Καθημερινός αντιτσιγγανισμός

Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, συγγραφέας και δημοσιογράφος που αρθρογραφεί στην εφημερίδα Καθημερινή, έχει προκαλέσει κατά καιρούς με τα κείμενά του έντονες συζητήσεις και σοβαρές αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυρίως για τις απόψεις του σχετικά με το Ισλάμ, τα άρθρα του για τα μνημόνια, και τους ΛΟΑΤΚΙ.

Πριν από μερικές ημέρες στο άρθρο του με τίτλο «Ευαίσθητη κοινωνική ομάδα» τα βάζει μεταξύ άλλων με τους Ρομά. Οι υποστηρικτές τέτοιων απόψεων πιστεύουν πως ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφραστεί και να μην φοβάται να πει την άποψή του ακόμα και αν αυτή είναι αντίθετη από αυτήν της πλειοψηφίας ή του «κοινωνικά ορθού».

Καμία αντίρρηση προς αυτό αρκεί τα επιχειρήματα και ο λόγος που εκφράζει κάποιος να προωθούν έναν προβληματισμό που στηρίζεται σε πραγματικά επιχειρήματα και καταφέρνει να προτείνει λύσεις.

Είναι απορίας άξιο πως μια τόσο μεγάλη εφημερίδα, με κατά τα άλλα αξιόλογους αρθρογράφους και κείμενα, επιτρέπει την καλλιέργεια τέτοιου ακραίου αντιτσιγγανισμού.

Η Ένωση διαμεσολαβητών Ελλάδος και το κίνημα «Ορίζω» με εκπρόσωπο την κυρία Μαρία Δημητρίου απάντησαν πως δεν θα επιτρέψουν ο εχθρικός λόγος των Μ.Μ.Ε να περνάει πλέον αναπάντητος και επιφυλάσσονται για κάθε νόμιμο δικαίωμα.

Ο αρθρογράφος αρχικά αναρωτιέται «ειρωνικά» ποια η διαφορά της ευαίσθητης κοινωνικής ομάδας με την αναίσθητη, για να φωτογραφίσει συγκεκριμένα την κοινότητα των τσιγγάνων. Στην προσπάθεια να τους στήσει στον τοίχο ξεχνάει πως ο τίτλος ευπάθεια δεν αποτελεί μονοπώλιο των Ρομά.

Η ευαίσθητη κοινωνική ομάδα εκτός από τους Ρομά περιλαμβάνει άστεγους, άνεργους, άτομα με αναπηρία, πάσχοντες από σοβαρές ψυχικές και σωματικές ασθένειες, αποφυλακισμένους, χρήστες και πρώην χρήστες ναρκωτικών ουσιών, οροθετικούς, θρησκευτικές ή πολιτισμικές μειονότητες, μονογονεϊκές οικογένειες, ανήλικους παραβάτες, κακοποιημένες γυναίκες, θύματα trafficking, πρόσφυγες, μετανάστες, παλιννοστούντες, άτομα με μαθησιακές δυσκολίες αλλά και πληγέντες από θεομηνίες και ακραία φυσικά φαινόμενα» (Μπαλούρδος 2014).

Είναι προφανές πως μπορούμε εύκολα από την μια στιγμή στην άλλη να βρεθούμε από την ομάδα των προνομιούχων σε αυτήν της ευαλωτότητας σε μια εποχή που μαστίζεται από φυσικές καταστροφές, πανδημία, οικονομική κρίση. Ένας άνθρωπος που δεν έχει γεννηθεί με προνόμια ή που αντιμετώπισε δυσκολίες στην διάρκεια της ζωής του είναι καταδικασμένος; δεν έχει το δικαίωμα να έχει τις ίδιες ευκαιρίες με τον καθένα;

Το άρθρο στην συνέχεια μας ενημερώνει πως υπό τον τίτλο της «ευπάθειας» οι τσιγγάνοι καταφέρνουν να έχουν την ανοχή των αρχών και τους κράτους, άρα ούτε λίγο ούτε πολύ να κάνουν ό,τι θέλουν χωρίς αυτό να έχει συνέπειες. Οι δολοφονίες Ρομά μετά από αχρείαστη καταδίωξη, οι δικογραφίες και το ποσοστό των Ρομά στις φυλακές, έρχεται να διαψεύσει και να τονίσει πως το δικαστικό σύστημα και η δικαιοσύνη πολλές φορές αντιμετωπίζουν τους τσιγγάνους με στερεότυπα και προκαταλήψεις και έτσι με περίσσια ευκολία γίνονται τα εξιλαστήρια θύματα. Βιαστές και έμποροι ναρκωτικών κυκλοφορούν ελεύθεροι, αν και καταδικασμένοι πρωτόδικα, σε αντίθεση με έναν Ρομά που παραμένει στη φυλακή περιμένοντας να δικαστεί ακόμα και για παραπτώματα ελαφριάς παραβατικότητας.

