Καπνιστοί Άκαπνοι: Η μεγάλη παρεξήγηση του «έξω είμαστε»

Λέξεις: Δρ Άγγελος Ροδαφηνός

Η Ελλάδα είναι η χώρα που ξέρει να απολαμβάνει την άνοιξη. Ξέρει να στρώνει τραπέζια σε πεζοδρόμια, να φλερτάρει κάτω από ανθισμένες νεραντζιές και να ξεχνάει πού άφησε το μπουφάν από τον Μάρτιο ήδη. Είναι και η χώρα, βέβαια, που μπορεί να μετατρέψει κάθε εξωτερικό χώρο σε άτυπο κουβούκλιο νικοτίνης.

Πού να καθίσω, άνθρωπέ μου;

Είναι ένα μικρό ελληνικό τελετουργικό. Πας στην καφετέρια, βλέπεις τραπέζια έξω – όλα γεμάτα. Κοιτάς πιο προσεκτικά: κανένα χωρίς τσιγάρο στο τραπέζι. Ή έστω, χωρίς τασάκι. Αν καθίσεις, ξέρεις τι θα συμβεί: θα ξεκινήσει η γνωστή ανατομία καπνού που αιωρείται. Από το τραπέζι δίπλα. Ή πίσω σου. Ή (μαγικά) από μπροστά, με φορά αντίθετη απ’ τον άνεμο.

Κι εσύ, άκαπνος και φιλήσυχος, πρέπει να επιλέξεις:

• Μέσα, με θέα τους τοίχους και τα καλοριφέρ.
• Έξω, ανάμεσα σε Marlboro και IQOS, σαν γέμιση σε σάντουιτς με φίλτρο.
• Ή απλώς να φύγεις, «να πας αλλού» (πού;).

“Μα έξω είμαστε”

Η φράση που λέγεται με εκείνο το ύφος, σαν να λύθηκε το πρόβλημα με μαγικό τρόπο. Σαν το “έξω” να σημαίνει “ό,τι θέλει ο καθένας”. Είναι σαν να πεις “μα είμαστε στο μπαλκόνι, δεν πιάνει ο νόμος της βαρύτητας”.

Πράγματι, ο νόμος δεν απαγορεύει το κάπνισμα στους εξωτερικούς χώρους. Δεν λέει ούτε “μη” ούτε “ναι”. Απλώς σφυρίζει αδιάφορα και ελπίζει ότι θα είμαστε πολιτισμένοι. Που, όπως αποδεικνύεται, είναι μια υπερβολικά αισιόδοξη θεώρηση.

Η Άνοιξη έχει μυρωδιά… Camel

Το θέμα δεν είναι απλώς υγειονομικό. Δεν είναι καν τόσο δραματικό όσο το πλασάρουν οι διαφημίσεις για ηλεκτρονικά τσιγάρα με δραματική μουσική στο background. Είναι κάτι πιο καθημερινό, πιο ήσυχα ενοχλητικό: η αρπαγή της Άνοιξης και της ελευθερίας σου.

Η ιδέα ότι δεν μπορείς να καθίσεις στον ήλιο, να διαβάσεις, να πιείς κάτι κρύο χωρίς να σε κυνηγά ένα ελαφρύ στρώμα καπνού, είναι σαν να βλέπεις το τέλειο φαγητό και να μυρίζει τηγανητό λάδι τρίτης χρήσης. Δεν χαλάει η εμπειρία… Καίγεται.

“Ρε φίλε, αν σε πειράζει, να κάτσεις αλλού”

Ναι, σε έχουν πει και αυτό. Και δεν τους αδικείς. Γιατί το κάπνισμα στην Ελλάδα είναι status. Όχι με την έννοια της πολυτέλειας, αλλά σαν να είσαι ο Νονός της παρέας. Ο ρυθμιστής του τραπεζιού. Όταν ο καπνιστής βγάλει το πακέτο και χτυπήσει το τσιγάρο δύο φορές, δεν ζητάει άδεια. Κι ας είναι η μειοψηφία (34%).

