Κάντο όπως η Αθήνα!

Δεν μπορώ να μη μιλήσω για την “καρδιά” της αρχαίας Θεσσαλονίκης που ήρθε ξανά στο φως.

Δεν μπορώ παρά να κατακρίνω τους σχεδιαστές του μετρό που αποφάσισαν τη χάραξη του κάτω από τη βασική οδό της αρχαίας Θεσσαλονίκης, το μνημειακό και εμπορικό της άξονα. Ήταν δυνατό να μην βρίσκονταν σημαντικά ευρήματα κάτω από την Εγνατία, δίπλα στο Αλκατραζ και το Μπεζεστένι; Πρέπει να λογοδοτήσουν.

Δεν μπορώ να μην εκφράσω την θλίψη μου για την απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου υπέρ της μεταφοράς του κεντρικού μνημειακού σταυροδρομίου της Θεσσαλονίκης μακριά από το ιστορικό κέντρο.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Δίπλα στα επίμαχα αρχαιολογικά ευρήματα της Βενιζέλου δεν βρίσκεται μόνο το οθωμανικό χρηματιστήριο- το Μπεζεστένι, το Χαμζά-Μπέη τζαμί -Αλκαζάρ, η βυζαντινή Παναγία των Χαλκαίων με τον γειτονικό δρόμο που από την αρχαιότητα έως σήμερα φιλοξενεί τους μάστορες χάλκινων και μπρούτζινων αντικειμένων. Βρίσκεται και η Αρχαία Αγορά.

Η Αρχαία Αγορά είναι από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της πόλης. Βρέθηκε τυχαία το 1966 κατά την θεμελίωση του κτηρίου των δικαστηρίων της πόλης. Εξού και η ονομασία της πλατείας δικαστηρίων. Τα δικαστήρια θα συμπλήρωναν το μνημειακό άξονα της Αριστοτέλους. Σταμάτησαν οι εργασίες κατασκευής των δικαστηρίων όταν ανακαλύφθηκε το σημαντικό αυτό μνημείο για την πόλη ; Όχι. Η απόφαση ήταν να αγνοηθούν τα αρχαία και να προχωρήσει το έργο.

Πώς λοιπόν σώθηκε η Αρχαία Αγορά; Ο αρχαιολόγος Φώτης Πέτσας, αναστήλωσε το μοναδικό εναπομείναντα κίονα της αγοράς έτσι ώστε να στέκει όρθιος για καταλάβουν όλοι τη σημασία του χώρου και να σταματήσει η καταστροφή του. Αν η “κοινή λογική” υπαγόρευε την ισοπέδωση της Αρχαίας Αγοράς, η πράξη του αρχαιολόγου μάς έσωσε από τον παραλογισμό.

Τα ευρήματα όμως του μετρό είναι κρυμμένα κάτω από το έδαφος. Δεν τα βλέπουμε για να σοκαριστούμε. Ωστόσο, υπάρχουν κολώνες στη θέση τους, δεκάδες μέτρα από τον πλακόστρωτο κεντρικό δρόμο (Via Regia) της αρχαίας Θεσσαλονίκης. και ο αρχαίος δρόμος κάτω από την Βενιζέλου. Επίσης η βάση μιας αψίδας, που όπως η Καμάρα σκέπαζε το σταυροδρόμι καθώς και βάσεις κιόνων στο πλάι του μνημειακού αυτό δρόμου της πόλης μας.

Αν διατηρήσουμε τα ευρήματα της Βενιζέλου στη θέση τους, σε λίγα χρόνια δεν θα είμαστε μόνο υπερήφανοι για την επιλογή αυτή, θα μας φαίνεται αυτονόητη. Θα μας φαίνεται παράλογο και ακατανόητο πώς ήταν δυνατό να συζητούσαμε την μεταφορά των ευρημάτων στο στρατόπεδο Παύλου Μελά. Όπως μας είναι αδύνατο να σκεφτούμε την μεταφορά της Αρχαίας Αγοράς στο στρατόπεδο Παύλου Μελά προκειμένου να κατασκευαστεί σταθμός μετρό στην θέση της.

Μιλούσα με μία συνάδελφο από την Αγγλία για το θέμα. Η αντίδραση της θα πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις. Μου είπε πως αν δε θέλουμε να διατηρήσουμε στον τόπο τους αυτά τα σημαντικά ευρήματα πώς ζητάμε να επιστρέψουν στον τόπο τους τα μάρμαρα του Παρθενώνα; Μου είπε επίσης ότι τόποι που καταστρέφουν την ιστορία τους γίνονται αδιάφοροι και απαξιώνονται.

Οι αργοί ρυθμοί προόδου της κατασκευής του μετρό της Θεσσαλονίκης δεν οφείλονται στα αρχαία άλλα στις τεράστιες καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση του έργου. Ας προχωρήσει επιτέλους το μετρό.

Ας καθυστερήσει όμως ο σταθμός Βενιζέλου, προκειμένου να βρούμε τεχνική λύση στο πώς θα κατασκευάσουμε έναν πανευρωπαϊκά μοναδικό σταθμό μετρό στην Ευρώπη, όπου η πλούσια ιστορία της πόλης μας θα συνδυάζεται με τις σύγχρονες υποδομές. Αυτό έγινε και στην Αθήνα όταν ανακαλύφθηκε η εγκιβωτισμένη κατά την αρχαιότητα κοίτη του ποταμού Ηριδανού στο Σταθμό Μοναστηράκι. Αν καθυστερήσαμε 3 σταθμούς του μετρό στην Αθήνα περιμένοντας την εκδίκαση της υπόθεσης Siemens, μπορούμε να καθυστερήσουμε 1 στη Θεσσαλονίκη για να τον σχεδιάσουμε δίκαια για την πόλη.

Ο τουρισμός που οραματίζεται η πόλη μας από αυτό εξαρτάται. Από τις εικόνες του σημαντικού αυτού μνημειακού σταυροδρομιού μέσα στο σύγχρονο μετρό που θα ταξιδέψουν σε όλο τον κόσμο, θα κάνουν γνωστή τη Θεσσαλονίκη μας, θα δείξουν ότι σεβόμαστε τα μνημεία μας και μας αξίζει η επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα ή της δικιάς μας ξενιτεμένης στοάς των ειδώλων.

Με ποια εικόνα διαφημίζεται το Παρίσι; Με τη σύγχρονη γυάλινη πυραμίδα δίπλα στο παλάτι του Λούβρου. Ας φτιάξουμε στον σταθμό της Βενιζέλου τις σύγχρονες εικόνες της διαχρονικής πόλης μας που θα ταξιδέψουν τη Θεσσαλονίκη σε όλο τον κόσμο και θα τη βάλουν στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη.

Αν αντίθετα πραγματοποιηθεί η αποφασισμένη μεταφορά του μνημείου από τη θέση που έχει εδώ και 1.700 χρόνια στο στρατόπεδο Παύλου Μελά, θα πρέπει να εγκαταλείψουμε και τα μάρμαρα του Παρθενώνα στο βρετανικό μουσείο, μακριά από την Ακρόπολη, τον ιστορικό τους τόπο. Διαφωνώ και με τα δύο.

Η κοίτη του ποταμού Ηριδανού στο Σταθμό Μοναστηράκι

*Ο Κρίτων Αρσένης είναι Ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ και εισηγητής της έκθεσης της Ευρωμεσογειακής Συνεργασίας για την Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα