Ημι-αναστάσιμη Συμφωνία του Μάλερ από την Orchestre National de France

Λέξεις: Γιώργος Μαρκογιαννόπουλος

Τη Δεύτερη «αναστάσιμη» Συμφωνία σε μι ελάσσονα του Γκούσταφ Μάλερ παρακολουθήσαμε (24/10) στην εντυπωσιακή, ανακαινισμένη συναυλιακή αίθουσα του Μεγάρου της Γαλλικής Ραδιοφωνίας, με την εξαιρετική Εθνική Ορχήστρα της Γαλλίας υπό τη διεύθυνση του Ρουμάνου αρχιμουσικού της Cristian Măcelaru.

Τη συναυλία πλαισίωσε φωνητικά η λαμπερή Γερμανίδα υψίφωνος Hanna-Elisabeth Müller και η Σκωτσέζα μεσόφωνος Karen Cargill πλάι στην ικανότατη Χορωδία της Γαλλικής Ραδιοφωνίας υπό την μουσική καθοδήγηση του Lionel Sow.

Αμέσως, το θυελλώδες εναρκτήριο ξέσπασμα των εγχόρδων εντυπωσιάζει με τη ρέουσα κίνηση των βιολιών και τις εκρηκτικές συνεισφορές των χάλκινων, προμηνύοντας την ταραχώδη πορεία που θα ακολουθήσουν οι ακροατές από τα πένθιμα συμφωνικά μοτίβα του πρώτου μέρους έως την περίφημη λυτρωτική ανύψωση του φινάλε. Τον διακριτό, ωστικό παλμό που προσφέρουν τα διπλά τύμπανα και η γκραν κάσα, συνοδεύουν σύντομα τα μεγαλόπνοα κόρνα με ένα αληθινά αξιοζήλευτο, ποιοτικό κράτημα, περιλούζοντας την ξύλινη ροτόντα με τον υπέροχο ήχο τους.

Αξιέπαινα υπήρξαν και τα ξύλινα πνευστά, ως το παραδοσιακά δυνατό χαρτί κάθε γαλλικής ορχήστρας, με τις σολιστικές συνεισφορές τού φλάουτου και του όμποε να ξεχωρίζουν για τη διαύγεια και την αψεγάδιαστη ορθοτονία τους. Την εναλλαγή των διαθέσεων κατευθύνει η συντονισμένη και προσεγμένη φραστική των βιολιών στη διαρκή επανέκθεση των θεμάτων και τη διαρκή μετάπτωσή από μείζονες σε ελάσσονες σκάλες.

Τα σωστά παρουσιασμένα ρυθμικά μοτίβα του τρίτου μέρους ακολούθησε το λυρικό τραγούδι της μεσοφώνου Karen Cargill, που όμως ανταγωνιστικά επισκίασε η ορχήστρα με την ένταση και το μέγεθος του ήχου της. Την ατυχή στιγμή διαδέχθηκε μία λαμπρή και γεμάτη έκφραση συνομιλία τού φλάουτου με το πρώτο βιολί δίνοντας το πρώτο στοιχείο για την ανυψωτική, ουράνια πορεία που πρόκειται να ακολουθήσει η συμφωνική γραφή. Αυτό επιβεβαιώνει επαυξάνοντας, μετά από λίγο, και το αποφασιστικό σάλπισμα των κόρνων, που όπως προβλέπει ο συνθέτης βρίσκονται εκτός σκηνής, δίνοντας την εντύπωση παραδείσιου καλέσματος, ως ξέφωτο στο ομιχλώδες ακόμη μουσικό τοπίο.

Καλό υπήρξε και το σόλο της τρομπέτας, που παρέδωσε το βήμα στη σοπράνο Hanna-Elisabeth Müller για να οδηγήσει προς τον τελικό προορισμό και να εκτονώσει την υπέροχη φωνητική συνεισφορά της στο λαμπερό όσο και συγκινητικό τραγούδι της, με πάντα κρυστάλλινη την άρθρωση του αδόμενου λόγου. Η χορωδία εγείρεται και σε δραματικό ύφος ψέλνει τους στίχους από το αναστάσιμο ποίημα τού Φρίντριχ Κλόπστοκ («Aufersteh’n, ja aufersteh’n wirst du mein Herz, in einem Nu!») και πραγματοποιεί την απαιτούμενη συναισθηματική ανύψωση, που όμως δεν συνοδεύεται από την αντίστοιχη ορχηστρική. Ειδικότερα, ο Macelaru στις τελικές αυτές κρίσιμες στιγμές τού έργου δεν ανέδειξε με επάρκεια τη διαφοροποίηση των δυναμικών, με αποτέλεσμα η τελική κλιμάκωση να δοθεί χλιαρή παρά απελευθερωτική και ως συνάρτηση ενός επιμελούς και βαθμιαίου χτισίματος.

Το αναστάσιμο στοιχείο δεν υπογραμμίστηκε αλλά καταπνίγηκε από μία ορχήστρα, που παρά τις επιμέρους καλές συνεισφορές και επιδόσεις στα πρώτα μέρη, ήχησε αδιαφοροποίητα δυνατή και δεν πέτυχε εκείνο το ουράνιο ανέβασμα που είναι και το ζητούμενο, μετά από την πολύωρη και κοπιώδη αναρρίχηση.

Έφτασε, δηλαδή, με άνεση και σιγουριά στην πηγή, αλλά νερό δεν ήπιε, γεγονός που, δεδομένων των δυνατοτήτων της, μάλλον απογοητευτικό φαίνεται, καθώς η έλλειψη ευαισθησίας δεν εδράζεται σε τεχνική αλλά σχεδιαστική αποτυχία.

*Ο Γιώργος Μαρκογιαννόπουλος είναι κριτικός μουσικής