Και ο Θεός έπλασε τους τσιγγάνους…

Το  μεγαλύτερο επίτευγμα των τσιγγάνων είναι σίγουρα το γεγονός ότι μετά από εκατοντάδες χρόνια περιπλανήσεων, διώξεων, φυλακίσεων, βασανιστηρίων και θανάτων και παρ όλα τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις που ακόμα τους κατατρέχουν  διέσωσαν την γλώσσα, την κουλτούρα, τον πολιτισμό τους και κατάφεραν  να επηρεάσουν και να επηρεαστούν  από  κάθε χώρα που τους υποδέχτηκε και έγινε πατρίδα τους. Σαν σήμερα (αλλά και  κάθε μέρα) γιορτάζουν την περηφάνια τους.

Η 8η Απριλίου αποτελεί μέρα γιορτής για τους τσιγγάνους όλου του κόσμου μιας και είναι η «Η παγκόσμια ημέρα Ρομα υπερηφάνειας», σε ανάμνηση του Πρώτου Παγκόσμιου Συνεδρίου τσιγγάνων, που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο στις 8 Απριλίου 1971 και έθεσε τις βάσεις για τη διεκδίκηση δικαιωμάτων από τη διεθνή κοινότητα. Εκεί αντιπρόσωποι 14 χωρών επέλεξαν το όνομα Ρόμ ως το διεθνές όνομα για τους τσιγγάνους που μέχρι τότε είχαν -και έχουν ακόμα και σήμερα – πολλά άλλα ονόματα. Επέλεξαν  μια σημαία σύμβολο της φυλής: μπλε στο επάνω μέρος που συμβολίζει τον ουρανό, πράσινο στο κάτω μέρος  που συμβολίζει την Γή και στην μέση μια ρόδα, αυτήν την ρόδα που αρχικά κουβάλησε την Ρομ φυλή στα πέρατα όλου του κόσμου. Αποφασίστηκε ένα απλό σύνθημα το «Opre Roma»(Τσιγγάνε, ψηλά το κεφάλι) και ιδρύθηκαν  πέντε επιτροπές οι οποίες θα ασχολούνταν με τα κύρια θέματα των Ρομα όπως εκπαίδευση , στέγαση, γλώσσα κουλτούρα και πολιτισμός.

Το δεύτερο συνέδριο έγινε τη ίδια ημερομηνία στην Γενεύη το 1978 με συμμετοχές από 120 χώρες και παρατηρητές από άλλες 26. Το θέμα του δεύτερου συνεδρίου ήταν η καταγωγή και η σχέση που μπορεί να έχουν οι τσιγγάνοι με τις Ινδίες. Πολλά συμπεράσματα του συνεδρίου αυτού  ήταν πρόχειρα και κάποιες απόψεις αρκετά γενικευμένες, αναληθείς και αυθαίρετες  για την καταγωγή και την πορεία που ακολούθησαν οι Ρομα. Άλλωστε και  στο πρώτο συνέδριο  η σημαία, ο ύμνος των Ρομά ακόμα και το διεθνές τους όνομα ήταν λίγο πολύ επιβαλλόμενα, αυθαίρετες επινοήσεις κυρίως των μπαλαμών που εξυπηρετούσαν εκείνη την  στιγμή  κάποια συμφέροντα και διαδόθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να πείθουν ότι είναι επιλογές και βιώματα των ίδιων των τσιγγάνων. Εκείνη τη χρονιά ανατέθηκε στην «Διεθνή ένωση Ρομ» η  εκπροσώπηση των Ρομά ανά τον κόσμο και έτσι απέκτησε συμβουλευτικό χαρακτήρα στον ΟΗΕ ασκώντας πιέσεις σε κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς. Στο δεύτερο αυτό συνέδριο καθιερώνεται και  η 8η Απριλίου ως Παγκόσμια Μέρα των Ρομά.

