Το παλίμψηστο μιας μοντέρνας Ακρόπολης
Ένα από τα πιο συναρπαστικά φωτογραφικά λευκώματα που κυκλοφόρησαν τελευταία, έργο του Θεσσαλονικιού Γιώργη Γερόλυμπου.
Τα εργοτάξια είναι μέρη που συνήθως προσπερνάμε αν και μας απασχολεί ιδιαίτερα τι συμβαίνει πίσω τους. Έχουν καταφέρει να κερδίσουν, κάπως επιβεβλημένα, το ρόλο του ιδιωτικού, του απόρρητου, του κρυμμένου. Χαμένα πίσω από λαμαρίνες, απροσπέλαστα για όλους εκείνους στους οποίους ‘’Απαγορεύεται η είσοδος και η διέλευση στους μη έχοντας εργασία’’. Συχνά πυκνά, αν σου δοθεί η ευκαιρία ρίχνεις μια κλεφτή ματιά εντός τους, σχεδόν ηδονοβλεπτική. Αν αφεθεί καμιά λαμαρίνα ανοιχτή, αν κάποια τρύπα ανοίξει στην περίφραξη, αν παρ΄ ελπίδα βρεθείς σε κάποιο κοντινό ψηλό σημείο με θέα. Κοιτάς με λαχτάρα τι συμβαίνει πίσω τους, ποια είναι η πρόοδος τους, τι εν τέλει συμβαίνει στον απαγορευμένο κόσμο τους.
Ο Γιώργης Γερόλυμπος υπήρξε εξαιρετικά τυχερός. Έχοντας αποκτήσει εμπειρία κατά τη διάρκεια της καταγραφής της προόδου της Εγνατίας οδού επιλέχθηκε από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος να καταγράψει με το φακό του την υλοποίηση του μεγαλύτερου πολιτιστικού έργου που έγινε στη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες. Του ΚΠΣΝ στο Φαληρικό Δέλτα.
Έτσι λοιπόν βρέθηκε εκεί για μια ολόκληρη δεκαετία, το λες και έργο ζωής, καταγράφοντας σε 75 χιλιάδες λήψεις, μια μνημειώδη πραγματικά πορεία προς την τελείωση του απόλυτου σύμπλεγματος πολιτιστικών ορόσημων του σήμερα.
Σε ένα κόσμο λοιπόν ατέλειωτων τόνων μπετόν, ατσαλιού, σίδερων και γυαλιού, που έπαιρναν τη θέση τους στο γιγάντιο παζλ που συνέθετε τη μεγάλη εικόνα που όλοι πια γνωρίζουμε, όπως την είχε οραματιστεί ο Ρέντζο Πιάνο, ο Γερόλυμπτος γίνεται ο ιδανικός αυτόπτης μάρτυρας. Με το μεγεθυντικό φακό του βλέμματος, τις μηχανές του και όντας προνομιακός παρατηρητής σε σχέση με όλους εμάς, ξεκίνησε να αποτυπώνει τα στάδια προόδου.
Οι εικόνες που βλέπουμε σε αυτό το θαυμαστό λεύκωμα που μόλις κυκλοφόρησε με τον ευφάνταστο τίτλο Ορθογραφίες, τραβηγμένες όλες από δυσθεώρητα ύψη, προσφέρουν στο θεατή τους ένα προνομιακό παλίμψηστο μιας δεκαετίας. Και λέω παλίμψηστο διότι σήμερα τίποτε από αυτά τα τοπία δεν είναι πια έτσι. Πάνω σε αυτές τις εικόνες μπορεί κανείς να εφαρμόσει τα τελικά αποτελέσματα της κατασκευής, όσα ο επισκέπτης του συμπλέγματος, ο περαστικός του μεγάλου δρόμου, ή ακόμα και ο επιβάτης μιας πτήσης που ίπταται στον ουρανό πάνω από το Φάληρο βλέπει ως τελικό αποτέλεσμα.
Ανάμεσα στους όγκους των υλικών, μοναδικές κουκκίδες με χρώμα οι ανθρώπινες υπάρξεις, την κίνηση των οποίων ο φωτογράφος αποτυπώνει περίπου με θρησκευτικό τρόπο. Πολλές φορές ξεφυλλίζοντας το βιβλίο σκέφτηκα πως μου θύμισαν μεταμοντέρνες αγιογραφίες αυτές οι εικόνες, βοηθά και το μέγεθος που αγγίζει το θεϊκό των μεγάλων ναών και οι ανθρώπινες παρουσίες που διακρίνονται μόλις και μετά βίας, με τα κράνη στα κεφάλια, σαν μοντέρνα φωτοστέφανα Αγίων, να μαρτυρούν την ανθρώπινη ύπαρξη στο στάδιο της κατασκευής που κυριαρχούσαν οι απόκοσμοι γερανοί, που κάποτε είδαμε ακόμα και ως μπαλέτο να ίπτανται πάνω από την κατασκευή σε ένα παράξενο χορευτικό.
