Ιδιωτικά «πανεπιστήμια»: Το τέλος της δημόσιας και δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης

Λέξεις: Γιάννης Μυλόπουλος

Η κυβερνητική προπαγάνδα, για να κερδίσει την κοινή γνώμη στην υπόθεση της παραβίασης του Συντάγματος που επιχειρείται με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, την παρουσιάζει σαν μια δήθεν προσπάθεια απελευθέρωσης του εκπαιδευτικού συστήματος.

Η προσπάθεια αυτή πέφτει στο κενό για μια σειρά από σοβαρούς λόγους, οι οποίοι όμως τεχνηέντως αποσιωπώνται και αποκρύπτονται στον δημόσιο διάλογο.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΙ ΚΥΡΙΑ ΑΙΤΙΑ που η εκπαιδευτική και αντικοινωνική «μεταρρύθμιση» πέφτει στο κενό, είναι η χρονική συγκυρία ως προς την κατάσταση της δημόσιας εκπαίδευσης.

Αν τα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας δεν ήταν τα τελευταία στη λίστα των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων ως προς τη χρηματοδότηση, ως προς τη στελέχωση και ως προς τους εξοπλισμούς και τις υποδομές, τότε ασφαλώς η συζήτηση θα γίνονταν με άλλους όρους.

Τότε, πράγματι, θα δικαιούνταν μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι ανάμεσα στα πολύ καλά χρηματοδοτημένα, στελεχωμένα και εξοπλισμένα δημόσια πανεπιστήμια, μπορούν να ιδρυθούν και κάποια μικρά ιδιωτικά.

Αυτή είναι, άλλωστε, η περίπτωση των ευρωπαϊκών κρατών την οποία η κυβέρνηση επικαλείται, χρησιμοποιώντας το επιχείρημα ότι είμαστε η τελευταία χώρα που απαγορεύουμε τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το παράδειγμα της Γερμανίας, με τα πολύ υψηλού επιπέδου, χρηματοδότησης και κρατικής φροντίδας δημόσια πανεπιστήμια, είναι ενδεικτική.

Στα 83 μικρά ιδιωτικά πανεπιστήμια που εδώ και χρόνια λειτουργούν, σπουδάζει μόλις το 1% του φοιτητικού πληθυσμού. Καθώς το 99% εμπιστεύεται τα πολύ καλά δημόσια και δωρεάν Γερμανικά πανεπιστήμια. Όμως στην Ελλάδα, που κατατάσσεται τελευταία ως προς τη δημόσια χρηματοδότηση της Παιδείας, σύμφωνα με τη Eurostat, η κατάσταση δεν είναι καθόλου αυτή. Καθώς στην Ελλάδα: – Αντί των 11.500 ευρώ ανά φοιτητή που αντιστοιχούν στην Ευρώπη, αντιστοιχούν μόλις 2.300 ευρώ. Πέντε φορές κάτω δηλαδή από τα ευρωπαϊκά δεδομένα. – Αντί του 9,6% του ετήσιου προϋπολογισμού που πηγαίνει στην Παιδεία στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, σε εμάς πηγαίνει μόλις το 7,1% του ετήσιου προϋπολογισμού. Υπολειπόμαστε, δηλαδή, 2,5 ποσοστιαίες μονάδες από την Ευρώπη ως προς τη δημόσια χρηματοδότηση. – Αντί της αναλογίας ενός καθηγητή ανά 13 φοιτητές που ισχύει κατά μέσον όρο στην Ευρώπη, σε εμάς ισχύει η αναλογία του ενός καθηγητή ανά 47 φοιτητές. 3,5 φορές χειρότερη δηλαδή είναι η αναλογία διδασκόντων προς διδασκόμενους στην Ελλάδα, σε σχέση με την Ευρώπη. – Αντί των 380 εκατομμυρίων ευρώ που δίνονταν πριν το 2010, ως κρατική επιχορήγηση για τη λειτουργία του συνόλου των πανεπιστημίων της χώρας σήμερα, 5,5 χρόνια μετά τη λήξη των μνημονίων, δίνονται μόλις 116 εκατομμύρια ευρώ. 3,5 φορές λιγότερα, δηλαδή, χρήματα δίνονται σήμερα στα πανεπιστήμια, σε σχέση με την πριν τα μνημόνια κατάσταση.

