Κάτι για τον Φοίβο

Λέξεις: Κωστής Παπαϊωάννου

Κοιτώντας πίσω, βλέπει κανείς τον ρόλο που έπαιξαν μεταπολεμικά και μεταδικτατορικά οι ηχηροί ογκόλιθοι, οι “Μεγάλοι” μας, καλλιτέχνες, ποιητές, κάποιοι δημόσιοι διανοούμενοι . Ήταν εκεί, οδοδείκτες στιβαροί, έδειχναν διαδρομές, τις ανέγραφαν με κεφαλαία γράμματα, άνοιγαν πόρους να μπει ευαισθησία, υπήρξαν οι ίδιοι μια διαρκής δοκιμή, μια άσκηση ζωής στη λεπτή ισορροπία του καλλιτέχνη ανάμεσα στο δημόσιο και το ιδιωτικό. Θα έχουμε την ευκαιρία να τα συζητήσουμε αυτά το 25, με αφορμή τα εκατόχρονα του Μάνου και του Μίκη.

Το σκεφτόμουν χτες, την ώρα που ο Φοίβος Δεληβοριάς τραγουδούσε στη σκηνή της Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων. Πόσο σημαντικοί μπορούν να είναι κάποιοι άλλοι άνθρωποι σε άλλες εποχές με πιο δικό τους, εσωτερικό και ήπιο τρόπο.

Ο Φοίβος αναζητά και βρίσκει αυτή τη δική του ισορροπία. Μιλάει χαμηλόφωνα κι όταν ακόμα τραγουδάει δυνατά, τοποθετείται διακριτικά κι όταν μιλάει ξεκάθαρα. Έχει καταφέρει να παίρνει θέση για τα ζόρικα χωρίς ευκολίες, να δείχνει έναν δρόμο χωρίς να μπορεί κανείς να τον μεμφθεί για διδακτισμό. Και έχει μιλήσει με κόστος για όσα μας πληγώνουν, αγωνιά για την κουτσή μας δημοκρατία.

Ήταν η συναυλία χτες μια αναδρομή. Ξεκίνησε με το δικό του εφηβικό ταξίδι στους μεγάλους δασκάλους. Τώρα που μεγάλωσε εκείνος παίρνει τους νεότερους απ’ το χέρι και τους ανεβάζει στη σκηνή. Ταυτόχρονα παραμένει μια μηχανή παραγωγής νέων ιδεών που έχουν συνήθως αναφορά σε κάποιο οικείο παρελθόν, όπως η Ταράτσα (που μου αρέσει πολύ) και η δουλειά στην τηλεόραση (κάπως λιγότερο).

Στο παιχνίδι του χρόνου έτυχε στον Φοίβο να συνοδεύει τις δικές μας γενιές, λίγο πάνω λίγο (ή πιο πολύ) κάτω στις ηλικίες, με τα τραγούδια του και την τρυφερή του άτσαλη αμηχανία. Ωραίο είναι αυτό, η συμπόρευση με ανθρώπους που δεν τους ξέρεις ή τους ξέρεις λίγο αλλά τους νιώθεις δικούς σου, έχεις αναπτύξει κώδικες κρυφούς.

Χρόνια τώρα, σε κινήσεις και οργανώσεις, όταν γυρεύουμε δημόσιες φωνές να μιλήσουν για τη δημοκρατία, τα δικαιώματα του ανθρώπου, τη μάχη κατά του ρατσισμού, το όνομα του Φοίβου πέφτει από τα πρώτα στο τραπέζι. Κι εκείνος το κάνει με το δικό του μέτρο, χωρίς να διολισθαίνει ποτέ στην ξύλινη γραφικότητα. Το κάνει με λόγια, το κάνει και με τραγούδι. Αυτό το τελευταίο το σκέφτηκα χτες ενώ τραγουδούσε και πάλι συγκλονιστικά για την Ελένη Τοπαλούδη και μιλούσε απ’ την καρδιά του για τις γυναικοκτονίες.

Και εις άλλα Φοίβο, στα καλύτερα που έρχονται.

*Ο Κωστής Παπαϊωάννου είναι Πρόεδρος της Τεχνόπολης, εκπαιδευτικός και τ. Γενικός Γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων