Μια φορά και ένα καιρό στην Τούμπα

του Γιώργου Τούλα

Τι είναι η Τούμπα: Η Τούμπα αποτελεί μια διευρυμένη οικιστική περιοχή της πόλης της Θεσσαλονίκης και αυτοδιοικητικά αποτελεί δημοτική κοινότητα (επίσης παλαιότερα Δ’ δημοτικό διαμέρισμα) του δήμου Θεσσαλονίκης. Αποτελεί μια από τις πιο γνωστές τις περιοχές της πόλεις της Θεσσαλονίκης, κυρίως λόγω της έδρας του ιστορικού αθλητικού συλλόγου ΠΑΟΚ, αλλά και του σημαντικού αρχαιολογικού της χώρου στον λόφο της Τούμπας, όπου διεξάγεται εκτεταμένη αρχαιολογική έρευνα, λέει η εγκυκλοπαίδεια.

Η Τούμπα δεν ήταν πάντα η μεγάλη απρόσωπη συνοικία που είναι σήμερα. Υπήρξε κάποτε και γειτονιά. Για μας που μέναμε εκεί ήταν ένας μικρόκοσμος που εντός του τα πάντα μεγενθύνονταν και τώρα στο πέρασμα του χρόνου απέκτησαν και λίγο μυθική διάσταση. Εδώ μια σειρά αναμνήσεων από πράγματα που έσωσε η μνήμη στα παιδιά μου χρόνια. Γεννήθηκα στο νοσοκομείο Ρωσικό στην Παπαναστασίου και έζησα τα 18 πρώτα χρόνια της ζωής μου σε μια σειρά από σπίτια που εκτείνονταν από τον Άγιο Φανούριο μέχρι τον Άγιο Θεράποντα. Τότε η περιοχή αυτή είχε όλα τα χαρακτηριστικά της γειτονιάς, με τις μονοκατοικίες να επικρατούν. Αποφάσισα να καταγράψω μερικές δικές μου αναμνήσεις από τη γειτονιά μου. Καλοδεχούμενες και οι δικές σας για συμπληρώσουμε το παζλ της. Επίσης καλοδεχούμενες και αναμνήσεις από άλλες γειτονιές της πόλης. Πάμε λοιπόν:

-Η Τουμπίτσα. Ο θρυλικός αρχαίος λόφος που χρονολογείται από και δέσποζε στην περιοχή πριν χτιστεί η συνοικία αποτέλεσε στα χρόνια του εβδομήντα τόπο αναψυχής των κατοίκων που εκεί έκαναν πικ νικ, δροσίζονταν τα βράδια του καλοκαιριού, πετούσαν τους χαρταετούς τους και πήγαιναν εκδρομές τα κοντινά σχολεία. Στην πορεία του χρόνου τον κατάπιαν οι πολυκατοικίες και σήμερα δεν τον διακρίνεις καν.

-Τα παγωτά Ρίο. Θρυλικό παγωτατζίδικο στην οδό Παπάφη με παγωτό που η φήμη του ξεπερνούσε τα όρια της Τούμπας. Οι μαθητές της περιοχής μετρούσαν τα καλοκαίρια τους με χωνάκια ή κυπελάκια σε γεύση φιστίκι και σοκολάτα.

-Τα video game La Luna. Απέναντι από το Ρίο. Μια παλιά μονοκατοικία του δρόμου είχε μετατραπεί στο απόλυτο παιχνιδάδικο. Κοπάνες από τα γειτονιά γυμνάσια και λύκεια και άπειρες ώρες με pac man και μυγάκια. Αθώα αλητεία της εποχής. Πριν γίνει παιχνιδάδικο ήταν εκεί το θρυλικό Φως, φροντιστήριο του Χάρη Παπατζίκου στο οποίο και γράμματα μάθαμε και τα θέματα έπιαναν κάθε χρόνο.

-Η Petit Palais. Θρυλική καφετέρια της εποχής κάτω από το γήπεδο του ΠΑΟΚ. Το βασίλειο του φραπέ. Ακολούθησαν ο Άδωνις στην Κλεάνθους και ο Αλαβάντας, γνωστός ποδοσφαιριστής του ΠΑΟΚ στη Διογένους. Από κει πέρασαν γενιές και γενιές, ζευγάρια έγιναν ζευγάρια, παντρεύτηκαν, χώρισαν.

