Ινστιτούτο Κομφούκιος του ΑΠΘ: 5 χρόνια δράσεων, προκλήσεων και επιτυχιών

Λέξεις: Ρούλα Τσοκαλίδου 罗兰

Φέτος το ΑΠΘ κλείνει 100 χρόνια από την ίδρυσή του, το Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, όπου ανήκω, κλείνει 40 χρόνια από την ίδρυσή του, και, ταυτόχρονα, εμείς στο Ινστιτούτο Κομφούκιος του ΑΠΘ (ΙΚ) γιορτάζουμε 5 χρόνια από την έναρξη των μαθημάτων και δράσεών μας.

Μέσα σε αυτή τη συγκυρία, θα ήθελα να μοιραστώ λίγες σκέψεις που αφορούν τη διεθνοποίηση του ΑΠΘ, με άξονα και παράδειγμα το Ινστιτούτο Κομφούκιος, τις προκλήσεις, τα επιτεύγματα αλλά και τη γοητεία που έχει ασκήσει σε μένα προσωπικά η κινέζικη γλώσσα αυτά τα χρόνια.

Καταρχάς θεωρώ ότι το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων του ΑΠΘ είναι ίσως η πιο σημαντική μονάδα του Πανεπιστημίου που συστηματικά προωθεί διεθνείς συμφωνίες, συνεργασίες και παρακολουθεί την ανάπτυξη και συμβολή τους στη διεθνοποίηση του ΑΠΘ. Έχοντας αναλάβει τη διεύθυνση, από πλευράς ΑΠΘ, του ΙΚ από την αρχή της ίδρυσής του, το 2018, έχω βιώσει προσωπικά την ιδιαίτερη σημασία που έχει αυτή η προσπάθεια για διεθνοποίηση, εξαιρετικά σημαντική για όλα τα Πανεπιστήμια. Θεωρώ ότι το ΙΚ του ΑΠΘ αποτελεί ένα από τα λαμπρότερα παραδείγματα μια διεθνοποίησης που ωφελεί εξίσου και τις δύο συνεργαζόμενες πλευρές. Ελπίζω να καταφέρω να το δείξω αυτό στη συνέχεια.

Το Ινστιτούτο Κομφούκιος του ΑΠΘ αποτελεί συνεργασία του ΑΠΘ με το Πανεπιστήμιο Διεθνών Σπουδών της Σαγκάης (SISU), στο οποίο λειτουργεί και το παλαιότερο και σημαντικότερο τμήμα ελληνικών σπουδών στην Κίνα. Ο τρόπος που λειτουργεί επιβάλει τη στενή συνεργασία δύο διευθυντών/ριών, ένα άτομο από το κάθε Πανεπιστήμιο, και τη συνεργασία προσωπικού και από τα δύο Πανεπιστήμια, με δασκάλους/ες που έρχονται από την Κίνα για να διδάξουν τη γλώσσα και τον πολιτισμό για κάποια χρόνια. Η πλευρά της Κίνας χρηματοδοτεί όλα τα πρότζεκτ που πραγματοποιούνται και το ΑΠΘ προσφέρει τον χώρο και καλύπτει τα λειτουργικά έξοδά του.

Συγκεκριμένα το ΑΠΘ έχει μισθώσει χώρο για το ΙΚ στη Βασ. Ηρακλείου 32, στην καρδιά της πόλης, και εκεί πραγματοποιούνται τα βασικά μαθήματα και πολλές από τις πολιτιστικές μας δράσεις.

Για την Κίνα, το κάθε ΙΚ, κάθε Πανεπιστημίου, σε κάθε μία από τις εκατοντάδες χώρες όπου λειτουργούν ΙΚ, αποτελεί μία σημαντική πλατφόρμα εξάπλωσης της πολιτισμικής και γλωσσικής της κληρονομιάς, μια μοναδική ευκαιρία για να γνωρίσει ο κόσμος τη δική της πραγματικότητα. Μέσα από τις ποικίλες δράσεις του, το ΙΚ αποτελεί λαμπρό παράδειγμα διεθνοποίησης, ευκαιρίας για πραγματοποίηση καινοτόμων ακαδημαϊκών και πολιτιστικών προγραμμάτων, αλλά και ένα πολύ ισχυρό μέσο της σύνδεσης του Πανεπιστημίου με την ευρύτερη κοινωνία. Για να επιτύχουμε όλα αυτά, η καλή και στενή συνεργασία όλων των μελών του ΙΚ αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα.

Η αποτελεσματική συνεργασία δια-εθνικά, δια-πολιτισμικά και δια-γλωσσικά αποτελεί για μένα την ουσία μια επιτυχούς διεθνοποίησης.

