Λίγα ναρκωτικά, πετρέλαιο σε αφθονία – Γιατί οι Η.Π.Α φλερτάρουν με μια εισβολή στη Βενεζουέλα

«Θα αρχίσουμε να κάνουμε αυτές τις επιθέσεις και στην ξηρά. Ξέρουμε πού ζουν. Ξέρουμε πού βρίσκονται οι κακοί, και θα αρχίσουμε πολύ σύντομα».

Οι δηλώσεις αυτές γίνονται από τον Ντόναλντ Τραμπ τη στιγμή που οι Η.Π.Α. έχουν αναπτύξει περισσότερους από 15.000 στρατιώτες, αεροπλανοφόρα και 12 πολεμικά πλοία στην Καραϊβική. Μέχρι στιγμής, έχουν σκοτωθεί στις ακτές αυτής πάνω από 80 άνθρωποι, όπου σύμφωνα με τον Τραμπ ήταν διακινητές ναρκωτικών.

Ο πρόεδρος των Η.Π.Α. ισχυρίζεται ότι στη Βενεζουέλα δρα, σε συνεργασία με την κυβέρνηση Μαδούρο, ένα καρτέλ ναρκωτικών – το περιβόητο καρτέλ των Ιλισίων – και πως οι Η.Π.Α. αποτελούν βασικό τους στόχο για την εξαγωγή αυτών των ναρκωτικών. Κατηγορεί ευθέως τον Μαδούρο, ότι όχι μόνο το καρτέλ ναρκωτικών στη Βενεζουέλα στέλνει ναρκωτικά στην Αμερική, αλλά και πως ο ίδιος αδειάζει τις φυλακές και τα τρελοκομεία του» και «αναγκάζει» τους κρατούμενους να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ.

Ωστόσο, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά.

Πόλεμος κατά των ναρκωτικών, μια μακρά ιστορία.

Ξεκινώντας, θα χρειαστεί μια μικρή ιστορική αναδρομή του πολέμου των Η.Π.Α. κατά των ναρκωτικών. Ένα στοιχείο το οποίο χρήζει ιδιαίτερης αναφοράς είναι πως ο συγκεκριμένος πόλεμος έχει ιστορία μεγαλύτερη του μισού αιώνα. Ξεκινώντας το 1971, επί προεδρίας Νίξον, όπου στις 17 Ιουνίου του ίδιου χρόνου ανακοίνωσε μια «νέα, ολοκληρωτική επίθεση» στα ναρκωτικά. Αφορμή στάθηκε το δημοσίευμα των New York Times, σύμφωνα με το οποίο πάνω από το 50 τοις εκατό των Αμερικανών στρατιωτών στο Βιετνάμ έκανα χρήση ηρωίνης.

Με το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ, ο Νίξον δημιούργησε την Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών (γνωστή ως” DEA”), προχωρώντας στην πρώτη μεγάλης κλίμακας επιχείρηση στο Μεξικό, το 1975.  

Έκτοτε, όλοι οι πρόεδροι, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, συνέβαλαν στην εδραίωση της DEA και στην επέκταση των δραστηριοτήτων της, εντός και εκτός συνόρων, όπως το «σχέδιο Κολομβία» επί προεδρίας Κλίντον που οδήγησε σε χιλιάδες θανάτους, οικολογική καταστροφή και στον διπλασιασμό της παραγωγής κοκαΐνης στην Κολομβία ή η περίπτωση Τζάκσον, όπου ο Τζορτζ Μπους (1989-93) παγίδεψε έναν χαμηλού επιπέδου Αφροαμερικανό έμπορο ναρκωτικών στην Ουάσιγκτον μόνο και μόνο για να κάνει τηλεοπτικό σόου.

Εξαίρεση, ίσως, αποτελούν οι πρόεδροι Κάρτερ, Ομπάμα και Μπάιντεν, οι οποίοι είχαν μια λιγότερο τιμωρητική διάθεση, χωρίς, ωστόσο, να σταματήσουν τη χρηματοδότησή της DEA.

Ο Τραμπ, ο οποίος στην πρώτη του θητεία αύξησε την – ήδη υψηλή – χρηματοδότηση για στρατιωτικοποιημένες επιχειρήσεις κατά των ναρκωτικών στα σύνορα και στο εξωτερικό, υποστηρίζει πως ο «πόλεμος κατά των ναρκωτικών» δεν είναι μεταφορά, αλλά ένας πραγματικός πόλεμος. Επομένως, ως πρόεδρος διαθέτει υπερεξουσίες εν καιρώ πολέμου, χωρίς να λογοδοτεί στο Κογκρέσο για οποιονδήποτε βομβαρδισμό ή χερσαία επίθεση.

Βενεζουέλα και ναρκωτικά

Εξετάζοντας, λίγο αναλυτικότερα, τα διαθέσιμα δεδομένα, θα παρατηρήσει κανείς πως, και σύμφωνα με τον Guardian, ενώ ο «πόλεμος κατά των ναρκωτικών» στοχεύει τα καρτέλ ναρκωτικών της Λατινικής Αμερικής τα οποία «πλημμυρίζουν» τις ΗΠΑ με κοκαΐνη και φαιντανύλη, η Βενεζουέλα δεν είναι παραγωγός κοκαΐνης. Η παραγωγή κοκαΐνης  γίνεται κυρίως στη Βολιβία, την Κολομβία και το Περού.

