Μακριά από τα ράφια

* Δεν είναι ανάγκη να διαβάσεις αυτό το κείμενο. Δε χρειάζεται να τα διαβάζουμε όλα.

* Μια λίστα αγαπημένων μυθιστορημάτων είναι το απουσιολόγιο αισθημάτων που ποτέ δεν διατύπωσες, ίσως και ποτέ δεν ονόμασες. Από το φόβο να μη δω μπροστά μου όλ’ αυτά τα αισθήματα θα αποφύγω τη λίστα (η αλήθεια είναι πως βαριέμαι και λίγο).

* Ένα σιωπηλό, ευανάγνωστο άγγιγμα. Ακόμα και ανορθόγραφο.

* Βιβλία που σ’ αρέσουν πολύ όσο τα διαβάζεις και που μετά τα ξεχνάς. Βιβλία που αντιστέκονται στην ανάγνωσή τους και που μετά σε στοιχειώνουν. Βιβλία που διαβάζονται μονορούφι κι άλλα που δεν καταπίνονται με τίποτα. Βιβλία ιαματικά και βιβλία ανίατης λύπης.

* Η Μάρω Δούκα. Η αρχαία σκουριά, Η πλωτή πόλη, Οι λεύκες ασάλευτες. Η Μυρσίνη, η Όλγα, η Ασπασία Μαυράκη. Ερωτευμένος χρόνια μ’ αυτά τα κορίτσια.

* Κανείς δεν μίλησε στοχαστικότερα (και πιο τρυφερά) για το τέλος της παιδικής ηλικίας από τον Κοσμά Πολίτη στην Eroica. Η σκηνή που ο Λοϊζος ακολουθεί τους θεατρίνους – τι να σου λέω τώρα!

* Να μιλάς για τα βιβλία που αγάπησες είναι ένας τρόπος να συστηθείς σε κάποιον. Θα ήταν ωραίο να μην του πεις καν το όνομά σου, αφήνοντάς τον να σε βαφτίσει με το όνομα ενός απ’ τους ήρωες των βιβλίων «σου» (ή μήπως καλύτερα των «δικών του» βιβλίων;).

* Πάντα διαισθάνομαι με οδυνηρό τρόπο πως συχνά γράφω για ν’ αγαπηθώ, ενίοτε από τον τάδε ή τον δείνα, και συγχρόνως γνωρίζω πως αυτό δεν συμβαίνει ποτέ, πως ποτέ δεν μας αγαπούν για την γραφή μας. (Ο Ρολάν Μπαρτ σε συνέντευξή του, το 1977).

* Πριν από πολλά χρόνια, είχα θάψει ένα αγόρι στη βιβλιοθήκη μου. Το περίεργο είναι ότι, κάθε φορά που πλησιάζω στα ράφια, το ακούω ν’ ανασαίνει.

* Ο συγγραφέας είναι η τερατώδης ανάγκη του τίποτα – νομίζω το έχει πει ο Γιώργος Χειμωνάς.

* Η ιλιγγιώδης μελαγχολία της Ρέας Φραντζή στη Γραμμή του ορίζοντος του Χρήστου Βακαλόπουλου. Η απόγνωση της Φλώρας στη Χαμένη άνοιξη του Στρατή Τσίρκα. Οι γερμένοι ώμοι του Ωραίου λοχαγού του Μένη Κουμανταρέα. Τα γέλια των κοριτσιών στη Φάρσα της Έρσης Σωτηροπούλου.

* Πολλοί έρωτες τελειώσανε άδοξα γιατί δεν βρήκαμε τα σωστά σημεία στίξης τους.

* Είμαι ένας απ’ αυτούς που δεν έχουν διαβάσει τον Οδυσσέα του Τζέϊμς Τζόϋς. Θα ήθελα να προσθέσω «ακόμα» αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι θα τον διαβάσω κάποτε.