Τι σημαίνει λοιπόν καλή στενή και αποτελεσματική συνεργασία ανάμεσα σε δύο τόσο διαφορετικές χώρες, τρόπους λειτουργίας, γλώσσες και πολιτισμικές αναφορές, ανάμεσα σε ανθρώπους που δε γνωρίζουν τη μητρική γλώσσα του/της συνεργάτη/ιδάς τους; Πως μπορούμε όλοι και όλες μας να δούμε ξεκάθαρα την οπτική του άλλου ανθρώπου, να σεβαστούμε τις ιδιαιτερότητές του, να ανακαλύψουμε κοινά στοιχεία και να πορευτούμε μαζί με δημιουργικούς και κατάλληλα εκπαιδευτικούς τρόπους; Μπορούμε όμως να κατανοήσουμε σε βάθος τον/τη συνεργάτη/ιδά μας αν δε γνωρίζουμε τη γλώσσα του; Είναι αρκετή η χρήση της κοινής μας lingua franca, δηλαδή της αγγλικής γλώσσας για να διεκπεραιώσουμε όλες τις απαραίτητες συνεννοήσεις και εργασίες; Ήταν πολλές οι απορίες μου στην αρχή και έτσι το προσωπικό μου στοίχημα ήταν να προσπαθήσουμε να βρούμε απαντήσεις για να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε έναν χώρο αμοιβαίας κατανόησης και δημιουργικής δια-πολιτισμικής συνύπαρξης.

Για μένα, ως γλωσσολόγος και ερευνήτρια στον χώρο της επαφής των γλωσσών, η εκμάθηση της κινέζικης γλώσσας αποτελούσε πάντα βασική προϋπόθεση για να μπορέσω εγώ η ίδια να ανταποκριθώ στις υποχρεώσεις μου με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Πώς θα μπορούσα εξάλλου να είμαι ‘Διευθύντρια του ΙΚ’ χωρίς να ξέρω τίποτα για τα κινέζικα; Έτσι κάπως το 2020 ξεκίνησα και εγώ μαζί με 109 άτομα που έκαναν εγγραφή στα μαθήματά μας να μαθαίνω κινέζικα.

«Μου είναι όλα Κινέζικα!»

Στα ελληνικά συνηθίζουμε να λέμε ότι κάτι ακατανόητο είναι σαν τα κινέζικα! Τι είναι όμως τα κινέζικα; Οι πολλοί/ές φοιτητές/ριες που εγγράφονται κάθε εξάμηνο για να παρακολουθήσουν τα μαθήματά μας δηλώνουν ότι το κύριο κίνητρό τους είναι το ενδιαφέρον τους για κάτι μακρινό, σαγηνευτικό, ιδιαίτερο και μαγικό. Οι κινέζικοι χαρακτήρες εκφράζουν την ιστορία, τη σκέψη και τον πολιτισμό ενός μέρους του κόσμου που πολλοί και πολλές θέλουν να επισκεφτούν για να δουν με τα δικά τους μάτια πώς είναι αυτή η χώρα με τις τόσες αντιθέσεις και την τεράστια ετερογένεια. Ο συνδυασμός της υψηλής τεχνολογικής ανάπτυξης και της παράδοσης χιλιετιών είναι ένα από τα ιδιαίτερα στοιχεία της Κίνας που αξίζει την προσοχή μας. Η γνώση της επίσημης γλώσσας, Mandarin Chinese, είναι ένα πολύ σημαντικό εφόδιο για όσους κι όσες θέλουν να ταξιδέψουν στην Κίνα.

Θα μπορούσα να γράψω ατελείωτες σελίδες για την κινέζικη γλώσσα, το πόσο με μάγεψε, το πόσο την αγάπησα και το πόσο με έχει βοηθήσει να γίνω όχι μόνο καλύτερη διευθύντρια του ΙΚ, αλλά και ένας άνθρωπος με ευρύτερη σκέψη, καλύτερη κρίση και φυσικά περισσότερους/ες φίλους και φίλες από την Κίνα. Σε μεγάλη βαθμό αυτά τα οφείλω στην ιδιαίτερη φύση και δομή της κινέζικης γλώσσας. Όπως και όλα τα πράγματα που αξίζουν σε αυτή τη ζωή, η εκμάθηση της κινέζικης γλώσσας απαιτεί πολύ χρόνο και προσπάθεια αλλά αξίζει κάθε λεπτό που αφιερώνουμε σε αυτή.

Τι κάναμε αυτά τα 5 χρόνια;