Κι αν τολμήσεις να ζητήσεις λίγο καθαρό αέρα; Το βλέμμα θα είναι ίδιο με αυτό που θα έπαιρνες αν έλεγες “συγγνώμη, μπορείς να μην μασάς παστουρμά;”. Λες και είναι προσωπική προσβολή στη φιλοξενία.

Φταίει το παρελθόν (και τα μουσαμάδικα)

Η Ελλάδα έχει ένα ταλέντο στο να κάνει κάθε χώρο «εσωτερικό» με μια ζελατίνα και δύο θερμάστρες. Τραπεζάκια έξω, αλλά μέσα. Έξω που καπνίζεις, αλλά με στέγη, κουρτίνα και πόρτα. Ένα θερμοκήπιο καπνού. Παρά τη σχετική νομοθεσία που απαγορεύει το κάπνισμα αν υπάρχουν ζελατίνες και στέγη. 

Η αόρατη αντίσταση

Και πάλι, οι μη καπνιστές σπάνια μιλούν. Κι ας είναι η πλειοψηφία (66%). Νιώθουν ότι θα γίνουν “αυτοί οι δύσκολοι τύποι”. Κι έτσι, κάθεται η παρέα μέσα. Ή φεύγει. Ή υπομένει. Και κάπου εκεί αρχίζει το πραγματικό πρόβλημα: όταν η υπομονή γίνεται κανονικότητα.

Λοιπόν, τι προτείνουμε; Ρεαλισμό και λίγο χιούμορ

Όχι, δεν θα κλείσουμε με καμπάνια υπέρ της αποστείρωσης του εξωτερικού χώρου. Αλλά ίσως μπορούμε να συμφωνήσουμε σε ένα μίνιμουμ συμβίωσης:

• Ρώτα, ρε φίλε, πριν ανάψεις. Μπορεί να πει ο άλλος “ναι”, αλλά θα τον έχεις κάνει να νιώσει άνθρωπος.
• Μην καπνίζεις πάνω στο φαγητό του άλλου. Δεν υπάρχει τίποτα πιο γκουρμέ από έναν καπνιστό λουκουμά με άρωμα Gauloises.
• Αν δεις τασάκι στο τραπέζι σου και μωρό στο καρότσι στο δίπλα τραπέζι, ίσως είναι η στιγμή να βγάλεις την τσίχλα αντί το Zippo.

Υστερόγραφο χωρίς φίλτρο

Η Ελλάδα είναι μαγική την άνοιξη. Και όλοι δικαιούμαστε να την απολαύσουμε – χωρίς να χρειάζεται να μυρίζουμε σαν σταχτοδοχείο μετά από έναν καφέ. Δεν χρειάζεται νόμος. Χρειάζεται απλώς κοινή λογική και λίγο, έστω λίγο, χιούμορ.

Όσο για τους μη καπνιστές; Αν αντέχουν τόσα χρόνια, μην τους σπάτε και το τελευταίο νεύρο. Δώστε τους λίγο χώρο. Και καθαρό αέρα. Κυριολεκτικά.

* Το άρθρο δημιουργήθηκε σε συνεργασία με την ΑΙ. Ό,τι λάθος είναι της AI. Ό,τι έξυπνο, ανθρώπινο και χρήσιμο ανήκει στον Δρ Ροδαφηνό, που έκανε τις σωστές προτροπές, τη σωστή επεξεργασία, και τις σωστές ερωτήσεις.

Ο Δρ Άγγελος Ροδαφηνός είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και διδάσκει Νέες Τεχνολογίες. Σπούδασε και εργάστηκε σε 13 πανεπιστήμια στην Αμερική, Αυστραλία, Κύπρο και Ελλάδα. 

Books: Idiots are invincible, Prince to frog and vice versa, Λογική και Παραλογική Online courses: AI tools for work, AI tools in education, Stress management, Λογική και Παραλογική