Η πόλη ως τουριστικό σκηνικό

Λέξεις: Χάρης Χεϊζάνογλου

Αναρωτιέμαι ειλικρινά, πόσα δισεκατομμύρια αυγά άραγε να έφαγαν οι επιβάτες που κατέβηκαν να επισκεφθούν τη Θεσσαλονίκη μας; Το συρτάκι είναι αρκετό για να τους ανοίξει την όρεξη ή μήπως είναι καλύτερο να βγάλουμε γυμνόστηθες χαβανέζες να σερβίρουν επί τόπου μπατίντα ντε κόκο;

Δεν με ενοχλεί ο τουρισμός, με ενοχλεί η μονοθεματική τουριστικοποίηση των πόλεων και των ζωών μας. Με ενοχλεί που πλέον βιώνουμε το κάποτε ενδεχόμενο να γίνουμε τα γκαρσόνια της Ευρώπης, όχι απλά ως επιθυμητή κανονικότητα, αλλά ως αναγκαία συνθήκη παριστάνοντας τους γελαστούς ιθαγενείς.

Το πρόβλημα δεν είναι αποκλειστικά και αφηρημένα στην αισθητική ή την συμβολική διάσταση, είναι ότι ότι το συμβολικό και το αισθητικό έρχεται απλά ως τεχνητή εικονογράφηση, ως performative σκηνικό, σε μια συνθήκη διάλυσης του οτιδήποτε πραγματικού θα μπορούσε να αποτελεί πολιτισμικό αλλά και ποιοτικό τουριστικό προϊόν.

Να το κάνω συγκεκριμένο.

Στα 800 μέτρα από την προβλήτα είναι η διασταύρωση Βενιζέλου και Εγνατίας, όπου κατά τις εργασίες για το μετρό αποκαλύφθηκε ένα εκπληκτικό μνημείο τεράστιας αρχαιολογικής αξίας, για το οποίο αποφασίστηκε ο τεμαχισμός και η απόσπασή του! Βρήκαμε την Αρχαία Εγνατία κάτω από την Νέα Εγνατία, μια απόδειξη της ιστορικής συνέχειας της Θεσσαλονίκης, ένα τεκμήριο της σπουδαιότητας της πόλης, και αντί να το βάλουμε στη βιτρίνα και να το διαφημίζουμε στη θέση που το βρήκαμε, εμείς αποφασίσαμε να το διαλύσουμε και να το μεταφέρουμε αλλού!

Στα 200 μέτρα είναι η πολύπαθη Πλατεία Ελευθερίας, η οποία μετά από πολλά χρόνια και μια σειρά σχεδιασμών και διαγωνισμών ώστε να πάψει να λειτουργεί ως ένα τεράστιο πάρκινγκ, ξαναέγινε πάρκινγκ όσο ο Δήμος προσπαθεί να αποφασίσει αν είναι οικονομικά βιώσιμο το να κάνει πάρκινγκ κάτω από την πλατεία και πάρκο από πάνω!

Λίγο πιο μακριά, δίπλα στα μεγάλα Μουσεία της πόλης, το Βυζαντινό και το Αρχαιολογικό, είναι ο χώρος της ΔΕΘ, ο οποίος όταν δεν λειτουργεί είναι μια μαύρη τρύπα για την πόλη. Εκεί μέσα είναι και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, μόνο του, ανάμεσα στα άδεια περίπτερα της ΔΕΘ.

Ακριβώς από πάνω είναι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο της χώρας, το οποίο αντί να είναι πεδίο γνώσης, έρευνας, τεχνολογίας, πολιτισμού, είναι πεδίο μάχης. Αντί να το χρηματοδοτήσουμε σωστά, και να το δείχνουμε ως παράδειγμα προσελκύοντας ξένους φοιτητές, καθηγητές, ερευνητές, αντί να οργανώνουμε εκθέσεις και συνέδρια, σαπίζουμε τους φοιτητές στο ξύλο και τους πνίγουμε στα χημικά γιατί νομίζουμε ότι αυτό που τους λείπει δεν είναι καλύτερες υποδομές και χρηματοδοτήσεις, αλλά πανεπιστημιακή αστυνομία.

Θα μπορούσα να γράψω πάρα πολλά ακόμα, αλλά η ουσία είναι ότι όταν τελικά έχεις διαλύσει τα πάντα, όταν δεν σε ενδιαφέρει πραγματικά ο πολιτισμός αλλά μόνο ευκαιριακά, όταν δεν πιστεύεις ότι οι επισκέπτες θα έρθουν για τα Μουσεία σου, για να παραστούν σε Συνέδρια, Φεστιβάλ και Εκθέσεις, για να πάρουν γνώση και μυρωδιά από την Αρχιτεκτονική, την Ιστορία, τον πολιτισμό και τα Μνημεία σου, τότε αντί να επενδύεις σε αυτά καταλήγεις να χορεύεις συρτάκι…

Και τότε η πόλη, η κάθε πόλη, από πεδίο πολιτισμού και ιστορίας (και έχει τεράστια η Θεσσαλονίκη) υποβιβάζεται σε κακό τουριστικό σκηνικό και φραπεδούπολη.

*Ο Χάρης Χεϊζάνογλου ειναι αρχιτέκτονας.