροπή (ΔΕ) του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) πρόσφατα (3/2/2025) ανακοίνωσε το κείμενο της απόφασής της «για τη διαφύλαξη του δημόσιου χαρακτήρα του νερού, την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, την προσαρμογή στο κοινοτικό κεκτημένο και τις συνταγματικές επιταγές» (https://web.tee.gr/eidisis/apofasi-de-tee-gia-ti-diafylaxi-toy-dimosioy/). 

Η απόφαση αυτή της Διοίκησης του ΤΕΕ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί θετική, αν και λαμβάνεται με μεγάλη καθυστέρηση, αφού τα θέματα της διαχείρισης του νερού έχουν τεθεί στη δημόσια σφαίρα συζήτησης εδώ και πάρα πολλούς μήνες, με βάση προτάσεις και σχέδια που έχει εμφανίσει ο ΥΠΕΝ (Υπουργός Περιβάλλοντος & Ενέργειας) αλλά και άλλα κυβερνητικά στελέχη. Έχει δε απασχολήσει και συνεχίζει να απασχολεί τόσο την ΕΔΕΥΑ (Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης – Αποχέτευσης) όσο και την ΚΕΔΕ (Κεντρική Ένωσης Δήμων Ελλάδας). 

Στην πρόσφατη απόφαση της Διοίκησης του ΤΕΕ μνημονεύεται και μία παλαιότερη (του 2022)  απόφασή της, που ελήφθη με αφορμή την τότε ενέργεια της Κυβέρνησης να προχωρήσει σε διαγωνισμό για την ανάθεση του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (ΕΥΣ) της Αθήνας μέσω ΣΔΙΤ, και μάλιστα αποκλείοντας την ΕΥΔΑΠ από το διαγωνισμό αυτό. Μια απόφαση που δεν υλοποιήθηκε, αφού κρίθηκε αντισυνταγματική από το ΣτΕ  (Συμβούλιο της Επικρατείας, απόφαση 1886/2022).

Η Διοίκηση του ΤΕΕ, στην τωρινή της απόφαση προτρέπει την Κυβέρνηση «να ξεκαθαρίσει ότι δεν στοχεύει σε κάτι τέτοιο» (εννοεί την ιδιωτικοποίηση) «σύμφωνα με τις συνταγματικές επιταγές και τις αποφάσεις του ΣτΕ». Αλλά, δεν σχολιάζει καμία από τις έως τώρα νομοθετικές πρωτοβουλίες, που αντίθετα υποδηλώνουν τη διαχρονική πρόθεση της Κυβέρνησης να προχωρήσει σε ιδιωτικοποίηση του συνόλου ή μέρους των υπηρεσιών ύδατος, αναζητώντας «διόδους» μη εφαρμογής των αποφάσεων του ΣτΕ και παράκαμψης των συνταγματικών επιταγών. 

Δεν τοποθετείται στην προσπάθεια που είχε κάνει η Κυβέρνηση να μην υλοποιήσει τις αποφάσεις του ΣτΕ (190 & 191/2022) που έκριναν αντισυνταγματική την μεταφορά των μετοχών του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, από το Δημόσιο στο  Υπερταμείο (ΕΕΣΥΠ). Και για αυτό το λόγο είχε προσθέσει τα άρθρα 114 και 115 του Ν.1964/2022, καθυστερώντας την επιστροφή των μετοχών. Που τελικά όμως δεν μακροημέρευσε, αφού εκ νέου το ΣτΕ  (αποφάσεις 7 και 8/2023 τού Τριμελούς  Συμβουλίου)  κάλεσε το Υπουργείο Οικονομικών να συμμορφωθεί, όπως και έγινε.

Δεν τοποθετείται στην απόφαση της Κυβέρνησης να ιδρύσει την ΡΑΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή Απορριμμάτων, Ενέργειας και Υδάτων, Ν.5037/2023), παλαιά θέση από την εποχή των μνημονίων και ενδιάμεσο στάδιο του απώτερου κυβερνητικού στόχου για τη δημιουργία μιας νέας «αγοράς» που θα αφορά τις υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Όπου η εποπτεία και ρύθμιση αυτής της «αγοράς» δεν θα γίνεται από το Δημόσιο, αλλά από τη ρυθμιστική αρχή για τα ύδατα, οι πράξεις της οποίας είναι άμεσα εκτελεστές και δεν ελέγχονται από τον αρμόδιο υπουργό.

