Η υπεράσπιση του ΕΣΥ επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων

Λέξεις: Χριστίνα Κυδώνα 

Πέρασε μια εβδομάδα που η Eurostat δημοσίευσε τα ευρωπαϊκά στοιχεία για την «υπερβάλλουσα θνητότητα» κατά την διάρκεια της πανδημίας στις χώρες που εποπτεύει και παρόλο που η Ελλάδα κατέκτησε την πρωτιά, καμία δημόσια συζήτηση δεν έγινε.

 Συγκεκριμένα, τον Απρίλη του 22 που το 5^ο κύμα της Όμικρον μετάλλαξης covid είχε καθοδική πορεία διεθνώς και πραγματικά δεν αποτελούσε πλέον κλινικό πρόβλημα η αναπνευστική ανεπάρκεια, η χώρα μας κατάφερε να βγει πρώτη με 28.2%, δέκα ολόκληρες μονάδες πάνω από τον μέσο όρο που κυμάνθηκε στο 18-19%. 

Για να εξοικειωθούμε με το νέο αυτό όρο, “excess mortality” σημαίνει απλά το σύνολο των θανάτων οποιασδήποτε αιτιολογίας που συμβαίνει σε περίοδο κρίσης (υγειονομικής /οικονομικής/φυσικών καταστροφών ή πολεμικών συγκρούσεων) σε σχέση με τους θανάτους που παρατηρούνται σε μία «φυσιολογική» περίοδο. 

Αυτή η περίσσεια θανάτων δεν οφείλεται μόνο στα καθαυτά αίτια της κρίσης, που στη σημερινή συγκυρία αφορούν τη νόσο covid, αλλά και στις αθέατες επιπτώσεις αυτής της κρίσης πάνω στην υγεία των πολιτών. 

Για παράδειγμα, ενώ κατά τη διάρκεια των σκληρών lockdown μειώθηκαν οι θάνατοι από τροχαία, επαγγελματικά ατυχήματα και καρδιαγγειακά, από την άλλη – πέρα από την covid θνητότητα – αυξήθηκε η κατανάλωση ναρκωτικών, ψυχοφαρμάκων και αλκοόλ με τις αναμενόμενες συνέπειες. 

Η πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ανέβασε τους θανάτους λόγω covid από 5.94 εκατομμύρια που είχαν υπολογιστεί για την διετία 2020-21 σε 14.9 εκατομμύρια, γιατί συνυπολόγισε και όλες τις κρυμμένες συνιστώσες που αύξησαν τη νοσηρότητα των πολιτών εξαιτίας της υπερφόρτωσης των συστημάτων υγείας, του αποκλεισμού της πρόσβασης, της ανυπαρξίας πρόληψης και της αύξησης του stress.

Τη μερίδα του λέοντος στην υπερβάλλουσα θνητότητα κατέχουν οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, Βόρειας Αφρικής, Μέσης Ανατολής, Ανατολικής Ευρώπης και ΗΠΑ, χώρες δηλαδή με ανύπαρκτα, κατεστραμμένα, υποβαθμισμένα ή ιδιωτικοποιημένα εθνικά συστήματα υγείας. Ένα επιστημονικό debate είναι σε εξέλιξη με την εξίσου πρόσφατη δημοσίευση στο Lancet να ανεβάζει τους υπολογισμούς σε 18.2 εκατομμύρια θανάτους.

Τα συμπεράσματα είναι πρόδηλα, ιδίως σε χώρες που τα διαθέσιμα στοιχεία είναι επαρκή και ελεύθερα προς χρήση για τους αναλυτές. Στην Αμερική λοιπόν βγήκε στη δημοσιότητα στις 16 Ιουνίου η έκθεση εμπειρογνωμόνων που μελέτησαν 56 δείκτες για να αξιολογήσουν το σύστημα υγείας κάθε Πολιτείας και να δουν πόσοι θάνατοι θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί και με ποια μέτρα.(2022 Scorecard on State Health System Performance)

Κι αυτό συνέβη, γιατί κάποιοι στη δημόσια σφαίρα επέμεναν να μη θεωρούν τους νεκρούς της πανδημίας ως αναπόφευκτους. (By the spring of 2022, over 1 million Americans had died of COVID-19. But the virus’s effect on health outcomes has extended well beyond deaths directly attributable to COVID. Because the pandemic disrupted their ability to get timely care for conditions other than COVID-19, many more people likely died sooner than they otherwise would have).

Ο Βορράς (Βερμόντ) με ισχυρό δημόσιο σύστημα, χαμηλό ποσοστό ανασφάλιστων, οργανωμένη πρωτοβάθμια και καλή νοσοκομειακή περίθαλψη είναι στην κορυφή της αξιολόγησης, σε αντίθεση με το Νότο (Μισισιπή) που είναι στον πάτο μαζί με το Τέξας και την Αλαμπάμα (όχι τυχαία, προπύργια του Τραμπ). 

Υπήρξε δυσανάλογη αύξηση θανάτων λόγω διαβήτη, καρδιακών συμβάντων και επιπλοκών της κύησης, ιδίως στους Λατινο, τους αυτόχθονες και τους μαύρους. Όλες οι προτάσεις των μελετητών για την βελτίωση των δεικτών στα επόμενα κύματα που έρχονται, αφορούν πολιτικοκοινωνικά μέτρα προστασίας των ευάλωτων και ενίσχυση του δημόσιου τομέα υγείας 

Στον αντίποδα όλων αυτών, η Ελληνική Κυβέρνηση αποσιωπά την χείριστη θέση της χώρας μας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και προχωρά ανέμελα στο καλοκαίρι, ενώ τα νοσοκομεία στενάζουν από δραματική αύξηση των νοσηλειών κάθε είδους. 

Οι χιλιο-υποσχόμενες 700 νέες προκηρύξεις γιατρών, πέρα από ανέκδοτο που το ξεφουρνίζει 3 φορές το χρόνο ο Υπουργός Υγείας, αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό, ειδικά για τις ανάγκες της περιφέρειας που δεν καταφέρνουν να αναπληρώσουν ούτε τις αποχωρήσεις λόγω συνταξιοδότησης ή παραίτησης. 

Είμαστε στο σημείο που μόνοι μας οι υγειονομικοί – με το έργο και τον λόγο μας – δεν μπορούμε να αναχαιτίσουμε τα σχέδια διάλυσης του ΕΣΥ μέσω της ιδιωτικοποίησης του που εξυφαίνεται, την ίδια ώρα που θα΄πρεπε να ενισχύεται πάση θυσία. Είναι ευθύνη της κοινωνίας να αποφασίσει αν την ενδιαφέρει να περισώσει αυτό το φυλαχτό που ονομάζεται Εθνικό Σύστημα Υγείας, σαν όρος για την επιβίωση της.

*Η Χριστίνα Κυδώνα είναι εντατικολόγος στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης.