Με μια πένα για «όπλο»!

της Βαγγελιώς Χρηστίδου

«Είμαστε όλοι Charlie». Ο Έλληνας κομίστας Οδυσσέας Χρηστίδης, μιλάει από τις Βρυξέλλες για τις αντιδράσεις στο χώρο της 9ης Τέχνης.

«Την ημέρα που σκοτώσανε την Ελευθερία…»

Τα πενάκια του, είναι τα «όπλα» του από την ηλικία των πέντε ετών σχεδόν. Έχοντας γεννηθεί και μεγαλώσει στην καρδιά της Ευρώπης, την πόλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και κέντρο αποφάσεων, τις Βρυξέλλες, είναι ένας από τους εκφραστές του χώρου των κόμικς, που ζει τα γεγονότα των ημερών με λίγα χιλιόμετρα μόνο να τον χωρίζουν από το Παρίσι. Σύνδεσμος με τον κόσμο των κομιστών; Νέος άνθρωπος που ξαφνικά είδε «συναδέλφους» του να χάνουν τη ζωή και το χέρι τους να σβήνει μια για πάντα από εκεί που για χρόνια έβαζε την υπογραφή τους; Τον ξέρω από τότε που γεννήθηκε και τον εμπιστεύομαι με κλειστά μάτια. Ο Οδυσσέας Χρηστίδης, 30χρονος Έλληνας κομίστας και εικονογράφος των Βρυξελλών, περιγράφει τις πρώτες αντιδράσεις του ίδιου και των συναδέλφων και φίλων του, με το που έμαθαν για την επίθεση στο «Charlie Hebdo». Αναμενόμενο; Όπως και όλοι σχεδόν οι υπόλοιποι, έτσι και ο ίδιος αυθόρμητα σχεδίασε το δικό του σκίτσο, που εκφράζει αυτό που για τον ίδιο σημαίνουν τα συμβάντα.

«Είμαστε όλοι το “Charlie”. Και κανείς, μα κανείς δεν θα μας φιμώσει!», λέει η φιγούρα του σκίτσου που «σκάρωσε» ο Οδυσσέας Χρηστίδης, μόλις έμαθε για την επίθεση στο σατιρικό περιοδικό του Παρισιού. Όλες αυτές τις ημέρες, το διαδίκτυο έχει γεμίσει από παρόμοιες αντιδράσεις. Άλλες προερχόμενες από το ίδιο το Μέσο, οι περισσότερες από φίλους, συνεργάτες, γνωστούς, όλοι τους κομίστες της Γαλλίας, της υπόλοιπης Ευρώπης, όλου του κόσμου. Το γαλλικό «Je suis Charlie», μαύρο banner που κυκλοφόρησε, φιγουράρει ως εικόνα προφίλ ακόμη, πολλών χρηστών του Facebook. Δεν είναι δυνατό, να μην το προσέξει κανείς. «Nous Sommes Tous Charlie! Et Nous, Ne Nous, Tairon Pas», γράφει το σκίτσο του 30χρονου κομίστα από τις Βρυξέλλες.

Λίγη ώρα μόνο από την πρωτεύουσα της Γαλλίας, ξέροντας καλά το Παρίσι, αλλά και γνωρίζοντας επίσης από πρώτο χέρι, την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα. «Ο τέλειος… σύνδεσμος», σκέφτηκα και τον πήρα χτες τηλέφωνο. Ήθελα να μάθω το πώς νιώθει, το τι σκέφτεται, τους συνειρμούς πίσω από το σκίτσο του, τις συζητήσεις μεταξύ των Ευρωπαίων κομιστών, για τις δολοφονίες των συναδέλφων τους.

«Όλων, μα όλων των σκιτσογράφων η αντίδραση, όπως και η δική μου, με το που μάθαμε την έγινε, ήταν το να πάρουμε το μολύβι μας και να κάνουμε σκίτσα, σχέδια», μου είπε. «Ήταν η πρώτη μας σκέψη, όσων κάνουμε κόμικς, φίλων γελοιογράφων, επικοινωνήσαμε όλοι με μηνύματα στο facebook και τα υπόλοιπα ακολούθησαν». Απογοητευμένος, οργισμένος, στενοχωρημένος, πρώτη φορά τον άκουγα έτσι σε σχέση με τη δουλειά του.

«Όλοι είμαστε πολύ απογοητευμένοι», μου εξήγησε. «Η πρώτη αντίδραση είναι οργή και θυμός. Και φυσικά πόνος, απίστευτος πόνος. Προσωπικά, ακόμη δεν μπορώ να συλλάβω, το πώς μπόρεσε κι έγινε κάτι τέτοιο. Είναι σοκαριστικό. Τη στιγμή που με πήρες, άκουγα μια συνέντευξη κάποιων από τους γελοιογράφους που σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα. Τόσες, μέρες, δουλεύοντας, σκιτσάροντας, αυτό κάνω. Ακούω τα νέα, τις ειδήσεις, παλιότερες συνεντεύξεις των ανθρώπων εκεί».

Τον ρώτησα αν σκέφτονται όλοι μαζί, ως εκφραστές του χώρου, να κάνουν κάτι παραπάνω. «Ίσως θα μπορούσαμε. Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε συνεννοηθεί για κάτι. Ίσως θα μπορούσαμε να οργανώσουμε μια κοινή έκθεση, αλλά όπως είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή, προέχουν άλλα. Είναι και οι προσωπικές μας ζωές, που δεν μπορούν να μείνουν πίσω, αλλά το βασικό ότι υπάρχει ακόμη πολλή ένταση ως προς τα γεγονότα. Αυτό που θέλαμε μάλλον, αυτό που αισθανθήκαμε όλοι μας, με τα σκίτσα που κάναμε επιτόπου, ήταν η επιθυμία του να μείνει ένα “ενθύμιο”– όσο σκληρό κι αν ακούγεται αυτό – του ότι την ημέρα που σκοτώσανε την Ελευθερία της Έκφρασης ή που πίστεψαν ότι το έκαναν, ο καθένας από εμάς, αντέδρασε έτσι. Αν με ρωτήσεις, δεν υπήρχε κάτι άλλο που να μπορούσα να κάνω εκείνη την ώρα. Μπορώ εκ των υστέρων να πάω σε διαδηλώσεις, σε συναντήσεις, κλπ. Αλλά η πρώτη αντίδρασή μου, ήταν και συνήθως είναι αυτή…».

Με μια πένα για «όπλο»

Πώς είναι λοιπόν το να έχεις το πενάκι σου για όπλο σου; Την απάντηση σχεδόν την περιμένω. Ωστόσο, για τα κόμικς, δεν είναι το ίδιο με το να γράφεις ένα κείμενο…

«Προσωπικά, μου κάνει καλό στον ψυχισμό μου, στη φαντασία μου», λέει ο Οδυσσέας. «Δεν ασχολούμαι πάντα με την επικαιρότητα, μπορεί να ζωγραφίζω φανταστικά πλάσματα ή τοπία του μυαλού μου. Απ’ όσο θυμάμαι άρχισα να ζωγραφίζω γύρω στα τέσσερα, ίσως και λίγο πιο μικρός, στην αρχή παιδάκια, ανθρωπάκια, δέντρα, κλπ., όπως όλα τα παιδιά, σιγά – σιγά, λίγο διαφορετικά. Αυτό που βλέπουν οι περισσότεροι που με γνωρίζουν, είναι ένα χάρισμα. Εγώ, πάλι, δεν αισθάνομαι “ανώτερος” από άλλους ως προς αυτό, είμαι απλώς άνθρωπος που λειτουργεί κυρίως με εικόνες. Για εμένα λειτουργεί περισσότερο η οπτική και όχι τόσο η ακουστική μνήμη. Κάτι που ο άλλος θα θυμάται ως διάλογο, εγώ το θυμάμαι με τα μάτια μου. Από τα μάτια, αυτό πάει στο χέρι. Αν μπορώ να πω κάτι, είναι πως είμαι μάλλον τυχερός, που από μικρός είχα αυτήν την ικανότητα, να βάζω στο χαρτί με εικόνες, αυτό που είχα στο κεφάλι μου, είτε πραγματικό, είτε φανταστικό κι έτσι, να λέω ιστορίες. Έτσι προέκυψαν τα κόμικς. Μετά και δίπλα από αυτό, θέλω η κάθε ζωγραφιά που κάνω, να λέει κάτι. Να μπορεί να “διαβαστεί” και ο αναγνώστης, να μπορεί να φανταστεί μια ολόκληρη ιστορία, πίσω από αυτήν. Να υπάρχει, όχι αναγκαστικά ένα μήνυμα, αλλά να αισθάνεσαι ότι υπάρχει ένας κόσμος γύρω από αυτήν την εικόνα, ότι υπάρχει ένας χαρακτήρας, κάτι πέρα και πίσω από το αντικείμενο της εικόνας…».

