Η παράξενη αίσθηση των πραγμάτων

Ένα τραπέζι κουζίνας σκεπασμένο με λιτό, άσπρο τραπεζομάντιλο. Πάνω του μια φρουτιέρα με πολύχρωμο περιεχόμενο, δίπλα ένα φλιτζάνι, ένα πιάτο… Δίπλα του ένα όρθιο σκουπόξυλο. Καθημερινά πράγματα… Όλα αυτά σ’ έναν πίνακα-παραφωνία προς τα υπόλοιπα, ανθρωποκεντρικά έργα του Γιάννη Ζήκα*, στην έκθεσή του στην γκαλερί «Ειρμός (12/10-5/11/1987).

Η φωτογραφία του έργου αυτού, που τυχαία ξανάπεσε στα χέρια μου, ανακαλεί στη μνήμη μου μερικές φράσεις από μια, απροσδόκητης ειλικρίνειας, δημόσια (από ραδιοφώνου) εξομολόγηση του ζωγράφου, που λίγα χρόνια πριν μαθήτευσε στον στοχασμό του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη: Δυστυχώς δεν μπορώ να πω ότι είμαι ζωγράφος, αν αναλογιστώ το μέγεθος που έχει αυτή η τέχνη […] Εγώ δεν υπήρξα ποτέ αυτό που λένε ‘ταλέντο’, δεν είχα ποτέ μου ευκολίες, η δυσκολία εγκατέστησε μέσα μου αυτή τη ζωγραφική έκφραση. Είμαι γέννημα κάποιας δυσκολίας, κάποιας τραυλότητας όσον αφορά τη ζωή. Αυτό για μένα είναι το πρωταρχικό στοιχείο που αναζωογονεί την αίσθηση. Νομίζω ότι το περισσότερο που μπορώ να κάνω εγώ, ως δημιουργός, είναι να διαφυλάξω την αίσθηση των πραγμάτων. Την αίσθηση που κάποιες φορές, πριν γεννηθώ ίσως, ή τώρα, κάποτε τέλος πάντων, με διαπέρασε. Αισθανόμουν ως παιδί ότι όταν έπεφτε το φως του ήλιου πάνω στο τραπέζι της κουζίνας, αυτή η δέσμη φωτός ήταν κάτι που τρωγότανε· και πράγματι, ήταν τροφή αυτή η εικόνα, αυτή η υπέροχη λεπτομέρεια. Ετούτη την αίσθηση προσπαθώ να διαφυλάξω, με την προσήλωση και την εμμονή που πρέπει να έχει ένας νέος άνθρωπος. Σαν μείνει κανείς πιστός σ’ αυτό ―πράγμα που συνεπάγεται, βέβαια, οδύνη― δεν γερνάει ποτέ, γιατί αυτή η αίσθηση είναι και κοντά στη ζωή και κοντά στον θάνατο.

* Γιάννης Ζήκας (1945-2008), ζωγράφος και συγγραφέας