Μήπως, ωστόσο, αποτελεί σημείο διακίνησης ναρκωτικών από τρίτες χώρες; Η απάντηση είναι και πάλι όχι. Η τελευταία έρευνα για τα ναρκωτικά των Ηνωμένων Εθνών υποστηρίζει πως μόνο το 5% του παγκοσμίου εμπορίου κοκαΐνης περνάει από την Βενεζουέλα. Τα περισσότερα ναρκωτικά διακινούνται είτε μέσω του Μεξικού, είτε μέσω θαλάσσιων διαδρομών, στον Ειρηνικό Ωκεανό.

Πετρέλαιο σε αφθονία

Ψάχνοντας λίγο βαθύτερα και έχοντας αποδημήσει τους ισχυρισμούς του Τραμπ και των Η.Π.Α. για τις αιτίες κλιμάκωσης της πίεσης προς την Βενεζουέλα, προς ποια κατεύθυνση πρέπει να κατευθυνθεί το βλέμμα μας;

Ποιες είναι οι βαθύτερες αιτίες αυτής της μετατόπισης;

Μήπως εντάσσεται σε μια προσπάθεια αναβίωσης ενός νέου δόγματος Μονρόε, δηλαδή, ενός εκ νέου ελέγχου της νοτίου Αμερικής (το λεγόμενο «μαλακό υπογάστριο») από τις ΗΠΑ; Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει ότι η Βενεζουέλα διαθέτει τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου παγκοσμίως;

Η Βενεζουέλα διαθέτει 303 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου (το 20% των παγκόσμιων αποθεμάτων), με δεύτερη τη Σαουδική Αραβία 267 δισεκατομμύρια. Ωστόσο, οι εξαγωγές της χώρες αρκετά χαμηλές, με το 2023 να εξάγει μόλις αργό πετρέλαιο αξίας μόλις 4,05 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Οι αιτίες της δυσπραγίας πολλές: Οι οικονομικές κυρώσεις της πρώτης θητείας Τραμπ, η έλλειψη επενδύσεων, οι απαρχαιωμένες υποδομές  της PDVSA, της κρατικής εταιρίας πετρελαίου, καθώς και η δύσκολη ακριβή εξαγωγή του πετρελαίου (πρόκειται για εξαιρετικά βαρύ αργό πετρέλαιο).

Οι ΗΠΑ, ενώ διαθέτουν 55 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, βρίσκονται στην δεύτερη θέση εξαγωγής πετρελαίου.

Παρόλα αυτά, σύμφωνα και με στοιχεία που δημοσιεύονται στο naftemporiki.gr, «τα αμερικανικά διυλιστήρια έχουν κατασκευαστεί για να λειτουργούν με πετρέλαιο τύπου Βενεζουέλας», καθώς «η δική τους παραγωγή είναι κυρίως ελαφρύ, γλυκό πετρέλαιο – ιδανικό για βενζίνη, όχι όμως για ντίζελ ή βιομηχανικά καύσιμα».

Το παρών έχουν δηλώσει πολλές μεγάλες δυνάμεις, όπως η Κίνα η οποία αποτέλεσε το 84% των εξαγωγών της Βενεζουέλας για το 2024.

Πλέον, σε μια συνθήκη πλήρους ηθικής διάβρωσης, ακόμη και της χρησιμοποίησης των προσχημάτων περί καταπολέμησης των ναρκωτικών, αρκετοί Ρεπουμπλικάνοι τις τελευταίες μέρες έχουν δηλώσει ξεκάθαρα πως ο κύριος λόγος μιας επίθεσης στη Βενεζουέλα θα ήταν η μείωση στις τιμές του πετρελαίου και της βενζίνης, ή όπως αναφέρει η Maria Elvira Salazar, εκλεγμένη στη Βουλή των Αντιπροσώπων, στο ακροδεξιό Fox News: ‘Η Βενεζουέλα είναι μια «χρυσή ευκαιρία για τις αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρίες’, με επενδύσεις άνω του 1 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.

Αδιαμφισβήτητα, έχουμε μπει σε μια νέα φάση στη διεθνή πολιτική, όπου η soft power της διπλωματίας δίνει τη θέση της στο δίκαιο του ισχυρού και στη real politik. Οι Η.Π.Α.  του Τραμπ 2.0 και του δόγματος «Drill, baby, drill» επανέρχονται στη λογική ελέγχου και επιβολής, σε μια διαδικασία ελέγχου της πίσω αυλής τους (Λατινική Αμερική). Απέναντι σε αυτές τις λογικές αυθαιρεσίας, μπορεί να υπάρξει μια εναλλακτική φιλοσοφία για την κατεύθυνση της διεθνούς πολιτικής;

Αυτό είναι το επείγον ερώτημα των καιρών μας.