Με αυτά τα δεδομένα συνεπώς, ουδεμία συσχέτιση μπορεί να υπάρξει με την υπόλοιπη Ευρώπη που έχει επιτρέψει, εκ του ασφαλούς βέβαια, αφού πρώτα έχει στηρίξει τη δημόσια Παιδεία, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Στην Ελλάδα τα δημόσια πανεπιστήμια συρρικνώνονται, υποχρηματοδοτούνται και υποστελεχώνονται, προκειμένου να αναδειχθεί η ανάγκη ίδρυσης ιδιωτικών.

Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη αφού συρρίκνωσε τις δημόσιες πανεπιστημιακές σχολές με το δήθεν αξιοκρατικό, αλλά στην πραγματικότητα ταξικό εφεύρημα της Ενιαίας Βαθμολογικής Βάσης, που η εκπαιδευτική κοινότητα γνωρίζει πόσο υποκειμενική είναι και πόσο εξαρτάται από τη δυσκολία των θεμάτων και αφού έστειλε, μέσω αυτής, 20.000 υποψήφιους ετησίως υποχρεωτικά στα ιδιωτικά κολέγια ή στο εξωτερικό, έρχεται τώρα σαν τον πατροκτόνο που επικαλείται την ορφάνια του για να ζητήσει επιείκεια. Ισχυριζόμενη ότι με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα επιστρέψουν, δήθεν, στην Ελλάδα, οι 40.000 σπουδαστές του εξωτερικού.

Οι οποίοι για να επιστρέψουν, πρέπει πρώτα να ενισχυθούν τα υψηλού επιπέδου δημόσια πανεπιστήμια στην Ελλάδα για να βρουν θέση σε αυτά.

Και ακόμη, για να επιστρέψουν οι φοιτητές που σπουδάζουν εκτός, πρέπει να ενισχυθεί και η ελληνική οικονομία, ώστε να μπορέσει να τους δώσεις ευκαιρίες επαγγελματικής αποκατάστασης.

Η μόνη κοινωνικά δίκαιη, εκπαιδευτικά αναγκαία και αναπτυξιακά βιώσιμη πρόταση σήμερα, συνεπώς, είναι να προηγηθεί της ίδρυσης ιδιωτικών εκπαιδευτικών δομών, η στήριξη των δημόσιων πανεπιστημίων και η σύγκλισή μας με τα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Διότι η παρατήρηση για τη χώρα μας που έχει κοινωνική, αναπτυξιακή και εκπαιδευτική αξία και ενδιαφέρον δεν είναι, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση, ότι είμαστε η μόνη χώρα στον κόσμο που δεν έχει ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Είναι ότι είμαστε η μόνη χώρα που υποβαθμίζει τα δημόσια, για να ανοίξει τον δρόμο στα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Και αυτό δεν μπορεί να ονομάζεται «μεταρρύθμιση».

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ για τον οποίο πέφτει στο κενό η κυβερνητική προπαγάνδα περί απελευθέρωσης της εκπαιδευτικής πανεπιστημιακής «αγοράς», είναι ότι διεθνώς δεν υφίσταται τέτοια «αγορά», όπως την παρουσιάζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Παντού, από την Ευρώπη μέχρι τη Βόρεια Κορέα, την οποία επικαλούνται ως θετικό πρότυπο ως προς τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων, η ανώτατη εκπαίδευση είναι δημόσια αγαθό και βασική υποχρέωση της Πολιτείας να το παρέχει ισότιμα σε όλους τους πολίτες.

– Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει κυβέρνηση που να αρνείται να επιτελέσει τη θεμελιώδη Συνταγματική της υποχρέωση να χρηματοδοτεί επαρκώς τη δημόσια Παιδεία, προκειμένου να δημιουργήσει ανάγκη για τη λειτουργία ιδιωτικών δομών. – Και πουθενά στον κόσμο δεν ιδρύονται ιδιωτικά πανεπιστήμια, για να καλύψουν το κενό που τεχνηέντως αφήνουν τα δημόσια. – Κι ακόμη, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, παντού στον κόσμο, καλύπτουν ένα μικρό μέρος των εκπαιδευτικών αναγκών και λειτουργούν συμπληρωματικά στα δημόσια, που αποτελούν τον κορμό του εκπαιδευτικού συστήματος.

Με κορυφαίο παράδειγμα την Ευρώπη, όπου η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία κλπ, με το μικρό μέρος των αναγκών που καλύπτουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, αποτελούν τυπικό παράδειγμα.

