Καπνός μύρισε, είναι οι τύψεις μας που σιγοκαίνε
Ένα κείμενο γραμμένο δέκα χρόνια πριν, τον Δεκέμβριο του Αλέξη Γρηγορόπουλου
Τη βραδιά που δολοφονήθηκε ο Αλέξης Γρηγορόπουλος παρατηρούσα την κόρη μου που σε λίγο κλείνει τα δεκατέσσερα. Μπαινόβγαινε σιωπηλή στο δωμάτιο, έβλεπε τις εικόνες στην τηλεόραση, για ποιο λόγο τον σκότωσαν μας ρωτούσε, ξανακλεινόταν στη μοναξιά της. Οι κουβέντες ήταν λίγες και συγκεκριμένες. Όπως είναι οι κουβέντες όλων των παιδιών αυτής της ηλικίας.
Κάθισε λίγο μαζί μας, της λέγαμε. Άστο έχω διάβασμα, δίνω Lower όπως ξέρετε, απαντούσε. Δυο μέρες μετά, στο βίντεο κλαμπ μού ζήτησε να νοικιάσει ένα παιχνίδι που είναι για παιδιά πάνω από δεκαοκτώ και παίζεται ομαδικά στο διαδίκτυο. Έχει λεηλασίες, βία ακόμα και εικονικούς φόνους αστυνομικών. Προσπάθησα να την πείσω πως δεν θα της κάνει καλό. Μα όλοι το έχουν σπίτια τους, μου απάντησε.
Σε μια γωνία της Τσιμισκή, που είναι πια σκεπασμένη όλη με λαμαρίνες, ένα παιδί έχει γράψει με μαύρο σπρέι: Μη σκας που στα σπάμε, θα στα πληρώσει ο Εφραίμ. Νοιώθω ένα απέραντο κενό, μια εγκεφαλική δίνη που δεν ξέρω πώς να την ξορκίσω. Έξω υπάρχουν αποκαΐδια παντού. Σπασμένα τζάμια, απόγνωση. Τα πιο παράξενα Χριστούγεννα της ζωής μας έρχονται. Κανείς δεν έχει διάθεση να τα γιορτάσει. Τα παιδιά γιατί δεν έχουν πια τι να ζητήσουν στον Αϊ Βασίλη, μιας και τα έχουν όλα από χρόνια – και δεν έχουν τίποτε ταυτόχρονα, οι μεγάλοι γιατί οι ζωές τους άδειασαν μαζί με τα πιστεύω τους, οι αλλοδαποί που άδειαζαν τις βιτρίνες με τα κινητά γιατί δεν έχουν τι να τα κάνουν, οι πολιτικοί που αλληλοκατηγορούνται στα παράθυρα γιατί δεν έχουν λύσεις.
Στη Βρετανία το Υπουργείο Παιδείας εισηγήθηκε τα παιδιά να πηγαίνουν εντατικά σχολείο από τα τέσσερα. Διότι είναι χαμένα χρόνια να περιμένεις μέχρι τα έξι. Δεν υπάρχει λόγος, ούτε χώρος για την παιδική ηλικία. Για αγκαλιές, χάδια, ξεγνοιασιά. Προέχει το πρόγραμμα, η εντατικοποίηση. Να προλάβεις. Τα τέσσερα χρόνια είναι μια καλή ηλικία για να αναλάβεις ευθύνες. Να μπεις στη γραμμή. Και τα δεκατέσσερα μια ακόμα καλύτερη ηλικία για να τερματίσεις. Θα τα έχεις κάνει όλα σε μια δεκαετία. Θα έχεις υπερπροσπαθήσει να πάρεις βαθμούς, πτυχία, αναγνώριση, θα έχεις αντιμετωπίσει τα νεύρα και την αδιαφορία των δικών σου, γιατί και κείνοι μην ξεχνάς πως είναι φορτωμένοι με χίλια δυο, για σένα το κάνουν. Τα θηριώδες τζιπ στο πάρκινγκ, τα μπλουζάκια με τις αναγνωρίσιμες στάμπες, το πιο καινούργιο mp3, το blue ray dvd, για ποιον είναι όλα αυτά; Για μας τα κάνουμε μόνο ή για να νοιώσεις και συ καλύτερα; «Ζείτε ψεύτικες ζωές, έχετε σκύψει το κεφάλι, έχετε κατεβάσει τα παντελόνια και περιμένετε, τη μέρα που θα πεθάνετε. Δε φαντάζεστε, δεν ερωτεύεστε, δεν δημιουργείτε! Μόνο πουλάτε κι αγοράζετε», απαντάνε στα blogs. Σκληρά που είναι τα παιδιά ώρες ώρες! Και αρχίζεις πάλι το γνωστό αμήχανο τροπάρι. Πριν είκοσι χρόνια δεν ήταν έτσι τα πράγματα… Θυμάμαι στα δεκαοκτώ…
Όταν αρχίζεις και θυμάσαι σημαίνει πως γερνάς. Και αδυνατείς πια να καταλάβεις. Πως ακόμα και το καλό που εσύ φαντάζεσαι πως κάνεις, στα δικά τους μάτια μοιάζει κακό. Κοιτάζω στο ίντερνετ τις απειλές για την επιβολή κατάστασης εκτάκτου ανάγκης στη χώρα. Την πιο αμήχανη κυβέρνηση των τελευταίων πενήντα χρόνων να διαχειρίζεται τη μία κρίση πιο τραγικά από την επόμενη. Αν δεν μαζευτούν τα παιδιά, θα τα μαζέψουμε εμείς, λένε. Διότι δεν συνεμορθώθειν προς τας υποδείξεις.
Ζούμε μια τραγική στιγμή της νεώτερης ελληνικής Ιστορίας. Το πιο τραγικό δεν είναι αυτό που συμβαίνει σήμερα, το εφήμερο. Το πιο τραγικό είναι αυτό που κάνουμε σε όλους εκείνους και εκείνες που θα βρεθούν στη θέση μας σε δέκα, είκοσι χρόνια. Που θα έχουν βιώσει την απόλυτη ισοπέδωση, που θα έχουν διαγράψει από τα ελληνικά λεξικά τη λέξη όνειρα. Τη λέξη ελπίδα. Να ονειρευτείς τι και να ελπίσεις τι σε ένα τόπο που σε λίγο δεν θα φυτρώνει ούτε χορτάρι. Στις ειδήσεις είδα ένα κορίτσι να κλαίει. Δεν θέλουμε να ζούμε έτσι πια, έλεγε. Ούτε εμείς καρδιά μου. Αλλά ντρεπόμαστε να το πούμε.
*Το editorial του τεύχους 147, Δεκέμβριος 2008
Εικόνα εξωφύλλου: Μάνος Παπαδόπουλος