Τον Αύγουστο του  1977 ο ΟΗΕ έκανε  έκκληση να παραχωρηθούν στους Ρομά όλα τα δικαιώματα που έχει και ο υπόλοιπος  πληθυσμός και να τακτοποιηθούν και νομικά πλέον όλα τα ζητήματα και οι εκκρεμότητες που υπήρχαν. Στην Ελλάδα μόλις το 1979  με τον νόμο περι εγγραφής αδήλωτων Αθιγγάνων (16701/51/12-3/1979 ΓΔ) δίδεται η ελληνική ιθαγένεια στους Ρομά. Μέχρι τότε οι περισσότεροι κυκλοφορούσαν με το δελτίο ταυτότητας αλλοδαπών το οποίο έπρεπε να ανανεώνουν κάθε δύο έτη και θεωρούνταν ανιθαγενείς.

Το τρίτο συνέδριο των  Ρομά  έγινε το Μάιο του 1981 με θέμα το ολοκαύτωμα των τσιγγάνων  από τους ναζί. Το τέταρτο συνέδριο τέλος λόγω της κατάρρευσης του ανατολικού μπλόκ έγινε το 1990 στα προάστια της Βαρσοβίας και συζητήθηκε η μοίρα των Ρομά σε χώρες διαλυμένες από τον πόλεμο.

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα Ρόμ περηφάνιας  θα ήταν καλό να δούμε για άλλη μια φορά το σοβαρό θέμα των διακρίσεων που αποτελούν  το μεγαλύτερο πρόβλημα των Ρομά σήμερα. Στερεότυπα που για χρόνια αναπαράγονται χωρίς σταματημό, καχυποψία, φόβος, άγνοια, ανύπαρκτη  εκπαιδευτική πολιτική μεγάλες σχολικές διαρροές. Χωρίς την διασφάλιση της παιδείας δεν μπορεί να υπάρχει ανάπτυξη, δεν μπορούν να υπάρχουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, ίσες ευκαιρίες, ομαλή ένταξη στην κοινωνία ώστε να υπάρξει σταδιακά απογκετοποίηση και αποφυγή της επανάληψης του ίδιου στερεότυπου που θέλει πάντα τους τσιγγάνους αναλφάβητους, με καθορισμένες δουλειές που είναι μόνο γ αυτούς, χωρίς σταθερότητα και ασφάλεια, ζώντας σε περιοχές έξω από τον αστικό ιστό σε γκέτο πολλές φορές ακατάλληλα και ανθυγιεινά.

Η  εξέλιξη της τεχνολογίας, το διαδίκτυο, η επαφή με Ευρωπαϊκούς φορείς, συνεργασίες με  ΜΚΟ και οργανώσεις αλλά και οι μεμονωμένες προσπάθειες  από μεμονωμένα άτομα, απέδειξαν και  αποδεικνύουν κάθε μέρα πως όταν δίνονται οι ευκαιρίες μπορεί να υπάρξει αλλαγή και με λίγη προσπάθεια μπορούν να υπάρξουν ακόμα και εκπληκτικά αποτελέσματα.

Ως  Ευρωπαίοι πολίτες σε μια Ευρώπη που μέχρι και  σήμερα, 45 χρόνια μετά το πρώτο συνέριο Ρομά, τα δικαιώματα των τσιγγάνων παραβιάζονται καθημερινά είναι καλό να μην ξεχνάμε πως πρώτοι οι τσιγγάνοι “έριξαν” τα Ευρωπαϊκά σύνορα ταξιδεύοντας χρόνια ολόκληρα σε όλο το πλάτος και το μήκος της εμπλουτίζοντας των πολιτισμό των χωρών υποδοχής με την κουλτούρα τους. Οι  Ρομά  λοιπόν είναι αυτοί που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ο “πρώτος Ευρωπαϊκός λαός” πριν από κάθε συνθήκη και σύμβαση που έγινε για να επικυρώσει την ένωση. Ένας λαός που προσέφερε πολλά και διαμόρφωσε εδώ και εκατοντάδες χρόνια την κουλτούρα της Δύσης.