Η πόλη που άφησα, η πόλη που βρήκα: Θα ζούσα στη Θεσσαλονίκη;

Λέξεις: Άκης Τεμπερίδης

ΕΙΚΟΝΑ: Αφροδίτη Μιχαηλίδου

Μετά από 25 χρόνια μακριά από τη Θεσσαλονίκη, επέστρεψα με την οικογένειά μου φέτος το καλοκαίρι, χωρίς να γνωρίζω πόσο ακριβώς θα μείνουμε. Μία μέρα συνάντησα λοιπόν στην Αγγελάκη τον Γιώργο Τούλα. Με κοίταξε περίεργα όταν του δήλωσα μόνιμος κάτοικος και παρότι είχαμε να ιδωθούμε χρόνια, το πρώτο που με ρώτησε ήταν αυτό που τον καίει πάντα: “πώς την είδες τη Θεσσαλονίκη;”

“Σα να μην άλλαξε τίποτα. Παλιακή, μπαγιάτικη”, του απάντησα αφοριστικά. Όταν ο μίστερ Παράλλαξη μου ζήτησε να γράψω κάτι για το επετειακό αυτό τεύχος, άρχισα να παρατηρώ την πόλη με διερευνητικό βλέμμα, πάντα ως ταξιδιώτης.

Καφές, vaping και CBD

Η Θεσσαλονίκη ήταν ανέκαθεν η πόλη του καφέ. Φραπεδούπολη ή φρεντούπολη, αυτή είναι, μας αρέσει ή όχι. Τώρα μάλλον είναι και η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα του vaping με τόσα μαγαζιά που έχουν ανοίξει. Είναι να απορείς πώς βγαίνουν οικονομικά τόσες επιχειρήσεις εστίασης. Είναι όμως κι άλλα πράγματα που δεν θέλουν να αλλάξουν σε αυτή την πόλη. Αν ζεις εδώ, πιθανότατα να μην τους δίνεις πλέον σημασία. Αν όμως έχεις φύγει μακριά και επιστρέφεις μετά από ένα τέταρτο του αιώνα, βγάζουν μάτι.

Η γυαλιστερή άσφαλτος στους κεντρικούς δρόμους που γίνεται σαπούνι όταν βρέξει. Τα μαντεμένια φρεάτια και τα μπαλώματα από έργα.

Οι ξεβαμμένες ή ανύπαρκτες διαβάσεις πεζών.

Τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα στις γωνίες και σε ράμπες αναπήρων. Τα διπλοπαρκαρισμένα ή και τριπλοπαρκαρισμένα με το κινητό του οδηγού μέσα από το παρμπρίζ. Γενικά, το ξέρουμε όλοι, έχει περισσότερα αυτοκίνητα αυτή η πόλη απ’ όσα μπορεί να αντέξει και πιο σταρχιδιστές οδηγούς από όσους αντέχουν τα νεύρα της.

Τα απαρχαιωμένα φανάρια που έχουν ρυθμιστεί πριν από 45 χρόνια. Χωρίς ψηφιακή τεχνολογία ή real time παρακολούθηση κυκλοφορίας, όλα αναλογικά όπως το 1980. Και το πράσινο στους μεγάλους κόμβους να ανάβει για 3-4 μόνο αυτοκίνητα. Άλλα τόσα περνούν με πορτοκαλί και ένα-δύο ακόμη με “βαθύ πορτοκαλί”. Ξεριζώστε τα περισσότερα επιτέλους! 2024 και η πόλη δεν έχει ανακαλύψει τους κυκλικούς κόμβους που διέθετε μισό αιώνα πριν. Αποδεδειγμένα αποσυμφορίζουν την κυκλοφορία και γι’ αυτό τους έχουν ασπαστεί σε όλη την Ευρώπη.

Τα στενά πεζοδρόμια με τις ραγισμένες πλάκες και τα εμπόδια (δέντρα, αυτοκίνητα, μηχανάκια κτλ.) που σε αναγκάζουν να περπατάς μέσα από τον δρόμο.

Ωραία η νέα παραλία, δε λέω, όμως πόσο άδοξα τερματίζει στο Μέγαρο Μουσικής; Και δεν υπάρχει παραλιακό μέτωπο, πεζόδρομος, ποδηλατόδρομος – τίποτα μέχρι την Αρετσού. Μία επίσκεψη στη Σμύρνη ή στο Ρίο ντε Τζανέιρο θα έκανε τους Δημάρχους Θεσσαλονίκης και Καλαμαριάς να το βάλουν αύριο μπροστά.