Στην συνέχεια κατακεραυνώνει την κοινότητα κουνώντας το δάχτυλο προς αυτούς που δεν στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο και εκμεταλλεύονται τα επιδόματα.

Οι τσιγγάνοι στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο και δεν είναι τυχαίο που τα τελευταία χρόνια συναντάμε όλο και πιο συχνά επιστήμονες, καθηγητές πανεπιστημίου, δικηγόρους, επιχειρηματίες Ρομά. Ο λόγος όμως που η σχολική διαρροή και ο αναλφαβητισμός στις κοινότητες είναι τόσο μεγάλος ακόμα και σήμερα απαντάται αν ρίξει κάποιος μια ματιά στις συνθήκες διαβίωσής τους. Σπίτια χωρίς ρεύμα, χωρίς νερό, με τους γονείς να αδυνατούν να προσφέρουν στο παιδί τα υλικά αγαθά και τα κίνητρα για να σπουδάσει.

Σχετικά με τα επιδόματα να ενημερώσουμε ότι οι Ρομά δεν δικαιούνται επίδομα γιατί είναι Ρομά. Παίρνουν τα επιδόματα που δικαιούται (όταν το δικαιούται) ο κάθε Έλληνας πολίτης. Γιατί είναι τόσο καταδικαστέο ο τσιγγάνος να ζει από το επίδομα αλλά ο μπαλαμός όχι; Στην παράσταση Romaland που έκανε πρεμιέρα και συνεχίζει μέχρι 26.11 στην Κεντρική σκηνή της Στέγης του ιδρύματος Ωνάση, οι πρωταγωνιστές πολύ γλαφυρά περιγράφουν αυτόν τον επιλεκτικό διαχωρισμό. Όταν ο τσιγγάνος κάνει πολλά παιδιά το κάνει για τα επιδόματα, όταν το κάνει ο μπαλαμός χειροκροτούμε γιατί βελτιώνει το δημογραφικό πρόβλημα. Όταν κάποιος παίρνει το ποτηράκι από το μπαρ το κάνει γιατί είναι απλά cute να κρατάς ένα αναμνηστικό, αν το κάνει ο Ρομά είναι κλέφτης. Όταν ένας πολίτης δεν κόβει εισιτήριο είναι μάγκας γιατί πάει κόντρα στις επιταγές του κράτους, όταν θα το κάνει ο Ρομά είναι απλά ο γύφτος.

Στην συνέχεια το άρθρο καταδικάζει τις συμπεριφορές των Ρομά ως αντικοινωνικές με καμία διάθεση να ενταχθούν στο σύνολο και για να μην αποδεχτούμε την αποτυχία μας ως κοινωνία καθιερώνουμε τον όρο «ευαίσθητη κοινωνική ομάδα».

Φυσικά το άρθρο δημιουργεί σειρά διαλόγων στα social media δίνοντας αφορμή τους ρατσιστές να εκφράσουν τον αντιτσιγγανισμό τους.

Οι Ρομά για τους περισσότερους, παρά τα εκατοντάδες χρόνια τους στην Ευρώπη και στην Ελλάδα δεν θεωρούνται κομμάτι του έθνους, κατέχουν την θέση του ξένου, του αλλού, κάτι που συμβαίνει κατά καιρούς και με άλλες ομάδες κυρίως των μεταναστών και των προσφύγων που τους φορτώνουν τα στερεότυπα του παραβατικού και του εγκληματία.

Είναι λογική μια τέτοια αντιμετώπιση μιας και ο μέσος Έλληνας, πριν μερικά χρόνια δεν θα ερχόταν ποτέ σε επαφή με τσιγγάνους, δεν θα το επεδίωκε, εκτός και αν αυτό καθίστατο απαραίτητο. Αυτοί που θα τύχει να συναναστραφούν με κάποιον τσιγγάνο τις περισσότερες φορές εκφράζονται πολύ θετικά γ αυτούς. Όμως κανείς δεν θα επιδιώξει τον τσιγγάνο που γνωρίζει να τον βάλει και στην παρέα του, στο σπίτι του, να τον συστήσει στον κοινωνικό του περίγυρο. Ό,τι γίνει θα είναι λόγο συγκυριών και αυτό πάντα με μια επιφυλακτικότητα κι ένα φόβο.

