Καταδίκη της μνήμης στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα

Damnatio memoriae στα λατινικά λατινική είναι η «καταδίκη της μνήμης» και περιγράφει τη διαγραφή αρχείων και αναφορών σε γεγονότα και ανθρώπους σαν να μην είχαν υπάρξει ποτέ, εσκεμμένα η όχι με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός διαφορετικού αφηγήματος.

Η σκέψη, μου ήρθε πολλές φορές στο μυαλό με αφορμή γεγονότα της επικαιρότητας. Σε μια συζήτηση με την αγαπημένη Μαρία Cyber μου είπε χαρακτηριστικά:

«Στο τέλος θα μας πείσουν πως όλα έγιναν δια μαγείας και εμείς δεν υπήρξαμε ποτέ».

Αυτό μου θύμισε μια άλλη γνωστή τακτική που συναντώ τα τελευταία χρόνια κατά την οποία κάποιοι άνθρωποι κάνουν τα πάντα για να σε αποκλείσουν. Αργότερα όταν πλέον δεν μπορούν να σε αγνοήσουν παρουσιάζουν τις πράξεις σου ως ασήμαντες για να δρέψουν τους καρπούς οι ίδιοι.

Αυτές οι σκέψεις έγιναν ακόμα πιο έντονες μετά από τον ενδιαφέροντα διάλογο με την Μαρία στον οποίο αναπτύξαμε την διαδρομή του ΛΟΑΤΚΙ κινήματος. Παρατηρήσαμε λοιπόν πως κατονομάζονται συγκεκριμένοι άνθρωποι και περνάνε στη λήθη κάποιοι άλλοι. Δεν μπορώ να πω αν γίνεται εσκεμμένα, θέλω να πιστεύω μετά βεβαιότητας πως όχι. Παρατηρώ όμως ότι συμβαίνει.

Και στην ιστορία αυτή ο χαμένος είναι για άλλη μια φορά η Θεσσαλονίκη.

Και αυτό δεν είναι ένα παράπονο του κομπλεξικού που ζει στην συμπρωτεύουσα, ούτε η αστεία κόντρα για την μπουγάτσα, το σουβλάκι και το καλαμάκι.

Είναι η πραγματικότητα.

Σε όλα τα σημαντικά και σπουδαία του κινήματος, η Θεσσαλονίκη και οι άνθρωποι της απουσιάζουν συστηματικά.

Είναι σαν να αναπτύχθηκε η κοινότητα στην Αθήνα και πουθενά αλλού, ενώ αντιθέτως ήταν πολλά και εξίσου σημαντικά όσα συνέβησαν στην Θεσσαλονίκη.

Ας μην ξεχνάμε πως το Banal ήταν το πρώτο gaybar με την μορφή που τα γνωρίζουμε σήμερα και κατάφερε να γίνει γνωστό σε όλη την Ελλάδα.

Το 1980 παράλληλα με το ΑΚΟΕ το κίνημα της Θεσσαλονίκη έκανε αισθητή την παρουσία του και εξέδωσε το περιοδικό «Μπανάνες» που έφτασε με εισαγγελική εντολή να αποσύρεται από τα περίπτερα.

Έτσι ξεκινά το Α.Μ.Ο.Θ (Απελευθερωτικό Μέτωπο Ομοφυλόφιλων Θεσσαλονίκης) και το ΚΣΑ (Κίνημα Σεξουαλικής Απελευθέρωσης), Είναι ο Πόθος το περιοδικό της Ο.Π.Ο.Θ που συζητιέται μέχρι και σήμερα για τη θεματολογία και την σχεδιαστική αισθητική του που έμεινε αξεπέραστη και οι πρώτες εκπομπές στο ράδιο Κιβωτός που ανέπτυξαν θέματα που κανείς δεν άνοιγε έως τότε.

Η Σύμπραξη κατά της ομοφυλοφοβίας χρησιμοποιεί πρώτη τον όρο ομοφοβία τόσο έντονα στα κείμενα της και ο Νίκος Χατζητρύφων είναι αυτός που διοργανώνει συνέδρια για το γάμο και τις ομόφυλες οικογένειες με καλεσμένους πανεπιστημιακούς, νομικούς και πολικούς.

Κυκλοφορεί το βιβλίο με τίτλο «Οικογένειες από ζευγάρια του ιδίου φύλου» και αργότερα το «Ομοφυλοφιλία και κινηματογράφος».