Στα πεζοδρόμια επικρατεί επίσης μποτιλιάρισμα. Όλοι περπατούν αργά, δεν κάνουν δεξιά όταν έρχεσαι από την άλλη, ενώ στέκονται στη μέση του πεζοδρομίου και τα λένε χαλαρά, συχνά με ένα τσιγάρο κι ένα κυπελλάκι στο χέρι. Καλό το τελευταίο (βλ. ανθρώπινη επαφή) αν έβγαιναν από το κάδρο το τσιγάρο και ο καφές.

Γκραφίτι παντού. Υπάρχουν κάποια αριστουργήματα, αλλά κυριαρχούν τα γεμάτα οργή ποδοσφαιρικά συνθήματα οπουδήποτε. Ξέρω, η πόλη έχει περάσει πολλά στα χρόνια της κρίσης

Η πόλη αλλάζει

Δεν ξέρω τι πιστεύετε για τον νέο Δήμαρχο, του οποίου το όνομα μου διαφεύγει, αλλά μου φαίνεται αρκετά καθαρή η πόλη στο κέντρο της. Και πλέον διαθέτει υπόγειους κάδους απορριμμάτων και ανακυκλώσιμων, καθώς και για second hand ρούχα.

Εκατοντάδες εθελοντές δίνουν ραντεβού μέσω facebook και whatsapp και μαζεύουν σκουπίδια και πλαστικά (βλ. κινήματα όπως το @saveyourhood) στα πέριξ της πόλης.

Περισσότερος κόσμος κινείται με ποδήλατα, με πατίνια ή με τα πόδια. Εξασκείται, συμμετέχει σε μαραθώνιους ή κολυμπάει και τον χειμώνα. Σαφώς η Θεσσαλονίκη είναι μία πιο υγιής πόλη από το 2000 που την άφησα.

Επιτέλους, τα παμπάλαια αρθρωτά κόκκινα-μπλε λεωφορεία έχουν αποσυρθεί. Τα νέα είναι πιο αθόρυβα, άνετα και καθαρά – με κάποιες εξαιρέσεις βέβαια. Και υπάρχουν και ηλεκτρικά! Χρήσιμες και οι φωτεινές πινακίδες στις περισσότερες στάσεις και η εφαρμογή κινητού OASTΗ για να ξέρεις πότε έρχεται το δικό σου λεωφορείο.

Όλες οι επιχειρήσεις – ακόμη και οι καντίνες – δέχονται κάρτες και χαίρομαι που βλέπω κόσμο να πληρώνει εύκολα με το κινητό.

Έχω αισθανθεί να πλανώνται ακραίες απόψεις σε μία πόλη που μάλλον τρέφεται από τους μύθους της. Για πρώτη φορά άκουσα τη λέξη “ξαφνικίτιδα”, και την γκούγκλαρα, ενώ τουλάχιστον τρεις άνθρωποι – μορφωμένοι όλοι – μου μίλησαν για τα chemtrails, ότι μας ψεκάζουν αεροπλάνα που δεν εμφανίζονται στο flightradar24…

Κούκλα η στοά Μοδιάνο αλλά πόσο ξενέρωτη, πόσο άνευρη πλέον. Και εμπορικά αποτυχημένη απ’ όσο έμαθα, οπότε μακάρι να επιστρέψει στην αγορά που ήταν.

Λιγότερα περίπτερα από παλιά αλλά πιο διάφανα και βιώσιμα για τους περιπτεράδες τα καινούρια. Τα αμέτρητα 24ωρα μαγαζιά είναι ωραίο να ξέρεις ότι υπάρχουν, όμως δείχνουν και τη δυσκολία της πόλης να βρει νέο επαγγελματικό προσανατολισμό.

Πολλά μικρά μαγαζιά παραμένουν κλειστά, με γκραφίτι στην πρόσοψη, σκουριασμένα στόρια, εγκαταλειμμένα. Κάποια έχουν μετατραπεί σε διαμερίσματα Airbnb και αυτό έχει βελτιώσει την εικόνα κάποιων δρόμων.

Επιτέλους, πεζόδρομοι στο προσκήνιο. Ιδανικά, όλο το κέντρο ανάμεσα σε Αγγελάκη, Εγνατία, Δωδεκανήσου και παλιά παραλία θα μπορούσε να είναι έτσι με μία Τσιμισκή ανάμεσα, μία Μητροπόλεως αποκλειστικά για λεωφορεία και την Εγνατία χωρίς καθόλου λεωφορεία, από τη στιγμή που ξεκινά το Μετρό.

Για πρώτη φορά είδα τόσους ξένους στην πόλη και μάλιστα εκτός καλοκαιριού. Και χαίρομαι που κάποιοι μένουν μόνιμα ή σχεδόν εδώ.

Η πόλη έχασε τον πιο cool, τον πιο κοσμοπολίτη και ανοιχτόμυαλο ίσως γέροντά της, τον Γιάννη Μπουτάρη. Δεν μπορώ να ξέρω αν ήταν ο καλύτερος Δήμαρχος, όμως σίγουρα άνοιξε διάπλατα τις πόρτες της προς τα έξω και μάλιστα έφαγε ξύλο γι’ αυτό. Ας αναπαυθεί η ψυχή του και μακάρι να παραμείνει ζωντανό το πνεύμα του.

Περιμένω να δω όπως όλοι, κατά πόσο η ευθεία γραμμή του μετρό θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής στην πόλη.

Τι με εκνευρίζει στην πόλη

Οι πεζοί που περιμένουν υπομονετικά στις διαβάσεις να περάσουν τα αυτοκίνητα, κάτι που δε συναντάται πλέον, όχι μόνο σε καμία ευρωπαϊκή πόλη, αλλά ούτε στη Βουλγαρία, την Τουρκία ή τη Μολδαβία.

Τα πατίνια και τα ηλεκτρικά ποδήλατα που κινούνται στον ποδηλατόδρομο της νέας παραλίας με 40 χλμ./ώρα. Ήρεμα σύντροφοι, παιδιά παίζουν, φιλοξενούμενοι είστε.

Οι ημιυπαίθριοι χώροι σε κάποια καφέ και fast food. Οι οποίοι είναι πρακτικά κλειστοί, αλλά οι μαγαζάτορες βγάζουν τασάκια και οι περισσότεροι καπνίζουν εκεί. Ακόμη και στη Γουατεμάλα, το κάπνισμα είναι αδιανόητο δίπλα σε ποτό και φαγητό.

Οι φίλαθλοι και οπαδοί που επιμένουν να πηγαίνουν με το αυτοκίνητο στα ματς ΠΑΟΚ και Άρη και να παρκάρουν όπου να ‘ναι.

Ότι στα λεωφορεία δεν μπορείς να πληρώσεις με πιστωτική κάρτα, όπως για παράδειγμα στο Σαλβαδόρ της Βραζιλίας. Στα περισσότερα δεν υπάρχουν καν εκδοτήρια, ενώ όπου υπάρχουν, δε δίνουν ρέστα ούτε από δίφραγκο. Και οι περιπτεράδες συνήθως δεν έχουν εισιτήρια!

Το σκάνδαλο με τα εισιτήρια Μετρό/ΟΑΣΘ που καταστράφηκαν ως ακατάλληλα. Στο Μετρό θα μπορείς τουλάχιστον να πληρώνεις με την κάρτα ή το κινητό;

Οι καντίνες που χρόνια τώρα έχουν τραβήξει χειρόφρενο στο S της νέας παραλίας, πάνω σε λεωφόρο όπου κανονικά απογορεύεται η στάση (όχι απλά η στάθμευση), ακριβώς απέναντι από το Δημαρχείο. Ποιος δίνει άδειες και ποιος τις ελέγχει;

Το μαράζωμα της έκθεσης με τα σκουριασμένα περίπτερα από λαμαρίνα και τις παρωχημένες διοργανώσεις, με πρώτη την εκτός τόπου και χρόνου ΔΕΘ. Διάβασα ότι το ’26 θα ξεκινήσει το ξήλωμα για να φτιαχτούν νέοι εκθεσιακοί χώροι και μητροπολιτικό πάρκο μέχρι το ’32. Να ζω, να το δω και να μην το πιστέψω!

*Ο Άκης Τεμπερίδης – Θεσσαλονικιός δημοσιογράφος και φωτογράφος – είναι πλέον κάτι σαν επαγγελματίας ταξιδιώτης. Μετά από επτά χρόνια στην Αθήνα με τη σύντροφό του Βούλα Νέτου, τρεισήμισι στον πρώτο τους γύρο του κόσμου με αυτοκίνητο (@theworldoffroad), ενάμισι χρόνο στην Τανζανία, έξι χρόνια στην Ιταλία και άλλα τόσα σε ένα αυτοκινούμενο Iveco με την κόρη τους Αναστασία, επέστρεψε το καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη για να μείνει…

**Το άρθρο του Άκη Τεμπερίδη δημοσιεύτηκε στο επετειακό τεύχος της parallaxi για τα 35 χρόνια