Κι αν ρωτούσαμε τους Θεσσαλονικείς για τη Δ.Ε.Θ;

Λέξεις: Νίκος Φωτίου

Εν αρχή ην το Μητροπολιτικό Πάρκο.

Είναι γνωστό και καταγεγραμμένο στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης (1985–2012) ότι η έκταση 176 στρεμμάτων της Δ.Ε.Θ. προοριζόταν να αποτελέσει Μητροπολιτικό Πάρκο: «Δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου πολιτισμού και πρασίνου μέσω ανάπλασης της ευρύτερης περιοχής γύρω από τις εγκαταστάσεις της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (Δ.Ε.Θ.), με χαρακτήρα συνδετικό για τις περιοχές κατοικίας, εκπαίδευσης, περιπάτου που το περιστοιχίζουν».

Η κύρια εκθεσιακή δραστηριότητα της Δ.Ε.Θ. θα μεταφερόταν στη Σίνδο, βάσει μελετών για τη διεκδίκηση της παγκόσμιας Expo του 2008, που δεν ευδοκίμησε.

Από το 2013, με αιτιολογικό την όντως δύσκολη οικονομική κατάσταση της χώρας, αντί του Μητροπολιτικού Πάρκου ξεκίνησε να προωθείται η «επιτόπου ανάπλαση της Δ.Ε.Θ.». Ένα project που κατέληξε(;) με πολύ τσιμέντο, με κατασκευή τεράστιων κτισμάτων άσχετων προς εκθεσιακές δραστηριότητες (business center, γραφεία, 10ώροφο ξενοδοχείο, πάρκινγκ 1.600 θέσεων). Και με 110 (φανταστικά) στρέμματα πρασίνου, ενώ στην πραγματικότητα το πρόσφατο πολεοδομικό σχέδιο έχει 60 στρέμματα πάρκου και στην παρουσίαση του σχεδίου από το Υπερταμείο ομολογείται ότι θα έχει «43.100 τ.μ. φυτεμένη έκταση». [Στοιχεία ΕΣΔΕΠ Α.Π.Θ. 29/3/25]

Μετά χάθηκε η μπάλα

Έκτοτε, κυκλοφόρησαν αλλεπάλληλα projects Σ.Δ.Ι.Τ., με αλληλογρονθοκοπούμενους προϋπολογισμούς και αριθμούς στρεμμάτων για το δήθεν Μητροπολιτικό Πάρκο, ανάλογα με τις επικοινωνιακές ανάγκες Υπερταμείου-Δ.Ε.Θ. και δημάρχου Θεσσαλονίκης. Οι προϋπολογισμοί ξεκίνησαν από 124 εκ. ευρώ κι εκτοξεύτηκαν πρόσφατα, κυμαινόμενοι μεταξύ 300-370 εκ., γεγονός που σχολίασε ειρωνικά ένας εκ των ενδιαφερόμενων επιχειρηματιών real estate, δηλώνοντας ότι «δεν βγαίνουν τα νούμερα, ούτε τετράγωνο στο Μανχάταν να χτίζαμε»! Για τα μπάζα τα τάχα καλομελετημένα σχέδια! Το πρώτο εύλογο ερώτημα που ανακύπτει: Αφού τώρα πλέον διακηρύσσεται ότι υπάρχουν υπερπλεονάσματα στα ταμεία του κράτους, και τουλάχιστον 140-200 εκ. ευρώ έχουν ονοματισμένο προορισμό τη Δ.Ε.Θ., γιατί δεν υλοποιείται το αρχικό σχέδιο του Μητροπολιτικού Πάρκου; Και συνακόλουθα: Ο ιδιώτης, που θα πάρει τζάμπα δημόσιο οικόπεδο-φιλέτο στη Δ.Ε.Θ. για να επενδύσει σε δραστηριότητες άσχετες με τον εκθεσιακό χαρακτήρα της, τι θα προσθέσει στην πόλη; Γιατί, το τι θα αφαιρέσει είναι εξώφθαλμο: Δημόσιο χώρο, δεκάδες στρέμματα κρίσιμου πρασίνου, ανάσες από τους κατοίκους που αναπνέουν ρυπασμένο αέρα, ανθεκτικότητα από μια πόλη ευάλωτη στην κλιματική κρίση.

Τι λέει η εμπειρία;

Η πολύχρονη εμπειρία της πόλης από τη λειτουργία της Δ.Ε.Θ. είναι μικτή: Υπάρχουν δραστηριότητες με ήπιο αποτύπωμα στην καθημερινότητα και με θετικές επιπτώσεις στην οικονομία της πόλης (Ενδεικτικά: Διεθνής Έκθεση Βιβλίου, Art-Thessaloniki International Contemporary Fair, Kosmima, Beyond). Υπάρχουν, όμως, και δραστηριότητες που αποδιοργανώνουν πλήρως τη λειτουργία της πόλης, λόγω μεγάλου αριθμού εποχούμενων επισκεπτών αλλά και λόγω της μεταφοράς βαριών και ογκωδών εκθεμάτων μέσω των κορεσμένων κυκλοφοριακά οδών (Agrotica, Zootechnia, Logistics & Transports κ.ά.). Αυτές οι «βαριές» εκθέσεις επισωρεύουν πρόσθετη όχληση σε μια πόλη που ταλαιπωρείται δεινά με το κυκλοφοριακό της και, επιπλέον, με τις επιβαρυντικές συνέπειες των έργων του fly over. Επομένως, ο φυσικός χώρος τους δεν μπορεί να είναι το κέντρο μιας αστικής περιοχής αλλά η – καταλληλότερη για τη φιλοξενία τους- περιφέρειά της.