Από την αρχή του 2020 μέχρι και σήμερα, το ΙΚ εργάζεται συστηματικά και αδιάλειπτα για την πραγματοποίηση των στόχων του.  Εδώ θα αναφερθώ συνοπτικά σε αυτά που θεωρώ βασικά επιτεύγματα του ΙΚ του ΑΠΘ τα τελευταία 5 χρόνια: συγγραφή και έκδοση του βιβλίου ‘Εισαγωγή στον Κόσμο της Κινέζικης Γλώσσας’ (2022) (ελληνικά, αγγλικά, κινέζικα, εκδόσεις Ζυγός), συγγραφή και έκδοση του παιδικού εκπαιδευτικού βιβλίου ‘Πες μου μια ιστορία για την Κίνα’ (2024) (ελληνικά, αγγλικά, κινέζικα), πολλές επιστημονικές συναντήσεις και ημερίδες, το ‘1^ο Διεθνές Συνέδριο για την κινέζικη γλώσσα στην Ελλάδα και πέρα’ (2023), την εξαιρετική συνεργασία με το Τμήμα Δημιουργικού Σχεδιασμού και Ένδυσης του ΔΙ.ΠΑ.Ε. για το πρόγραμμα Made in China (2020-2021), με επιστημονικό συνέδριο και ενδύματα εμπνευσμένα από τον κινέζικο πολιτισμό που σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν από τους τελειόφοιτους/ες του εν λόγω τμήματος. Ιδιαίτερα, αναφέρω τη διάκρισή μας, με το πρώτο βραβείο σε παγκόσμιο διαγωνισμό για τα ΙΚ, για το πρότζεκτ του 2021-2022, ‘Η μέρα μου-我的一天‘, βίντεοκλιπ και τραγούδι του ΙΚ, αποτέλεσμα στενής συνεργασίας του προσωπικού και των μαθητών/ριών του ΙΚ, με πρωτεργάτες τον δάσκαλο του ΙΚ, Sen Chen και τον μουσικό-φοιτητή του ΙΚ, Γιώργο Χαλδούπη. Ανάμεσα στις συνεργασίες μας με άλλους φορείς, θα ήθελα να τονίσω τη στενή μας συνεργασία με τα χωριά SOS όπου παρέχουμε δωρεάν μαθήματα κινεζικών και στήριξης σε παιδιά. Τέλος, κατά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος, πραγματοποιήσαμε δύο μεγάλες πολιτιστικές δράσεις στο ΑΠΘ (Μια μέρα στο Liangzhu) και στην πόλη, γνωριμία με την τέχνη του κινέζικου τσαγιού, που συγκίνησαν και άγγιξαν τόσο τον κόσμο του Πανεπιστημίου όσο και της Θεσσαλονίκης με έναν ιδιαίτερο τρόπο.

Σε προσωπικό επίπεδο, πέρα από τη μεγάλη μου χαρά για την εκμάθηση της κινέζικης γλώσσας, νιώθω μεγάλη τιμή για την πρόκριση δύο φορές (2023 και 2025) για τα παγκόσμια βραβεία Orchid φιλίας από πλευράς της Κίνας και για την προσοχή και αναγνώριση που έλαβε το ΙΚ του ΑΠΘ από τη μεγαλύτερη εφημερίδα της Κίνας People’s Daily με δύο μεγάλα αφιερώματα στο έργο μας (2023 και 2025). Η ειλικρινή μου φιλία με συναδέλφους/ισσες από την Κίνα, κυρίως με τη διευθύντρια του τμήματος ελληνικών σπουδών του SISU, κ. Hu (Σοφία), αλλά και την τωρινή κινέζα διευθύντρια του ΙΚ, κα Shaodi Wang, αποτελούν πραγματικό φόρο τιμής. Η αγάπη και η αποδοχή που λαμβάνουμε όλα τα χρόνια σε καθημερινή βάση από τους/τις φοιτητές/ριές μας είναι ακόμη ένας σπουδαίος φόρος τιμής. Τέλος σε ακαδημαϊκό επίπεδο, η εισαγωγή μαθήματος που αφορά τα κινέζικα στο νέο πρόγραμμα σπουδών του ΤΕΠΑΕ, η έναρξη έρευνας σε διδακτορικό επίπεδο για τα κινέζικα στην Ελλάδα, αλλά και η ένταξή μας στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Διδασκαλία της Κινέζικης Γλώσσας αποτελούν σπουδαία επιτεύγματα πραγματικής ακαδημαϊκής διεθνοποίησης του ΑΠΘ, μέσα από το έργο του ΙΚ.

Κλείνοντας, για μένα προσωπικά η εκμάθηση της κινέζικης γλώσσας αποτέλεσε το κλειδί για την καλύτερη κατανόηση και επίλυση όλων των ποικίλων δυσκολιών και προκλήσεων του εγχειρήματος του ΙΚ του ΑΠΘ. Μέσα από τη συνεχή γλωσσική και πολιτισμική ανταλλαγή και αμοιβαιότητα, καταφέραμε να δημιουργήσουμε στο ΙΚ έναν χώρο πρωτοποριακών εκπαιδευτικών, κοινωνικών και ακαδημαϊκών δράσεων στους κόλπους του ΑΠΘ.

Η ουσία της διεθνοποίησης του ΑΠΘ μπορεί να ξεκινάει με την υπογραφή συμφωνιών, αλλά τη σκυτάλη την έχουμε εμείς στα χέρια μας για να προχωρήσουμε στο στάδιο της ουσίας και της αμοιβαίας γνώσης, στο άνοιγμα νέων δρόμων στη σκέψη και στη ζωή τόσο των φοιτητών/ριών του ΑΠΘ, όσο και των πολιτών της Θεσσαλονίκης που αγαπάμε.

*Η Ρούλα Τσοκαλίδου 罗兰 (Luolan) είναι Καθηγήτρια ΤΕΠΑΕ, ΑΠΘ, Διευθύντρια Ινστιτούτου Κομφούκιος του ΑΠΘ

https://confucius-institute.gr/