Η μνήμη του Ολοκαυτώματος, χρέος της Ανθρωπότητας

Λέξεις: Γιώργος Σταμάτης

Ο ποιητής και συγγραφέας Νταβίτ Φόγκελ, ο οποίος δολοφονήθηκε στο Άουσβιτς αποτυπώνει στο ποίημα  του « Στη Σοφίτα», τις εικόνες και την οσμή του θανάτου στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και αφανισμού. «Οι νεκροί μας στη σοφίτα Κρέμονται Γυμνοί /Σφιχτοδεμένοι πισθάγκωνα μέσα στο Σκοτάδι/Όσο περνά ο καιρός η σάρκα τους σαπίζει, Σκορπίζεται/ Τα πτώματα διαλύονται/ Και ο Τυφλός Φύλακας/Που τα φρουρεί/ Διατάζει μέσα στο Άπειρο Ανάπαυση».

Ο Νταβίτ Φόγκελ άφησε την τελευταία του πνοή τον Μάρτιο του 1944. Το Άουσβιτς, που συμπυκνώνει τη φρίκη της ναζιστικής θηριωδίας, απελευθερώθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις έντεκα μήνες μετά. Στις 27 Ιανουαρίου του 1945. Δεδομένου ότι το στρατόπεδο αποτέλεσε το απόλυτο σύμβολο του Ολοκαυτώματος, η ημερομηνία αυτή ορίστηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος.

Στις 27 Ιανουαρίου 2024 γιορτάζουμε την 79^η επέτειο της απελευθέρωσης του στρατοπέδου συγκέντρωσης και εξόντωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου και τιμούμε τη μνήμη των εκατομμυρίων θυμάτων. Θυμόμαστε τα έξι εκατομμύρια Εβραίους, τα παιδιά, τις γυναίκες και τους άνδρες, καθώς και τους Ρομά και τους Σίντι, τα άτομα με αναπηρίες και τους αμέτρητους άλλους ανθρώπους που χάθηκαν. Σκεπτόμαστε τις εκατομμύρια ζωές, το νήμα των οποίων κόπηκε πρόωρα, το μέλλον εκατομμυρίων ανθρώπων που σβήστηκε.

Εκεί που κάποτε υψώνονταν σημύδες και φύτρωναν αχλαδιές υψώθηκαν τα συρματοπλέγματα του στρατοπέδου-συμβόλου του Ολοκαυτώματος και των θηριωδιών του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιδέα να μετατραπεί το στρατόπεδο σε τόπο μνήμης ξεκίνησε από τους ίδιους τους κρατουμένους, από την περίοδο του εγκλεισμού τους κιόλας. Ορισμένοι, μετά την απελευθέρωσή τους, παρέμειναν εντός του στρατοπέδου εκτρέφοντας πρόβατα, άλογα και πουλερικά, φυτεύοντας πατάτες. «Μια πινελιά ανθρωπιάς σε ένα μακάβριο χώρο». Ήθελαν να διατηρηθεί το Άουσβιτς ως τόπος μνήμης, αλλά η διεκδίκηση του Άουσβιτς ως μνημονικού τόπου ξεκίνησε μετά το 1985.

Η ιστορική μνήμη γράφει το τέλος της σιωπής. Στην μνήμη περιέχονται όλες οι απαντήσεις -ακόμη και οι ανείπωτες- στα μεγάλα ερωτήματα για τους ανθρώπους, σήμερα στη δύσκολη και ανησυχητική πραγματικότητα μας. Οι τόποι μνήμης μεταδίδουν ιστορικούς συλλογισμούς. Μέσα από την εξέταση του ιστορικού γίγνεσθαι, των αιτιών και των συνεπειών του, επιβάλλεται η ενθάρρυνση της ανάπτυξης δημοκρατικών πεποιθήσεων και αξιών καθώς και η δημοκρατική, κοινωνική και πολιτική δράση.

Θυμόμαστε το Ολοκαύτωμα συνειδητοποιώντας ότι οφείλουμε να γνωρίζουμε τους μηχανισμούς που καθιστούν τους ανθρώπους ικανούς για φρικαλεότητες. Έχουμε χρέος να ξυπνήσουμε την κοινή συνείδηση, ώστε να αποτρέψουμε την διάπραξη, ξανά, τέτοιων πράξεων. Η αξία της ανθρώπινης ζωής βρίσκεται πάνω από όλα.

Θυμόμαστε το Ολοκαύτωμα και αναγνωρίζουμε όλες τις σύγχρονες απειλές κατά της ελευθερίας, κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατά της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Και αυτό που προέχει είναι η ισχυρή προάσπιση τους. Καταλυτική η συμβολή της μνήμης στο παρόν.

Όπως γράφει η ιστορικός Οντέτ Βαρών-Βασάρ «η Shoah (με την εβραϊκή της ονομασία) ή το Άουσβιτς (με τη συμβολική έννοια) δεν ήταν μόνο ένα έγκλημα κατά των Εβραίων, αλλά ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Άρα, και η μνήμη της είναι χρέος της ανθρωπότητας».

*Ο κ. Γιώργος Σταμάτης είναι βουλευτή Επικρατείας ΝΔ