Ο ΤΡΙΤΟΣ ΛΟΓΟΣ για τον οποίο η κυβερνητική προπαγάνδα πέφτει στο κενό, αφορά στους κατ’ ευφημισμόν, ψευδεπίγραφους ορισμούς που χρησιμοποιεί για να χρυσώσει το χάπι η κυβέρνηση. Εφόσον τα πανεπιστήμια στην Ευρώπη και στην Ελλάδα δεν είναι κρατικά αλλά δημόσια, ως ΝΠΔΔ και ως αυτοδιοικούμενα, δεν υπάρχει η κατ’ αντιδιαστολή έννοια των μη κρατικών, αλλά μόνον η έννοια των ιδιωτικών πανεπιστημίων.

Πολύ περισσότερο, εφόσον τα δημόσια πανεπιστήμια είναι αυτοδιοικούμενα και χρηματοδοτούμενα από το δημόσιο, δεν υφίσταται η έννοια των ανελεύθερων πανεπιστημίων που δήθεν απελευθερώνονται με την ίδρυση ιδιωτικών.

Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, με τα υψηλά δίδακτρα που επιβάλλουν όταν έχουν κάνει μεγάλες επενδύσεις για να γίνουν υψηλού επιπέδου είναι τόσο ελεύθερα, όσο ελεύθεροι είναι οι Έλληνες να επιλέγουν το χρωματιστό τιμολόγιο της αρεσκείας τους, για να πληρώνουν πανάκριβους λογαριασμούς ρεύματος, πολλαπλάσιους από εκείνους που πληρώνουν οι ευρωπαίοι.

Κι ακόμη, εφόσον τα ιδιωτικά πανεπιστήμια χρηματοδοτούνται από funds, τα οποία επενδύουν τεράστια ποσά, δεν μπορεί να υπάρχει η έννοια των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων. Κανένας επιχειρηματίας και κανένα fund δεν επενδύει χωρίς να περιμένει ανταπόδοση.

Αν υπάρχουν, άλλωστε, επιχειρηματίες που θέλουν να γίνουν χορηγοί στην ανώτατη εκπαίδευση, γιατί δεν επενδύουν τόσα χρόνια στην εκπαίδευση και την έρευνα των δημόσιων πανεπιστημίων, προκειμένου να συμβάλουν στον υψηλό στόχο της Παιδείας;

Κι ύστερα, ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο που θα ιδρυθεί από κάποιον επιχειρηματία, χρειάζεται τεράστιες επενδύσεις, που παντού, ακόμη και στα μεγάλα κράτη είναι μη ανταποδοτικές, για να χρηματοδοτήσει ερευνητικούς εξοπλισμούς και υψηλού επιπέδου ερευνητικό προσωπικό.

Όταν μιλάμε συνεπώς για ιδιωτικά πανεπιστήμια στη μικρή αγορά της Ελλάδας, δεν μιλάμε για πανεπιστήμια, αφού δεν θα ερευνούν, αλλά για απλά διδακτήρια. Δηλαδή για μη πανεπιστήμια.

Και τέλος, αν όλη η προσπάθεια δεν γίνεται για να παραδοθεί ένα κομμάτι του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος σε ιδιώτες, με σκοπό την κερδοφορία, αλλά γίνεται για να έρθουν μεγάλα διεθνή πανεπιστήμια στην Ελλάδα, αυτά με μια νομοθετική παρέμβαση μπορούν κάλλιστα να έρθουν, μέσα από συνεργασίες με τα μεγάλα και υψηλού επιπέδου δημόσια πανεπιστήμια.

Τι χρειάζονται τα funds και οι επιχειρηματίες ως ενδιάμεσοι; Η κυβερνητική επιχείρηση παραβίασης του Συντάγματος και ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων, συνεπώς, δεν αφορά στην ενίσχυση του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας, αλλά αντίθετα, στην αποδυνάμωση του βασικού πυλώνα της ανώτατης εκπαίδευσης, των δημόσιων πανεπιστημίων.

Καθώς δεν πρόκειται για απελευθέρωση του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά για την εκχώρηση σε ιδιώτες της Συνταγματικής υποχρέωσης του κράτους να χρηματοδοτεί τα δημόσια πανεπιστήμια. Που ισοδυναμεί με το τέλος της δημόσιας και δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα μας.

*Ο Γιάννης Μυλόπουλος είναι Καθηγητής, πρώην Πρύτανης ΑΠΘ, Επικεφαλής παράταξης «ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Κ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ»