Η ψυχική υγεία στον κόσμο των επιχειρήσεων σήμερα

Λέξεις: Ντέμη Μωραΐτου

Μιλώντας για τις επιχειρήσεις σήμερα σκεφτόμαστε τόσο τους επιχειρηματίες, τα Διοικητικά στελέχη, όσο και τους εργαζόμενους. 

Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι Επιχειρήσεις αποτελούν ζωντανούς οργανισμούς, πράγμα που σημαίνει ότι γεννιούνται, αναπτύσσονται, αρρωσταίνουν και πεθαίνουν.

 Η επιχείρηση νοσεί όχι μόνο όταν δεν έχει κέρδη, αλλά όταν χάνει στελέχη, όταν αλλοιώνεται η συμπεριφορά των μελών της για διάφορους λόγους, όταν λαμβάνει νοσηρές αποφάσεις και όταν μολυσμένα άτομα ή καταστάσεις αλλοιώνουν τον οργανισμό με λεκτική κακοποίηση, bullying ή άλλες μορφές ηθικής παρενόχλησης.

Σήμερα οι εργαζόμενοι στον κόσμο των επιχειρήσεων, εμφανίζουν όλο και πιο συχνά οξειδωτικό stress, burnout αλλά και τόσα αυτοάνοσα νοσήματα, χρόνιους πόνους, έλλειψη συγκέντρωσης και πολύ συχνά διατροφικές διαταραχές.

Η ψυχική ισορροπία των ανθρώπων διαταράσσεται από τις πιεστικές συνθήκες καθώς και την κακοποίηση από τον εγκλεισμό που υπέστησαν με το lockdown. H ανασφάλεια μεγαλώνει από τις πιέσεις για τα πρωτόκολλα κατά της COVID 19, τον εμβολιασμό, το υβριδικό μοντέλο εργασίας ή τον αποκλεισμό της φυσικής παρουσίας και επαφής.

Οι άνθρωποι όλο και πιο συχνά, αποφεύγουν να πάρουν την ευθύνη τους και μειώνεται η ανθεκτικότητα τους εργαζόμενοι χωρίς ξεκάθαρο όραμα σε κλίμα απαισιοδοξίας και αρνητισμού. ΄

Στο σκοτεινό αυτό τοπίο που περιγράφεται παραπάνω αντιπαραθέτω τη βαθιά μου πεποίθηση ότι υπάρχουν ακόμη επιχειρήσεις που δίνουν σημασία στον άνθρωπο, εργαζόμενοι με προσόντα και δεξιότητες, εμπνευσμένοι ηγέτες, επιχειρήσεις με όραμα και κερδοφορία που διατηρούν ηθικές αξίες.

Η ψυχολογική προσέγγιση Gestalt για επιχειρήσεις και οργανισμούς, αποτελεί μία αντιπρόταση που έχει να κάνει με τη διαδικασία παρακολούθησης της εμπειρίας όπως εμφανίζεται στο παρόν. Δεν πρόκειται για ένα μαγικό μονοπάτι αλλά για μία διαδικασία που απαιτεί χρόνο, επιμονή και προσωπική εργασία.

Αν επιχειρούσαμε να φανταστούμε μία επιχείρηση ως ένα ανθρώπινο σώμα τότε ο εγκέφαλος θα ήταν η Διοίκηση, η σπονδυλική στήλη τα Διοικητικά Στελέχη, η καρδιά η Οικονομική Διεύθυνση, οι πνεύμονες η Παραγωγή και το Marketing ,το σώμα όλοι οι εργαζόμενοι, το αίμα η επικοινωνία των ανθρώπων και η αναπνοή το όραμα και ο σκοπός της επιχείρησης.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η υγεία μίας Επιχείρησης ή Οργανισμού είναι η κατάσταση όπου :

Όλα τα τμήματα συνεργάζονται αρμονικά και αποδοτικά σύμφωνα με τις αρχές της εταιρείας, οι σχέσεις είναι θετικές και αμφίδρομες και διέπονται από σεβασμό και οριοθέτηση, όταν δεν έχουμε συχνά απουσίες από την εργασία, παραιτήσεις ή απολύσεις , όταν υπάρχει ξεκάθαρο όραμα και Στρατηγική Ανάπτυξης και κυρίως όταν το ηθικό όλων είναι υψηλό.