Δεν τοποθετείται στην απόφαση της Κυβέρνησης να ιδρύσει τον ΟΔΥΘ (Οργανισμός  Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας ΑΕ) της ανώνυμης εταιρείας για τη διαχείριση του συνόλου των υδάτων αλλά και των υδατικών έργων της Θεσσαλίας. Και μάλιστα υιοθετώντας μια ιδιότυπη διαδικασία: εύρεση “δωρητή”/χρηματοδότη, απευθείας ανάθεση μελέτης διαχειριστικού σχεδίου και στη συνέχεια (μετά από εικονική διαβούλευση)  νομοθέτηση. Και το «πρότυπο» αυτής της fast-track διαδικασίας, δωρητής-απευθείας ανάθεση-νομοθέτηση, ακολουθείται και στην Κρήτη, και ίσως ακολουθήσουν και άλλες περιφέρειες.

Αλλά και εκτός από τις παραπάνω παραλήψεις η απόφαση της Διοίκησης του ΤΕΕ δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί «ξεκάθαρη» αφού, ενώ αναφέρεται στο νερό ως «κοινωνικό και φυσικό πόρο» ή/και ως «δημόσιο και κοινωνικό αγαθό», όταν τοποθετείται για τη διαχείριση ύδατος προσθέτει (και μάλιστα παραπάνω από μία αφορά), ότι το μοντέλο διαχείρισης θα πρέπει να σχεδιαστεί «χωρίς ιδεοληψίες». Δηλαδή, σε αυτό το μοντέλο διαχείρισης μπορεί να περιλαμβάνεται και η εκχώρηση μέρους ή του συνόλου σε ιδιώτες; Και πως το «χωρίς ιδεοληψίες» μοντέλο διαχείρισης που θα πρέπει να υλοποιηθεί,  συνάδει με το «Διακηρύττουμε τη σημασία και την αξία αποκλειστικά δημόσιας διαχείρισης των υπηρεσιών νερού», που αναφέρει η απόφαση του 2022 της Διοίκησης του ΤΕΕ;

Αλλά ακόμη και για τα θέματα της κοστολόγησης των υπηρεσιών ύδατος, θέμα που εκ νέου είναι στην επικαιρότητα αφενός λόγω της πρόσφατης Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ, ΦΕΚ Β’ 5438/27.09.2024) και αφετέρου λόγω της προσφυγής που έχουν καταθέσει στο ΣτΕ συνδικαλιστικοί και άλλοι φορείς (η ακροαματική διαδικασία έγινε στις 7/2/2025), η Διοίκηση του ΤΕΕ, αρκείται στη διατύπωση ευχής και όχι τοποθέτησης επί της Κυβερνητικής απόφασης. Και τη συμπληρώνει με την ευχή οι επιβαρύνσεις στα τιμολόγια ύδατος «να μην επηρεάσουν την ποιότητα ζωής των πολιτών». 

Το ΤΕΕ, ως θεσμοθετημένος σύμβουλος της πολιτείας και επιστημονικός φορέας χιλιάδων μηχανικών, πολλές και πολλοί από τους οποίους/ες μελετούν, ερευνούν και εργάζονται σε τομείς που αφορούν το νερό και τη διαχείρισή του, θα μπορούσε να εισφέρει στα θέματα αυτά επί της ουσίας και να προτείνει συστήματα/μεθόδους/διαδικασίες που θα αντιμετωπίζουν τα θέματα της λειψυδρίας (που πρωτίστως είναι θέμα διαχείρισης και υποδομών), θα κατοχυρώνουν τη δημόσια διαχείριση του νερού και των υπηρεσιών του και θα κατοχυρώνουν το νερό, το απαραίτητο στοιχείο για τη ζωή,  ως δημόσιο και κοινωνικό αγαθό, ως κοινό. 

Αλλά αντί αυτών επέλεξε μια καθυστερημένη, γενικόλογη και μη «διαυγή» απόφαση για το νερό.

*Ο Γιάννης Ν. Κρεστενίτης είναι Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