Η Θεσσαλονίκη πρέπει να στραφεί στα τρένα

Λέξεις: Μιχάλης Τρεμόπουλος

Να αφήσουμε πίσω τα «Τέμπη», να αναπτύξουμε τον προαστιακό σιδηρόδρομο αλλά και να αποκτήσουμε σιδηροδρομική σύνδεση της Θεσσαλονίκης με την Ευρώπη, όπως και με την υπόλοιπη Ελλάδα, με νυχτερινά τρένα.

Να ακολουθήσουμε το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών μεγάλων πόλεων, που μετά από χρόνια αναβιώνουν τα νυχτερινά δρομολόγια τρένων συνδέοντας τη Στουτγάρδη με το Ζάγκρεμπ ή τη Βιέννη με τις Βρυξέλλες.

Ήδη, 9 χρόνια μετά την κατάργησή του, επανέρχεται νυχτερινό τρένο που θα συνδέει το Βερολίνο με το Παρίσι και μάλιστα χρησιμοποιώντας ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές. Και ο κεντρικός Δήμος μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο.

Τα τελευταία χρόνια εγκαινιάσθηκαν στην Ευρώπη πολλές γραμμές για απευθείας σιδηροδρομική διασύνδεση μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων και χωρίς την ανάγκη αλλαγής τρένου. Ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι επιλέγουν το νυχτερινό τρένο γιατί είναι αφενός δυσαρεστημένοι με τις αεροπορικές μετακινήσεις και αφετέρου γιατί ανησυχούν για το αποτύπωμα άνθρακα του ταξιδιού τους. 

Σύμφωνα με έρευνα της Greenpeace για την ανάπτυξη των μεταφορικών υποδομών οι προτεραιότητες στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες ήταν οι οδικές σε σχέση με τις σιδηροδρομικές μεταφορές. Ειδικότερα, στην Ελλάδα το διάστημα 1995-2018 οι επενδύσεις σε οδικό δίκτυο ήταν 3,13 φορές περισσότερες από τις αντίστοιχες σε σιδηροδρομικό δίκτυο ενώ για το διάστημα 2018-2021 ήταν πάνω από δωδεκαπλάσιες (!).

Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος αντίστοιχα ήταν 1,66 για το διάστημα 1995-2018 και 1,34 για το διάστημα 2018-2021 με χώρες όπως η Αυστρία και το Βέλγιο να επενδύουν πάνω από διπλάσια χρήματα στον σιδηρόδρομο σε σχέση με το οδικό δίκτυο. Τα τελευταία χρόνια λοιπόν στην Ευρώπη διαφαίνεται μια αργή μετατόπιση των επενδύσεων προς τον σιδηρόδρομο. Ενδιαφέρον είναι ότι ακόμα και το Ηνωμένο Βασίλειο που παραδοσιακά δεν έχει καλό σιδηροδρομικό δίκτυο, επενδύει ολοένα και περισσότερο στον σιδηρόδρομο.

Το σιδηροδρομικό σύστημα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα ειδικότερα υποχρηματοδοτείται συστηματικά και συρρικνώνεται εδώ και τρεις δεκαετίες ενώ αντίθετα οι αυτοκινητόδρομοι και τα αεροδρόμια επεκτείνονται προκαλώντας το μεγαλύτερο μερίδιο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από τις ευρωπαϊκές μετακινήσεις. Από την άλλη μεριά, γενναιόδωρες φοροαπαλλαγές που εξασφαλίζουν οι αεροπορικές εταιρείες στην Ευρώπη, έχουν ως αποτέλεσμα οι ενδοευρωπαϊκές σιδηροδρομικές μετακινήσεις να είναι κατά μέσον όρο δύο φορές ακριβότερες από τις αεροπορικές.

Όσον αφορά όμως τις επιπτώσεις στο περιβάλλον τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Σύμφωνα με μελέτη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, ένα ταξίδι με τρένο στην Ευρώπη παράγει κατά μέσο όρο 77% ή 79% λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ό,τι ένα ταξίδι με αυτοκίνητο ή αεροπλάνο αντίστοιχα ανά επιβατικό χιλιόμετρο. 

Πέρα όμως από τα περιβαλλοντικά οφέλη, η ανάπτυξη του σιδηρόδρομου θα μπορούσε να συμβάλει τα μέγιστα στην αντιμετώπιση του φαινομένου της «μεταφορικής φτώχειας», που ορίζεται ως αδυναμία του ατόμου να έχει πρόσβαση σε βασικά αγαθά ή υπηρεσίες και να φτάσει στον προορισμό του άνετα, ανεμπόδιστα, προσιτά και με ασφάλεια. Τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα, οι ηλικιωμένοι που μπορεί να έχουν χάσει το δίπλωμά τους λόγω ηλικίας κ.α. χρειάζονται ένα ασφαλές και οικονομικά προσιτό μέσο μαζικής μεταφοράς.

Ειδικότερα, τα νυχτερινά τρένα αποτελούν το πιο βιώσιμο μέσο μεταφοράς στην Ευρώπη καθώς, πέρα από τις πολύ χαμηλότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, εξοικονομούν χρόνο (ταξιδεύεις ενώ κοιμάσαι) και χρήμα για διαμονή. 

Οι Ευρωπαίοι Πράσινοι προωθούν τη δημιουργία ενός διευρωπαϊκού δικτύου νυχτερινών τρένων ώστε να μειωθεί η χρήση αυτοκινήτων και αεροπλάνων και κατά συνέπεια η εκπομπή C02. Το προτεινόμενο δίκτυο “Euro Night Sprinter – Netzvision 2030+” θα περιλαμβάνει περίπου 40 διεθνείς γραμμές και θα εξυπηρετεί περισσότερες από 200 μεγάλες πόλεις, κωμοπόλεις και τουριστικούς προορισμούς συνδέοντας μέρη όπως το Εδιμβούργο και τη Λισαβόνα στα δυτικά, με πόλεις όπως η Αθήνα και το Ταλίν στα ανατολικά. 

*Ο Μιχάλης Τρεμόπουλος, είναι δημοτικός σύμβουλος της ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ,  υποψήφιος με την παράταξη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ του Σπ. Πέγκα