Ο Γιώργης υπήρξε τυχερός. Έζησε την πορεία, τη μετάβαση από τη σύλληψη έως την αποπεράτωση και την αποτύπωσε χωρίς τη βιασύνη ή την προχειρότητα μιας άλλης κοινής κατασκευής. Που συχνά δεν αφήνει πίσω της ούτε τα ίχνη της πορείας.
Κοιτάζοντας αυτές τις εικόνες που άλλοτε μοιάζουν με παιδικές ζωγραφιές κενές με γεωμετρικές γραμμές εντός τους και άλλοτε με σύνθετα αρχιτεκτονικά δημιουργήματα, δυσνόητα στον κοινό νου, έχει κανείς την αίσθηση ενός σπουδαίου συνόλου. Το να παρακολουθείς και να καταγράφεις αβίαστα τη γέννηση ενός τέτοιου έργου είναι ευλογία. Και κείνος ευλογημένος που την έζησε για να τη μοιραστεί μαζί μας.
Το σημείωμα του συγγραφέα:
H φωτογραφική ενότητα Ορθογραφίες καταγράφει τη δημιουργία του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος του αρχιτέκτονα Renzo Piano, ένα συγκρότημα αφιερωμένο στις τέχνες, την εκπαίδευση, και την ψυχαγωγία που ανοίγει τις πύλες του το 2017 στην Αθήνα για να στεγάσει την Εθνική Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη της χώρας. Για μία δεκαετία, σχεδόν, έχουν καταγράφεί σχολαστικά όλες οι εφήμερες μορφές του Κέντρου και έχει αποτυπωθεί η απροσδόκητη ομορφιά της κατασκευής του εργοταξίου. Ο τίτλος του βιβλίου Ορθογραφίες, που κυκλοφορεί παγκοσμίως από τις εκδόσεις Yale University Press και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Μέλισσα, προκύπτει από τα αρχιτεκτονικά σχέδια κατόψεων του Renzo Piano. Όπως αυτά μεταφέρουν με πιστότητα το «αποτύπωμα» του κτιρίου με τη μορφή ξεκάθαρων οδηγιών προς τον κατασκευαστή, αντίστοιχα οι φωτογραφίες κατόψεων του εργοταξίου καταγράφουν με ακρίβεια τις ποιότητες του, την ανθρώπινη παρουσία υπό κλίμακα και το χρόνο με συνέπεια.
Το βιβλίο Ορθογραφίες προσφέρει μια μοναδική ερμηνεία των εργασιών που έλαβαν χώρα όλα αυτά τα χρόνια και μας παρουσιάζει την γιγάντια προσπάθεια που έγινε για να μετατραπεί το όραμα σε πραγματικότητα. Το μεγάλο μέγεθός του προσκαλεί τους αναγνώστες να εξερευνήσουν αναλυτικά τις περιεκτικές φωτογραφίες ενώ τα κείμενα που ολοκληρώνουν την έκδοση είναι γραμμένα από αρχιτέκτονα του έργου Renzo Piano και τους πρών πρύτανη της σχολής Καλών Τεχνών του Yale Robert Storr και την αρχιτέκτονα Katharine Storr που αναλύουν τη σημασία του Κέντρου και το ρόλο του στον μετασχηματισμό της φυσικής και πολιτιστικής τοπογραφίας της Αθήνας.
H έκδοση του λευκώματος πραγματοποιήθηκε με χρηματοδότηση από το ΙΣΝ. Εκδόσεις Μέλισσα.
Ο Γιώργης Γερόλυμπος γεννήθηκε στο Παρίσι το 1973. Σπούδασε Φωτογραφία στην Αθήνα και Αρχιτεκτονική στη Θεσσαλονίκη. Ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στο Goldsmiths College, University of London (1998) και διδακτορικό στο University of Derby (2007). Δίδαξε Φωτογραφία στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων-Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο Βόλο από το 2008 έως το 2011. Φωτογραφίες του έχουν δημοσιευτεί σε πολλά βιβλία Τέχνης και Αρχιτεκτονικής. Παράλληλα με την ακαδημαϊκή του δραστηριότητα, εκθέτει την δουλειά του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 2008, με την υποστήριξη υποτροφίας του Ιδρύματος Fulbright, ολοκλήρωσε ένα οδοιπορικό στις ΗΠΑ, ταξιδεύοντας και φωτογραφίζοντας από τη μια ακτή ως την άλλη. Το 2012 αποτέλεσε μέλος της Ελληνικής συμμετοχής στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία, εκθέτοντας εικόνες μεγάλου μεγέθους της Αθήνας ενώ από το 2007 είναι ο επίσημος φωτογράφος της κατασκευής του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Το 2013 συμμετείχε στην κυρίως έκθεση Παντού αλλά Τώρα της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης σε επιμέλεια της Αdelina von Fürstenberg.
ΥΓ. Το βιβλίο του Γιώργη Γερόλυμπου πωλείται πλέον και στο art shop του MOMA της Νέας Υόρκης.