Σε αυτό το δυστοπικό σκηνικό, οι εγκέφαλοι του σχεδίου της «επιτόπου ανάπλασης», δηλαδή η κυβέρνηση, το Υπερταμείο, η διοίκηση της Δ.Ε.Θ., με την ανοχή του δημάρχου Θεσσαλονίκης, ισχυρίζονται ότι βελτιώνουν τη ζωή των Θεσσαλονικέων. Διατείνονται, μάλιστα, ότι το επιθυμεί διακαώς η πλειονότητά τους. Τέλος, θεωρούν το θέμα ως λήξαν, διότι παραέγινε διαβούλευση, διότι πρέπει πια να πάψει η «γκρίνια» των «αντιαναπτυξιακών» φωνών και πλέον ‘ο δρόμος είναι ανοιχτός και τα σκυλιά δεμένα’.

Έλα, όμως, που εδώ και χρόνια (2021) έχουν κατατεθεί προσφυγές δεκάδων πολιτών που εκκρεμούν στο ΣτΕ και που υποστηρίζουν τεκμηριωμένα ότι το σχέδιο πάσχει σοβαρά και ποικιλοτρόπως από έλλειψη νομιμότητας. Έλα που δεν είναι «σκυλιά δεμένα» πολλές συλλογικότητες της πόλης, κινήσεις πολιτών, επιστημονικοί σύλλογοι, δήμαρχοι όμορων δήμων, δημοτικές παρατάξεις, κόμματα, βουλευτές, δημοσιεύματα, δημοσκοπήσεις, που πληρωμένα διαφημιστικά δημοσιεύματα και σε διατεταγμένη υπηρεσία γραφίδες δεν μπορούν να κρύψουν κάτω από το χαλί, όσο κι αν το επιχειρούν φιλότιμα. Το ζήτημα είναι ορθάνοιχτο!

Οι Φαραώ, το δημοψήφισμα και το κελεπούρι

Κι εδώ ανακύπτει το δεύτερο ερώτημα: Εφόσον οι επισπεύδοντες και οι πρόθυμοι ακόλουθοί τους εμφανίζονται τόσο σίγουροι για την αγάπη των Θεσσαλονικέων στο τόσο μελετημένο και επωφελές project τους, γιατί αρνούνται με παρελκυστικά τερτίπια να τους ρωτήσουν;

Ο νόμος 4555/2018 «για την ενίσχυση των θεσμών συμμετοχής στην Τοπική Αυτοδιοίκηση» θεσμοθέτησε τα τοπικά δημοψηφίσματα. Τι πιο διαφανές, αξιόπιστο, δημοκρατικό να ζητηθεί από τους δημότες να εκφράσουν τη γνώμη τους για ένα κορυφαίο θέμα της πόλης όπου ζουν, αναπνέουν και εργάζονται;

Τι εμποδίζει τον δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο να προκηρύξουν το δημοψήφισμα; Και κατά την περίοδο του δημόσιου διαλόγου που ορίζει ο νόμος, να πείσουν τους δημότες να υπερψηφίσουν το σχέδιο που αυτοί υποστηρίζουν. Γιατί ο δήμαρχος, ενώ δηλώνει «δεν είμαι κατά των δημοψηφισμάτων», αρνείται να αναλάβει να το προκηρύξει κατά νόμον και αρμοδιότητα; Πολλά δημοσιεύματα που αναφέρονται στο σχέδιο της προτεινόμενης ανάπλασης της Δ.Ε.Θ., το χαρακτηρίζουν ως «φαραωνικό». Δηλαδή, το παραλληλίζουν με τα τερατωδών διαστάσεων και μεγεθών μεγαλομανή έργα των δυναστειών των Φαραώ. Είναι πιθανόν ότι αν οι Φαραώ προκήρυσσαν δημοψήφισμα, θα χάναμε τις πυραμίδες. Μήπως ο δήμαρχος ανησυχεί ότι αν οι δημότες κληθούν να αποφασίσουν, θα χάσει η πόλη το κελεπούρι;

Ό,τι πει ο κόσμος της πόλης

Το δημοψήφισμα, θέλουν δε θέλουν ο δήμαρχος, η κυβέρνηση, το Υπερταμείο και η διοίκηση της Δ.Ε.Θ., θα γίνει σύντομα! Θα φροντίσουν γι’ αυτό όσοι -είναι πολλοί και κάθε μέρα γίνονται περισσότεροι- νοιάζονται για την ιστορική μνήμη της «Έκθεσης» και για το βιώσιμο μέλλον της.

Και, κυρίως, για τη βιωσιμότητα μιας πόλης που έχει τη χειρότερη αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, που καταδικάστηκε για τα υψηλά επίπεδα αέριας ρύπανσης, που χάνει λόγω πρόωρων θανάτων 1.500 ανθρώπους της κάθε χρόνο και που ήδη βιώνει τις επώδυνες συνέπειες της κλιματικής κρίσης.

Κι ό,τι πει ο κόσμος της πόλης. Τόσο απλό, τόσο δημοκρατικό!

*Ο Νίκος Φωτίου είναι τέως αντιδήμαρχος Δήμου Θεσσαλονίκης