* Τι ωραία χέρια που έχει η Πριγκιπέσσα Ιζαμπώ! * Υπάρχουν φορές που παρατάω ένα βιβλίο στη μέση, όπως δε σηκώνω το τηλέφωνο μιας καινούργιας γνωριμίας που διαισθάνομαι ότι δεν έχει μέλλον. Και μετά τα βάζω με μένα: γιατί το αγόρασα; Γιατί έδωσα το τηλέφωνό μου;

* Να φέρεις λίγα ρούχα και βιβλία. Κρατούν αλλιώς εδώ τα ίδια (Μαρία Λαϊνά, Η ταβέρνα της Τζαμάικα).

* Πάντα διαβάζοντας κρατάς το χέρι κάποιου.

* Γράφοντας διαδίδεις τα ελλείμματά σου, ελπίζοντας ότι θα βρεθεί κάποιος αναγνώστης να στα καλύψει. Μ’ άλλα λόγια, γράφουμε (και) από απόγνωση.

* Οι Ακυβέρνητες πολιτείες του Στρατή Τσίρκα. Η Μεγάλη χίμαιρα του Μ. Καραγάτση. * Προτεινόμενοι τίτλοι, νέες κυκλοφορίες, μπεστ σέλερ… Η αγορά επιβάλλει τις ανάγκες της ως εντιμότατος νταβατζής, αναγγέλλοντας, κάθε τρεις και λίγο, καινούργια κορίτσια στο μαγαζί.

* Υπάρχουν πολλά μυθιστορήματα γραμμένα από εντελώς αμόρφωτους ανθρώπους για το χατίρι ενός εξίσου αμόρφωτου πλήθους.

* Γράφοντας μαθαίνεις τον κόσμο, διαβάζοντας τον εξηγείς.

* Κανένας συγγραφέας δεν μοιάζει με τις φωτογραφίες του. Πολλοί δεν μοιάζουν καν με τις λέξεις τους.

* Βιβλία προορισμένα να θαφτούν στην άμμο κάποιας αυγουστιάτικης παραλίας. Καταχείμωνο, θα τα βρει ένας ναυαγός. Οι σελίδες τους θα ‘ναι υγρές και θα σιχτιρίσει που ούτε για προσάναμμα δεν κάνουν. Δικαιοσύνη.

* Γράφω για να μάθω τι θα έγραφα, αν έγραφα. (Μαργκερίτ Ντυράς)

* Φέτος το χειμώνα ανακάλυψα τον Τζ. Ντ. Σάλινγκερ. Ακόμα αποσβολωμένος.

* Θα ήθελα η Τζένη Μαστοράκη να συνέχιζε να γράφει ποιήματα.

* Δεν υπάρχει ταλέντο, ούτε έμπνευση ούτε οίστρος. Υπάρχουν πολλά φαγωμένα νύχια, πολλά ματαιωμένα ραντεβού, πολλά αποτσίγαρα. Και πολλές απωθημένες επιθυμίες φυσικά.

* Σ’ αυτό το σημείο θα επαναλάβω: Η γραμμή του ορίζοντος του Χρήστου Βακαλόπουλου. Μ’ έχουν αρρωστήσει αυτές οι εκατόν εξήντα δύο σελίδες.

* Ούτε αφιερώσεις ούτε σημειώσεις στα περιθώρια. Σπανίως μια διακριτική υπογράμμιση. Από κει και πέρα, μόνο τα ίχνη των δαχτύλων.

* Μου αρέσει πολύ η Άντζελα Δημητρακάκη. Και η Αφρική του Ευγένιου Αρανίτση. Και το Γιάντες της Αμάντας Μιχαλοπούλου. Και το Μπλε βαθύ, σχεδόν μαύρο του Θανάση Βαλτινού.

* Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που καραδοκεί είναι να κάνουμε τη λύπη μας συμπέρασμα – αυτό σίγουρα το έχει πει ο Γιώργος Χειμωνάς.

* Ουδέποτε φοβήθηκα τον Ένγκαρ Άλλαν Πόε.

* Κλείσ’ το τώρα κι έλα να πάμε για μπύρες!