Κάτω από το μπλε φεγγάρι

Εικόνα: Θόδωρος Καρανίκας

Την τελευταία φορά που είχαμε «blue moon» ήταν η δεύτερη πανσέληνος του Αυγούστου το 2013 και συγκεκριμένα της 21ης Αυγούστου. Το 2018 αναμένεται “μαύρο” φεγγάρι, ένα ακόμη πιο σπάνιο φαινόμενο όπου κατά τον -κουτσουρεμένο- Φεβρουάριο δεν υπάρχει καθόλου πανσέληνος και ως αποτέλεσμα έχουμε δυο μπλε φεγγάρια μεσα στην ίδια χρονιά, τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο. Την τελευταία φορά που είχε συμβεί κάτι ανάλογο ήταν το 1999.

Ο όρος Blue moon μας έρχεται από την αγγλοσαξωνική φιλολογία. Ως μπλε φεγγάρι ορίζεται η δεύτερη Πανσέληνος που συμβαίνει μέσα σε ένα μήνα.  Ένα σπάνιο αστρονομικό φαινόμενο, αλλά όχι ασυνήθιστο, στο οποίο αποδίδεται και η αγγλική έκφραση «Οnce in a blue moon», που σημαίνει πως κάτι συμβαίνει πολύ σπάνια. Μπλε Φεγγάρι έχουμε κάθε δύο με τρία χρόνια, όταν αθροίζονται οι 11 ημέρες που περισσεύουν από τους 12 σεληνιακούς κύκλους του χρόνου. Ο όρος είναι σύγχρονος και εισάχθηκε στην καθημερινότητα αρχικά των αγροτών του ’40. Μάλιστα, προκειμένου να εξηγήσει το μπλε φεγγάρι, το επιστημονικό περιοδικό «Sky and Telescope» δημοσίευσε ένα άρθρο το 1946 που έφερε τον τίτλο «once in a blue moon». Κι έτσι κι επίσημα υπάρχει σε έγγραφο πως η δεύτερη πανσέληνος σε έναν μήνα ονομάζεται μπλε φεγγάρι.

 Και μπορεί η δεύτερη Πανσέληνος της 31ης Ιουλίου (η πρώτη ήταν στις 2 Ιουλίου) να μην διαθέτει μπλε χρώμα αλλά το φεγγάρι μπορεί όντως να φαίνεται μπλε σε ορισμένες περιπτώσεις όταν σκόνη που συσσωρεύεται στην ατμόσφαιρα από κάποια μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου όπως το 1883 όταν εξεράγη το ηφαιστείο Κρακατόα. Τότε το φεγγάρι φαινόταν μπλε για τουλάχιστον δύο χρόνια. Επίσης, το φεγγάρι έγινε μπλε και κατά την έκρηξη του ηφαιστείου Ελ Χιχόν στο Μεξικό το 1983, κατά την έκρηξη του ηφαιστείου Πινατούμπο Λουζόν στις Φιλιππίνες το 1991. Το ίδιο μπορεί να γίνει και κατά τη διάρκεια πυρκαγιών, όπως στις πυρκαγιές στη Σουηδία το 1950 και στον Καναδά το 1951.