Ο κόσμος των κωφών εν μέσω πανδημίας
Δοκιμάστε να βάλετε τέρμα τη μουσική στα ακουστικά σας και προσπαθήστε να καταλάβετε τι θέλει να σας πει ο απέναντί σας, ενώ ταυτόχρονα φοράει μάσκα.
Λέξεις: Ιωάννα Μαλλιότα
Σχεδόν έναν χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας, μάλλον είναι ώρα να αφήσουμε στην άκρη τ’ αστεία και να μιλήσουμε λίγο σοβαρά για τη νέα μας καθημερινότητα και πιο συγκεκριμένα για τη χρήση της μάσκας. Ίσως αυτό το κείμενο να έπρεπε να γραφτεί μήνες πριν, αλλά “κάλλιο αργά, παρά ποτέ”, δε λένε;
Αφορμή αποτέλεσε η προχθεσινή μέρα, κατά την οποία πέρασα πολλές ώρες σε γιατρούς ως συνοδός σε ένα κωφό άτομο. Και η διαπίστωση; Μια συνεχής κόλαση.
“Είναι σαν να κάθομαι μόνη μου σε παγκάκι στην έρημο και στα όρια της ερήμου είναι τα άλλα παγκάκια με τους άλλους ανθρώπους”.
Κάπως έτσι νιώθουν καθημερινά πάνω από 460 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως. Άνθρωποι με προβλήματα ακοής, άνθρωποι κωφοί, άνθρωποι βαρήκοοι, άνθρωποι κωφάλαλοι. Έχετε νιώσει ποτέ το μυαλό σας να κολλάει σε μια σκέψη και να εγκλωβίζεται μέσα σε αυτή, αδυνατώντας να την κάνει πέρα; Αυτό αισθάνονται όλοι αυτοί οι άνθρωποι: εγκλωβισμένοι στον δικό τους κόσμο, αποκλεισμένοι από τον κόσμο των ακουόντων, ανήμποροι να μιλήσουν, να εκφραστούν, να συνεννοηθούν. Ο λόγος; Είναι απλός.
Δοκιμάστε να βάλετε τέρμα τη μουσική στα ακουστικά σας και προσπαθήστε να καταλάβετε τι θέλει να σας πει ο απέναντί σας, ενώ ταυτόχρονα φοράει μάσκα. Το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα καταλάβετε τίποτα απολύτως από αυτά που θα σας πει, ίσως με κάνα δυο κινήσεις μόνο να βγάλετε κάποιο νόημα. Και σκεφτείτε τώρα τα νεύρα, την απογοήτευση και την αγανάκτηση που θα νιώσετε όταν θα συνειδητοποιήσετε ότι εν τέλει, δεν γίνεται κατανοητός. Και αυτά τα συναισθήματα να τα έχετε κάθε μέρα στη δουλειά, στα καταστήματα, στις δημόσιες υπηρεσίες. Άθλιο, ε;
Καλώς ήρθατε στον κόσμο των κωφών εν μέσω πανδημίας.
Τα άτομα με προβλήματα ακοής, χρησιμοποιούν τόσο τη λεκτική επικοινωνία, όσο και τη νοηματική για να εκφραστούν: κινήσεις σώματος, εκφράσεις προσώπου, βλέμματα, χειλανάγνωση. Το τελευταίο αποτελεί τον σημαντικότερο και συνηθέστερο τρόπο επικοινωνίας μεταξύ ενός κωφού και ενός ακούοντος. Και καθώς είμαστε όλοι υποχρεωμένοι να φοράμε μάσκα, οι μεν δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με τους δε σε δημόσιες υπηρεσίες, στο χώρο εργασία τους, σε μαγαζιά, σε επιχειρήσεις, σε φαρμακεία, αφού η χρήση της μάσκας καθιστά αδύνατη τη χειλανάγνωση. Και με αυτόν τον τρόπο οι κωφοί και βαρήκοοι βρίσκονται απομονωμένοι και αποκομμένοι από την κοινωνία.
