Κατηγορώ (τα μπαλκόνια)

Πριν μερικούς μήνες παρακολούθησα στο YouTube ένα πολύ ευχάριστο βίντεο με ένα driving tour μέσα στο κέντρο του Τόκυο, της πρωτεύουσας της Ιαπωνίας. Ουσιαστικά επρόκειτο για μια μαγνητοσκοπημένη βόλτα με αυτοκίνητο μέσα στην πόλη. 

Σκοπός μου ήταν να πάρω μια γεύση από την καθημερινή ζωή στους δρόμους της ιαπωνικής πρωτεύουσας αλλά και τους διάφορους τύπους αρχιτεκτονικής που έχουν αναπτυχθεί εκεί.

Έχοντας παρακολουθήσει το βίντεο για μερικά λεπτά, παρατήρησα πως τα περισσότερα κτήρια στο κέντρο του Τόκυο έχουν αισθητική Μοντέρνου κινήματος. Ελάχιστα ήταν τα παραδείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής ενώ υπήρχαν και μερικά κτήρια που διέπονταν από τις αρχές του μεταμοντερνισμού και ακόμα λιγότερα από τις αρχές του ιαπωνικού μεταβολισμού.

Δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κτιρίων ήταν Μοντέρνα, ότι υπήρχαν σχεδόν παντού μεικτές χρήσεις και ότι το πολεοδομικό σχέδιο ήταν πιο κοντά στην παραδοσιακή ρυμοτομία και όχι στον μοντέρνο σχεδιασμό, δηλαδή όχι κοντά στο μοντέλο που ονομάζουμε πολεοδομία του Ανατολικού – Κομμουνιστικού Μπλοκ, συμπέρανα ότι με λίγα λόγια, θα λέγαμε εκλαϊκευμένα, ότι το κέντρο του Τόκυο είναι ένα αστικός χώρος που έχει πάρα πολλές ομοιότητες με τις μεγάλες ελληνικές πόλεις.

Διαθέτει πυκνότητα, ποικιλία διαφορετικών λειτουργειών, εμπόριο και υπηρεσίες στους πρώτους ορόφους και ένα διαμοιρασμό του δημόσιου χώρου τόσο προς τους πεζούς και τα πεζοδρόμια όσο και προς τα αυτοκίνητα και τους αυτοκινητόδρομους.

Σαφώς υπάρχουν σημαντικές διαφορές όσον αφορά την υλικότητα και το ύφος αλλά φαίνεται ότι υπάρχουν παρόμοιες αν όχι ίδιες σχεδιαστικές και χωροταξικές στρατηγικές.

Ωστόσο, όσο κι αν παρατηρούσα ομοιότητες μεταξύ του αστικού ιστού του Τόκυο και των ελληνικών πόλεων, για κάποιο λόγο η εικόνα της ιαπωνικής μεγαλούπολης με εντυπωσίαζε και με γοήτευε ενώ η εικόνα της σύγχρονης ελληνικής πόλης μου δημιουργούσε άσχημα συναισθήματα. Εν τέλει, θεώρησα πως η βασική διαφορά τους ήταν η ύπαρξη ή μη των μπαλκονιών.

Τα κτήρια στις ελληνικές πόλεις διαθέτουν σχεδόν πάντα πλήθος μπαλκονιών. Τα μπαλκόνια έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί στον ελληνικό χώρο αποτελούν ένα μετέωρο στοιχείο που ουσιαστικά δεν ανήκει ούτε στο σώμα του κτιρίου ούτε στον δημόσιο χώρο της πόλης. Αυτού του είδους η ασάφεια, κατά την ταπεινή μου άποψη, γεννά δυσφορία στο υποσυνείδητο κομμάτι της ανθρώπινης σκέψης.

Παράλληλα, τα (γιγάντια) Ελληνικά μπαλκόνια υποδηλώνουν στο μάτι του περαστικού – περιηγητή μια μορφή αρχιτεκτονικής που προσπαθεί να εκμεταλλευτεί ένα ζεστό κλίμα δίνοντας στους ενοίκους των διαμερισμάτων τη δυνατότητα να απολαύσουν τον καλό καιρό της μεσογειακής Ελλάδας βγαίνοντας στους εξώστες.

Δυστυχώς όμως το ελληνικό μπαλκόνι αποτυγχάνει σε αυτό του το εγχείρημα αφού συνήθως η μορφολογική του ταυτότητα δεν έχει καμία σχέση με αυτήν της Μεσογείου είτε τείνει προς το μοντέρνο κίνημα είτε τείνει προς την παράδοση μέσω κάποιου μεταμοντέρνου αρχιτεκτονικού μετασχηματισμού. Για άλλη μια φορά λοιπόν επικρατεί ασάφεια και ανάμεικτα ερεθίσματα και συναισθήματα κατακλύζουν την ανθρώπινη σκέψη.

Εν κατακλείδι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το Τόκυο είναι μια αστραφτερή και λαμπερή μεγαλούπολη με ουρανοξύστες, κρεμαστές γέφυρες και γιγαντοοθόνες και για αυτό το λόγο μοιάζει ομορφότερη από τις ελληνικές πόλεις.

Η θέση αυτή δεν μπορεί να αμφισβητηθεί όσον αφορά ορισμένες προσεγμένες κεντρικές περιοχές της ιαπωνικής πρωτεύουσας. Ωστόσο αν βουτήξουμε βαθύτερα στους δρόμους και της γειτονιές του Τόκυο, σε μέρη κοινά, ανώνυμα και θνητά θα δούμε ότι όντως παρατηρούμε σημαντικές ομοιότητες με τις δικές μας μεγάλες πόλεις.

Η βασική διαφορά είναι για εμένα τα μπαλκόνια.