Συχνά όμως ακόμη και σε οργανισμούς με σχετική υγεία και κερδοφορία συναντούμε κάποια συμπτώματα όπως :

• Συγκρούσεις

• Μισοτελειωμένες υποθέσεις,

• Κλίκες

• Πολώσεις,

• Ηθική κακοποίηση ή παρενόχληση

• Παιχνίδια εξουσίας

• Παιχνίδια εκδίκησης

• Σχόλια διαδρόμων

Έτσι παρατηρούμε τοξικούς ανθρώπους να δηλητηριάζουν ομάδες, επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφοράς, κόλακες που προάγουν την εύνοια της Διοίκησης προς κάποιους, μισοτελειωμένες υποθέσεις που δεν αφήνουν τον οργανισμό να προχωρήσει, παιχνίδια εξουσίας, αρνητική στάση στην ανάπτυξη και την επιμόρφωση, αντίσταση στην αλλαγή , αγκυλώσεις και έλλειψη ευελιξίας, αδυναμία διαχείρισης της επιτυχίας, και ακόμα «ψυγείο και κούρεμα» στελεχών.

Οι επιχειρήσεις ως ζώντες οργανισμοί προσβάλλονται από «μικρόβια ή βακτήρια» που κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα της εταιρείας, αναπτύσσουν ασθένειες και δοκιμάζουν αγωγές , πιο συχνά όμως συνεχίζουν να πορεύονται άρρωστες και μερικές φορές δεν τα καταφέρνουν.

Τα πιο συνηθισμένα νοσήματα στο Management είναι οι αργές αποφάσεις ή καθόλου αποφάσεις, η έλλειψη διαδικασιών, οι διακρίσεις η εμμονή σε παλιές ιδέες, η τακτική του «Διαίρει και Βασίλευε» και η έλλειψη κατανόησης και ενσυναίσθησης, ή άρνηση δηλαδή να ακούνε.

Τα περισσότερα στελέχη που συναντώ είναι επιφυλακτικά να λάβουν μέρος σε ομαδικό coaching, από φόβο μη χάσουν τη δουλειά τους , φόβο για τα σχόλια των άλλων, φόβο να εκτεθούν και να εμπιστευθούν, και ακόμη αποφυγή να ακούσουν τους άλλους αλλά και την περιοριστική πεποίθηση ότι τα ξέρουν όλα που τη χρησιμοποιούν ως μηχανισμό άμυνας.

Όλα αυτά τα συμπτώματα είναι κολλητικά και τοξικά, δημιουργούν εστίες αλλά με τη σωστή αντιμετώπιση η παθογένεια του οργανισμού είναι αναστρέψιμη.

Στην Ιατρική γνωρίζουμε ότι η ομοιόσταση είναι η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές συνθήκες του εσωτερικού περιβάλλοντος παρά τις εξωτερικές μεταβολές. Κατ’ αντιστοιχία στην Επιχείρηση ισορροπία επιτυγχάνουμε όταν υπάρχει αποδεκτή Διοίκηση, πλάνο ανάπτυξης, ξεκάθαροι ρόλοι , σωστός προγραμματισμός, επιβράβευση, επίπληξη, στόχοι και κίνητρα. Ακόμη όταν η επικοινωνία και οι σχέσεις λειτουργούν με δημοκρατικές διαδικασίες και συναίνεση.

Η ψυχολογική προσέγγιση Gestalt μέσα από το business coaching μπορεί να προσφέρει :

• Αυξάνοντας την επίγνωση των ατόμων για τον εαυτό τους και το σύνολο

• Μαθαίνοντας το άτομο και την ομάδα τι σημαίνει «υγιής επαφή|

• Εκπαιδεύοντας το άτομο ή την ομάδα για τους τρόπους που διακόπτουμε την επαφή μας και την επικοινωνία

• Δρώντας καταλυτικά στην επικοινωνία των εργαζομένων

• Βοηθώντας τα άτομα να κάνουν τα ίδια διάγνωση για τα όσα συμβαίνουν στην επιχείρηση και στον εαυτό τους

• Μείωση της δυσφορίας και ανάπτυξη θετικού κλίματος μέσω της οριοθέτησης

• Συνεκτιμώντας τη φαινομενολογία, δηλαδή την παρατήρηση στα φαινόμενα και όχι μόνο το λόγο του συμπτώματος

Όλα αυτά γίνονται μέσα από το πείραμα και την αξιολόγηση

Η έννοια της μορφής και του φόντου στη Gestalt

Το μάτι διαφοροποιεί ένα αντικείμενο από την περιοχή που το περιβάλλει. Μία φόρμα, ένα σχήμα, μία σιλουέτα γίνονται αντιληπτές ως μορφές που ξεπηδούν από ένα φόντο

Η αντίληψη μας είναι εκλεκτική, βλέπουμε και αναζητούμε αυτό που μας ενδιαφέρει, το ξεχωρίζουμε από το φόντο και το ανάγουμε σε μορφή. Το τώρα περικλείει το βίωμα, τον διάλογο, την επίγνωση.

Το πώς συνδέεται με το πώς βιώνει ο καθένας συγκινησιακά, σωματικά και συναισθηματικά κάθε εμπειρία

Σκοπός της θεωρίας Gestalt είναι να επαναφέρει το άτομο μέσα σε αυτό που συμβαίνει εδώ και τώρα.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι:

Το Βusiness Coaching:

• Κοιτά μπροστά

• Εξετάζει πως το παρόν επηρεάζει το μέλλον

• Επιλέγονται στόχοι αναλαμβάνεται δράση

Τόσο το business coaching όσο και η ψυχοθεραπεία εφαρμόζονται τόσο ατομικά όσο και ομαδικά. Κάθε άτομο δοκιμάζει σε ασφαλές περιβάλλον, τρόπους και συμπεριφορές που αργότερα θα χρησιμοποιήσει στην εργασία και τη ζωή του.

Οι περιοχές εξερεύνησης στο business coaching είναι:

• Συμπεριφορά

• Αισθήματα

• Αισθήματα για τα συναισθήματα

• Παρατηρήσεις για τα γεγονότα

• Προσδοκίες

• Πεποιθήσεις και αξίες

• Σώμα- Πνεύμα- Ψυχή

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα της εργασίας και κατά συνέπεια την υγεία της επιχείρησης είναι:

• Επίπεδο κοινωνικο-οικονομικής και ανθρώπινης ανάπτυξης.

• Βαθμός εμπιστοσύνης στις κοινωνικές σχέσεις μέσα στην εταιρεία

• Βαθμός ισονομίας-δικαιοσύνης

• Επάγγελμα και περιβάλλον εργασίας- stress.

• Βαθμός επαγγελματικής εξουθένωσης.

• Παραγωγικές διαδικασίες – αποκλεισμός εργασίας.

• Εισόδημα και τρόπος διανομής – διαχείρισης.

• Προσαρμοστικότητα σε νέες συνθήκες

Σε αυτή την ποιότητα συμβάλλει το business coaching βοηθώντας τα άτομα να είναι υπεύθυνα, αποδεκτά με τη διαφορετικότητα τους, ελεύθερα που κατακτούν σιγά σιγά με προσεκτικές κινήσεις την υγεία της εταιρείας τους.

*Η Ντέμη Μωραΐτου είναι Αdult Trainer and Gestalt Business Coach, Managing Director της εταιρείας Team Spirit. Gr