Μάλιστα καλεί για πρώτη φορά τις παρατάξεις να πάρουν επίσημα θέση για ΛΟΑΤΚΙ ζητήματα. Είναι η Π.Ο.Ε.Κ που κατεβαίνει σε πορείες με πανό, σημαίες και συνθήματα πριν από την ύπαρξη οποιουδήποτε Pride. Το περιοδικό Screw δημιουργεί το πρώτο κάλεσμα και την ομάδα για την δημιουργία του Thessaloniki Pride για να φτάσουμε σήμερα να απολαμβάνουμε την Ευρωπαϊκή διοργάνωση ως πόλη. Το 1999 η Σύμπραξη, ο γραφών και ο Νίκος Χατζητρύφων φέρνουν στην Ελλάδα για πρώτη φορά την ιδέα ενός Φεστιβάλ ΛΟΑΤΚΙ ταινιών.

Τότε ο Μισέλ Δημόπουλος διαβλέπει την προοπτική και την ανάγκη και δίνει το πράσινο φως. Προβάλλονται ταινίες των Κούτρα, Γιάνναρη, Δήμα που δεν έχουν προβληθεί στην Ελλάδα. Ο Άρης Μπατσιούλας μου θύμισε πως σε κάποιες προβολές ο κόσμος σχημάτιζε ουρές.

Το φεστιβάλ τα πρώτα δύο χρόνια απασχόλησε το Δημοτικό συμβούλιο, τη Μητρόπολη, παραθρησκευτικές οργανώσεις.

Ο τότε νομάρχης Παναγιώτης Ψωμιάδης αλλά και ο Κυριάκος Βελόπουλος – τηλεπερσόνα τότε σε τοπικό κανάλι – προέτρεπαν σε πορείες και βία έξω από το κτήριο του Φεστιβάλ ζητώντας να απομακρυνθεί η αφίσα με το επίμαχο φιλί δύο ανδρών. Η επίθεση από τα Μ.Μ.Ε ήταν σκληρή και το βάρος έπεσε στις πλάτες ανθρώπων που στιγματίστηκαν.

Χάρη σε αυτό το βήμα μπορεί σήμερα το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης να δίνει σε κάθε του διοργάνωση το βραβείο Mermaid για μια ταινία με ΛΟΑΤΚΙ περιεχόμενο.

Στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που ξεκινάει ένα μεγάλο αφιέρωμα σε ΛΟΑΤΚΙ ταινίες, μας συστήνει παλιά και νέα ντοκιμαντέρ και φέρνει ανθρώπους του χώρου να τις σχολιάσουν και να μιλήσουν για την συλλογική εμπειρία στο κίνημα.

Όλοι πολλοί αγαπημένοι, όλοι με τεράστιο και σημαντικό έργο που κανείς δεν αμφισβητεί, αλλά όλοι από την Αθήνα.

Το Φεστιβάλ ΛΟΑΤΚΙ ταινιών της Θεσσαλονίκης δεν ήταν απλά το πρώτο στο είδος του αλλά και το μακροβιότερο με 24 χρόνια παρουσίας στην Θεσσαλονίκη πάντα σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το οποίο ξέχασε την ίδια του την ιστορία.

Και για να προλάβω αυτούς που θα σκεφτούν πως κατά βάθος η επιθυμία μου είναι η αυτοπροβολή, θα αρκούσε η πρόσκληση στον Νίκο Χατζητρύφων που συνέχισε το φεστιβάλ αυτό μέχρι σήμερα για να μιλήσει σε ένα από τα πάνελ.

Το κείμενο δεν θέλει να καταγγείλει, δεν θέλει να είναι μίζερο, να επιρρίψει ευθύνες.

Είναι πρώτιστος η ανάγκη και η υποχρέωση της διάσωσης του συνόλου της ιστορίας μας. Είναι σημαντικό η καταγραφή να γίνει σωστά, αντικειμενικά, χωρίς αποκλεισμούς.

Πολλά από τα αρχεία χάθηκαν και η ζωή ακτιβιστών πέρασε στην λήθη.

Σήμερα που είναι ευκολότερη η συγκέντρωση πληροφοριών θα πρέπει να αποτελεί δέσμευση για το μέλλον, η συγκέντρωση και αξιοποίηση ενός υλικού που θα περιλαμβάνει ντοκουμέντα, αφηγήσεις, μαρτυρίες του συνόλου της ιστορίας του ΛΟΑΤΚΙ κινήματος.