Λίγα λόγια για τις βιντεοκάμερες στις τάξεις

Λέξεις: Παναγιώτης Χαλάτσης

Επειδή λανσάρεται η ιδέα της κάμερας και της βιντεοσκόπησης μέσα στην τάξη καλό θα ήταν αυτοί που είχαν την ιδέα (έστω και με τη λογική τού να μη χάνουν κάποια παιδιά το μάθημα) να συμβουλευτούν λίγο την κοινωνική ψυχολογία για να εξετάσουν σοβαρά πόσο κακό θα κάνουν.

Ο άνθρωπος αλλάζει τη συμπεριφορά του όταν ξέρει ότι παρατηρείται. (βλ. π.χ. το παράδοξο του παρατηρητή του Labov ή και το φαινόμενο Hawthorne). Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως βελτιωθεί η επίδοσή μας σε πράγματα που ξέρουμε ήδη να κάνουμε καλά αλλά το σχολείο είναι ένα μέρος που δεν πάμε για να αποδείξουμε ότι ξέρουμε κάτι καλά.

Το γνωρίζουμε και από την εμπειρία μας, ότι, όταν νιώθουμε πως μας παρατηρούν, μεγάλο μέρος της «ενέργειάς» μας φεύγει από εκεί που έπρεπε να είναι (στην προσπάθεια να μάθουμε εν προκειμένω) και πάει σε διαδικασίες κοινωνικής σύγκρισης και αυτό-παρουσίασης (να φανώ σωστός / έξυπνος να με αποδεχτούν/θαυμάσουν, να μη φανώ λάθος/ανεπαρκής και με κοροϊδεύουν).

Τα παραπάνω οδηγούν αναπόφευκτα και στην αύξηση του ανταγωνισμού κάτι που φαντάζομαι ότι είναι παγκοσμίως γνωστό ως πολύ κοινωνικά και ατομικά επιζήμιο (τα πειράματα των Sherif σε κατασκηνώσεις παιδιών το έδειξαν αυτό από τη δεκαετία του 50 και παραμένει αδιαμφισβήτητο).

Τέλος και σε πιο αφηρημένο επίπεδο είναι κακή ιδέα να καρφώσεις τόσο έντονα το «κοινωνικό βλέμμα» στο νου των μαθητών. Τα παιδιά (ακόμα κι αν κάποια το βρουν διασκεδαστικό στην αρχή) θα συμμετέχουν σε μια παιδαγωγική διαδικασία (όπου ένα μεγάλο της μέρος αφορά τη σταδιακή ψυχολογική αυτονόμησή τους από τους γονείς και τη δόμηση μιας ταυτότητας), κουβαλώντας στην τάξη το αξιολογικό βλέμμα του μπαμπά τους, της μαμάς τους, της θείας, της γιαγιάς, του παππού, του γείτονα και όσων είναι πιθανόν ότι θα τους δουν. Είναι αποδεδειγμένα βλαβερό να νιώθεις συνέχεια “ορατός”, να είσαι αντικείμενο παρατήρησης και κοινωνικής αξιολόγησης έξι ώρες την ημέρα. Μίλησε για τέτοιου είδους «φυλακές» και ο Φουκώ στο Panopticon.

Ο κ. Παναγιώτης Χαλάτσης εργάζεται ως ΕΔΙΠ- στο τμήμα επικοινωνίας και ΜΜΕ- ΕΚΠΑ