Η πόλη με τον μολυσμένο αέρα και τα κομμένα δέντρα

Πρόσφατα, η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Η καταδίκη αυτή ήρθε σε μια πολύ συμβολική περίοδο για την πόλη, σε μια περίοδο που τα αλυσοπρίονα δουλεύουν ασταμάτητα και το ζήτημα της κοπής των δέντρων της πόλης έχει πάρει δημοσιότητα λόγω της περίπτωσης της πλατείας της αρχαίας αγοράς. Οι κοπές δέντρων όμως, έχουν ξεκινήσει σε μαζική κλίμακα ήδη από το 2022 με την περίπτωση της οδού Κρήτης.

Δέντρα και ατμοσφαιρική ρύπανση

Η καταδίκη της Θεσσαλονίκης από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αφορά τα αιωρούμενα μικροσωματίδια με διάμετρο μικρότερη των 10 μm (PM10). Πέρα από αυτά, βασική πηγή μόλυνσης του αέρα της πόλης είναι και τα μικροσωματίδια με διάμετρο μικρότερη των 2.5 μm (PM2.5), τα οποία μπορούν να εισέρχονται στους πνεύμονες του ανθρώπου και προκαλούν σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως καρκίνο του πνεύμονα, ενώ υπάρχουν μελέτες που καταδεικνύουν αυτά τα σωματίδια ως την αιτία για πάνω από τρεις εκατομμύρια θανάτους ετησίως.

Βέβαια μια λύση για την μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των επιβλαβών για τον άνθρωπο συνεπειών της στον αστικό ιστό είναι η ύπαρξη χώρων αστικού πρασίνου. Υπάρχουν συγκεκριμένα είδη δέντρων τα οποία συμβάλλουν περισσότερο από άλλα στην καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Μια Διπλωματική Εργασία που κατατέθηκε στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ το 2019, αναφέρει ότι από τα συνολικά 9.375 καταγεγραμμένα δένδρα στην Α’ Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Θεσσαλονίκης (σε αυτήν την Δ.Κ ανήκει και η πλατεία αρχαίας αγοράς), τα 1.707 ανήκουν στα είδη που συνεισφέρουν στην βελτίωση της ποιότητας του αέρα, ένα ποσοστό της τάξης του 18%. Στην Ε’ Δ.Κ (εκεί όπου ανήκει η οδός Κρήτης), από τα 15.732 δέντρα, τα 2.145 βελτιώνουν την ποιότητα του αέρα, ένα ποσοστό της τάξης του 14%.

Η ίδια έρευνα παρατηρεί ότι την περίοδο της άνοιξης και του καλοκαιριού, οπότε και η βλάστηση ανθίζει, μειώνονται οι συγκεντρώσεις ρύπων στον αέρα της πόλης.

Δέντρα και θερμοκρασία

Πέρα από το φαινόμενο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ένα δεύτερο φαινόμενο που παρατηρείται στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις είναι αυτό της θερμικής αστικής νησίδας. Αυτό είναι η ύπαρξη διαφοράς θερμοκρασίας, η οποία μπορεί να φτάσει μέχρι και πέντε βαθμούς κελσίου, ανάμεσα στον αστικό ιστό και στην ύπαιθρο που τον περιβάλλει. Έτσι, οδηγούμαστε στην ύπαρξη μικροκλιμάτων εντός των αστικών ιστών, όπου η θερμοκρασία της πόλης δεν είναι ομοιόμορφη και η εκάστοτε περιοχή μπορεί να είναι θερμότερη ή ψυχρότερη.

Η ύπαρξη πρασίνου στον αστικό ιστό είναι καθοριστικός παράγοντας ελάττωσης του φαινομένου των θερμικών αστικών νησίδων και συνεπώς μείωσης της θερμοκρασίας, κάτι το ιδιαίτερα σημαντικό ειδικά τους θερινούς μήνες.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο λαμβάνει χώρα η καρατόμηση των δέντρων της Θεσσαλονίκης. Μια διαδικασία που φαίνεται να μην έχει κάποια συγκεκριμένη μελέτη από πίσω της και μοιάζει χωρίς οργάνωση και πλάνο. Με την ευρωπαϊκή καταδίκη για τον μολυσμένο αέρα στην πλάτη μας και τον καύσωνα του καλοκαιριού μπροστά μας, πρόκειται να βιώσουμε στο πετσί μας τις συνέπειες της καταστροφής του πρασίνου της πόλης.