Κλείνουμε. Η ώρα περνούσε και «έγραφε» και στο μετρητή της εταιρείας τηλεφωνίας. «Περίμενε!», λέω λίγο πριν κατεβάσει το ακουστικό. «Για το Charlie, θα κάνεις κάτι ακόμη;».

«Η δουλειά που κάνω αυτό το διάστημα, απαιτεί πολύ χρόνο κι ενέργεια και προσπαθώ να αφοσιωθώ εκεί», απαντά. «Αν θέλω να κάνω κάτι για το Charlie, θα το εξωτερικεύσω στην ώρα του. Εκτός εάν προκύψει μέσα από ανάγκη κάτι συλλογικού και κολλεκτιβικού. Τότε, σίγουρα θα δώσω το “παρών”»…

Mini Bio: Ο Οδυσσέας Χρηστίδης, γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1983 στις Βρυξέλλες του Βελγίου, από Έλληνες γονείς. Ξεκίνησε να ζωγραφίζει σχεδόν από τότε που γεννήθηκε. Το χέρι του πάντα εντυπωσιακά σταθερό και τα σκίτσα του βγαλμένα για πολλά χρόνια, από έναν κόσμο της δικής του φαντασίας, όπως είχε την ανάγκη να τα βγάλει στο χαρτί. Πάκοι από μπλοκ, χαρτιά, πενάκια, στυλό, μολύβια, ξύστρες και σβηστήρες, βρίσκονταν πάντα επάνω στο γραφείο του – μπορούσε να «κολλήσει» σε ένα μικρό κομμάτι του χαρτιού για ώρες ολόκληρες. Μικρό, τον συγκινούσαν οι εικόνες που έβλεπε όταν ερχόταν στην Ελλάδα, με την οικογένειά του και στα αγαπημένα του μέρη. Μεγαλώνοντας, με τα βιώματα από τη ζωή εδώ κι εκεί, μέσα από προσωπικές εμπειρίες, βιώματα και ταξίδια, άρχισε να έχει τη δική του πολιτική ματιά. Το 2009 έκανε την πρώτη του εμφάνιση στην Ελλάδα, με την εικονογράφηση του βιβλίου του Άρη Δημοκίδη «Το Μαγεμένο Χωριό», ένα έργο που απευθυνόταν σε παιδιά ηλικίας από 8 ετών και πάνω. Δείχνοντας, ότι μπορεί να προσαρμόζει τις εικόνες του κι εκτός πολιτικού πλαισίου, απευθυνόμενος στον παιδικό ψυχισμό. Παρόμοια έργα του, με μεγάλη ευαισθησία και τρυφερότητα, βρίσκονται αναρτημένα στο προσωπικό του μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Μαζί με αυτά, πολλά καρέ με ολοκληρωμένες ιστορίες, από την Ελλάδα του Πολέμου, από χώρες της Ανατολής, από τον κόσμο του Φανταστικού. Του αρέσει η θάλασσα και οι δύο γάτοι του. Ο κόσμος του – ποιος άλλος – αυτός της 9ης Τέχνης, των Comics.

Αυτή τη στιγμή δουλεύει το πρώτο προσωπικό ολοκληρωμένο κόμικ, που θέλει να εκδώσει στο Βέλγιο ή στη Γαλλία, τους κατάλληλους χώρους για τον τομέα του. Το θέμα του, Επιστημονική Φαντασία, με πολιτικό περιεχόμενο.