Αν εξακολουθείτε να μην καταλαβαίνετε τη σοβαρότητα της κατάστασης και αυτήν την απομόνωση που εξήγησα, σκεφτείτε τώρα το πώς νιώθετε όλους αυτούς τους μήνες που είστε κλεισμένοι σπίτια σας: “Πότε θα βγούμε έξω;”, “πότε θα πιούμε ένα ποτό σαν άνθρωποι;”, “πότε θα βρεθούμε με τους φίλους μας;”. Αβεβαιότητα, άγχος, ανασφάλεια, απογοήτευση, φόβος, θυμός και μοναξιά. Έρευνες δείχνουν ότι η πανδημία και ο εγκλεισμός έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην ψυχική μας υγεία και η μοναξιά είναι το συναίσθημα που επικρατεί, ενώ η κατάθλιψη φλερτάρει με ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Και αφού τα σκεφτήκατε όλα αυτά και ένα συναίσθημα μελαγχολίας έκανε και πάλι την εμφάνισή του, τώρα πολλαπλασιάστε αυτό το συναίσθημα με το 100. Ακραίο, ε;
Αυτή είναι όμως η καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων που αγχώνονται και φοβούνται να πάνε στην τράπεζα, στο σούπερ μάρκετ, στο ψιλικατζίδικο, γιατί πώς θα συνεννοηθούν για το τι θέλουν και ποιος θα τους καταλάβει; Μπορούν να σας “ακούσουν”, αλλά δεν μπορούν να σας καταλάβουν και όταν ο ένας μιλάει και ο άλλος δεν καταλαβαίνει, η απογοήτευση συσσωρεύεται σε αυτόν που φαινομενικά έχει το “πρόβλημα”.
Και έτσι θα προτιμήσει να μη βγει απ’ το σπίτι, να μην κάνει αχρείαστες μετακινήσεις, να κλειστεί στον εαυτό του και σε πολλές περιπτώσεις αδυνατεί να δράσει μόνος του με τον τρόπο που επιθυμεί ή να πάει σε έναν γιατρό ή στο φαρμακείο. Σε σημαντικές περιπτώσεις οι άνθρωποι υψώνουν τη φωνή τους, πιστεύοντας πως έτσι θα γίνουν κατανοητοί, όμως κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Και οι ίδιοι δεν είναι προετοιμασμένοι να επικοινωνήσουν μέσω γραπτού κειμένου, με αποτέλεσμα να αφαιρούν τη μάσκα τους.
Και αυτό είναι τρομακτικό, γιατί θέτει σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλεια των εμπλεκομένων – ταυτόχρονα όμως, φαίνεται να είναι και η μόνη λύση.
Η κατάσταση μάς αφορά όλους, όχι μόνον γιατί είμαστε εν δυνάμει κωφοί, αλλά και γιατί η επικοινωνία είναι το κλειδί των ανθρωπίνων σχέσεων. Ανά πάσα στιγμή και όχι μόνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μην χρησιμοποιείτε μόνο τη φωνή σας για να μιλήσετε. Κάντε νοήματα, δημιουργείστε επαφή με τα μάτια.
Να είστε ανοιχτοί στην επικοινωνία με διαφορετικούς τρόπους με αγνώστους. Συνειδητοποιήστε ότι δεν είναι όλοι οι άνθρωποι σαν εσάς, ότι δεν επικοινωνούν όλοι με τη φωνή. Και αν μπορείτε, ζητήστε από το γιατρό, τον φαρμακοποιό, τους δασκάλους ή τους συναδέλφους σας να έχουν πάντα στην άκρη μια “διάφανη μάσκα”, αφού δεν είναι οι κωφοί αυτοί που πρέπει να τη φορέσουν, αλλά εμείς.
Γιατί η λύση είναι απλή:
Σε κάθε γωνιά του κόσμου, σε κάθε μήκος και πλάτος της γης, σε κάθε φαρμακείο, νοσοκομείο, σούπερ μάρκετ, ψιλικατζίδικο, βιβλιοπωλείο, κατάστημα ή όπου αλλού μπορείτε να φανταστείτε, θα έπρεπε να υπάρχει η γνωστή-άγνωστη “διαφανής μάσκα”. Αλλά δεν υπάρχει. Και δεν πρόκειται να υπάρξει. Ας συνεχίσουμε, επομένως, να απομονώνουμε τους ανθρώπους με προβλήματα ακοής και όχι μόνο. Πρώτη φορά θα ‘ναι;
«Καληνύχτα, Κεμάλ. Αυτός ο κόσμος δεν θ’ αλλάξει ποτέ».