Πέρασαν εκατοντάδες χρόνια στα οποία η ποθητή αφομοίωση επιτελείται πολύ δύσκολα και με αργούς ρυθμούς. Έτσι σε πολλές περιπτώσεις το αμέσως επόμενο βήμα συνήθως είναι η αδιαφορία και η προσπάθεια για τη σταδιακή εξαθλίωση, τον στιγματισμό και την περιθωριοποίηση. Με αυτό τον τρόπο οι τσιγγάνοι γίνονται ένα πολύ καλό παράδειγμα του τί παθαίνει όποιος αποφασίζει να ζήσει χωρίς κανόνες και έξω από το κοινωνικό σύνολο.

Οι τσιγγάνοι συνεχίζουν να αποτελούν, παρά τα εκατοντάδες χρόνια παραμονής τους στην Ευρώπη, μια ομάδα που την ακολουθούν πολλά στερεότυπα, ο ρατσισμός και η περιθωριοποίηση. Έχουν γίνει πολλά βήματα βελτίωσης, όμως η ζωή και η ιστορία των Ρομά είναι ακόμα άγνωστη, γεμάτη ανακρίβειες, ψέματα σε βαθμό υπερβολής, που θέλουν όλους τους Ρομά τεμπέληδες, κλέφτες, ψεύτες, ακοινώνητους και βίαιους, σαν αυτά να είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα με τα οποία γεννιούνται και διαιωνίζονται μέσα από το dna τους.

Οι τσιγγάνοι στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία σχέση με αυτούς που έχουμε εμείς στο μυαλό μας. Είναι καιρός να τους βγάλουμε από την αφάνεια και το περιθώριο, να τους γνωρίσουμε στην πραγματική τους διάσταση. Είναι ίσως ο μόνος τρόπος οι νέες γενιές να μεγαλώσουν με λιγότερα στερεότυπα χωρίς να στερούνται κανένα προνόμιο κι έχοντας την δυνατότητα να ξεφύγουν από το κυρίαρχο πρότυπο του τσιγγάνου.

Τους τελευταίους μήνες η χώρα μας συμμετέχει ενεργά στο πρόγραμμα EQUIROM .

Ένας από τους στόχους του EQUIROM είναι η καταπολέμηση των στερεοτύπων στα μέσα ενημέρωσης, η ευαισθητοποίηση σχετικά με την ιστορία και τον πολιτισμό των Ρομά, συμπεριλαμβανομένου του Ολοκαυτώματος των Ρομά, και η συμβολή στη δημιουργία θετικών αφηγημάτων για τους Ρομά από δημοσιογράφους και άλλους επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης.

Η ρητορική που απεικονίζει αρνητικά στερεότυπα έχει γίνει ολοένα και πιο διαδεδομένη στο τοπίο των μέσων ενημέρωσης σε όλη την Ευρώπη. Η Ρομά κοινότητα ειδικότερα αντιμετωπίζει διακρίσεις και προκαταλήψεις που διαιωνίζονται από αρνητικά στερεότυπα και παραπληροφόρηση. Αυτό έχει συμβάλει στον κοινωνικό αποκλεισμό, την περιθωριοποίηση και την αύξηση της ρητορικής κατά των Ρομά. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος των μέσων ενημέρωσης στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης και στην προώθηση της κατανόησης είναι καθοριστικός.

Θα κλείσω λέγοντας στον κάθε δημοσιογράφο και στον κάθε πολίτη που θέλει πραγματικά να προβληματιστεί γύρω από την ζωή των τσιγγάνων να παρακολουθήσει την παράσταση Romaland στην Κεντρική Στέγη του ιδρύματος Ωνάση και αυτό γιατί οι σκηνοθέτες Ανέστης Αζάς και Πρόδρομος Τσινικόρης έπειτα από μια μακρά έρευνα στην οποία γύρισαν όλη την Ελλάδα και συνομίλησαν με τσιγγάνους από τις κοινότητες ανεβάζουν τέσσερις γενιές Ρομά άντρες και γυναίκες για να παρουσιάσουν τις ιστορίες τους , την δική τους αλήθεια ατόφια, χωρίς υπερβολές, χωρίς ωραιοποίηση και χωρίς στερεότυπα και προκαταλήψεις.

Πηγή Εικόνας: EUROKINISSI /KOSTAS VILLA