-Τα σινεμά. Το Άβα στην Κονίτσης, το Ελλάς στην Υμμητού, το Ανθή στην Κιλκισίου, το Αστήρ στα ΜΑΤ, το Όσκαρ στην Παπαναστασίου, το Κωτούλα στην Ν. Εγνατία,, αλλά και ο Φοίνικας, εκεί που σήμερα είναι τα Ματ και το σινέ-Δουκάκη στην Παπάφη, που διασώζεται ως φυτώριο έπαιζαν χειμώνα καλοκαίρι μυθικά φιλμ όλων των ειδών. Πολλά από αυτά πρώτης προβολής, συναγωνίζονταν τις αίθουσες του κέντρου σε εξόδους ταινιών, ελληνικών και ξένων, ενώ οι Κυριακές με τα πρωινά τους ανήκαν στα σχολεία με λαοσυνάξεις μαθητών που έσπευδαν για περιπέτειες, θρησκευτικά το Πάσχα ή ακόμα και Καράτε!

-Το ΔΙΟΝ. Στην Πεστών. Όταν έγινε τσοντάδικο γνώρισε τις πιο μεγάλες του δόξες. Εκεί όταν παιζόταν ταινίες του Γκουζγκούνη γινόταν το αδιαχώρητο. Κλασική σκηνή στον Ηδονοβλεψία. Ο Γκουζγκούνης πιάνει στα πράσα τη γυναίκα του φωνάζοντας: Νάτα τα πουλάκια μου. Εκεί λοιπόν ολόκληρες τάξεις σχολείων έχουν μάθει από έξω τη σκηνή και μερικά δευτερόλεπτα πριν πει την ατάκα τον ρωτούν δυνατά: Πουναι τα πουλάκια σου Γκουζγκούνη. Τότε εκείνος απαντά. Νάτα τα πουλάκια μου…

-Το ψιλικατζίδικο της Χρυσούλας στην Ανατολικής Θράκης. Το πιο καλτ σημείο σε όλη την Τούμπα. Ναός του Παοκτζίδικου κόσμου αλλά και όλης της περιοχής. Έβρισκε κάνεις τα πάντα και κυρίως εξυπηρετούνταν από τη σαρωτικά θρυλική Χρυσούλα και την ευγενέστατη και κομψότατη αδερφή της Νούλα. Λίγο πιο κάτω στην Μαλακοπής υπήρχε απέναντι από το σχολείο και το αντίπαλο ψιλικατζίδικο της Πανδώρας με το γιο της εδώ, πληθωρική φιγούρα να πρωταγωνιστεί.

-Η αλάνα του 151. Πριν χτιστεί το 2ο Λύκειο Τούμπας αποτελούσε τον απόλυτο παιδότοπο για όλη την περιοχή. Στην κάθοδο της Κλεάνθους ήταν ο τόπος που έφαγαν τα γόνατα τους χιλιάδες παιδιά.

-Η ταβέρνα του Μπαρπή. Ένας μυθικός κήπος με παγωνιά, κρυμμένος στο πίσω μέρος ενός κτιρίου στην έκρυβε το ωραιότερο ψητό κοτόπουλο της Τούμπας. Σερβίρονταν με τραγανές πατάτες τσιπς. Προσκύνημα.

-Ο Σακάλογλου και ο Χαβανίδης. Στη Τζουμαγιάς και την Ανατολικής Θράκης. Τα απόλυτα χαρτοπωλεία-βιβλιοπωλεία των παιδικών μας χρόνων. Μπλε καπλάντα στα τετράδια, βιβλία για τις καλοκαιρινές διακοπές. Ουρές των μαθητών μετά τους αγιασμούς.

-Θρυλικές κάβες. Του Κρητικού στην Επταλόφου και του Βασιλείου στην Ανατολικής Θράκης. Τέραστια δρύινα βαρέλια, έντονη μυρωδιά κρασιού που πολλές φορές χύνονταν στο πάτωμα, αυτοσχέδια γλέντια μετά τη δουλειά και θαμώνες. Όταν μας έστελναν οι γονείς μας να γεμίσουμε μια νταμιτζάνα φεύγαμε σχεδόν μεθυσμένοι από τη μυρωδιά.

– Η Όμορφη Νύχτα, το Ουράνιο Τόξο και η Τήνελλα, το Λιόστεμα. Τρία στέκια της γειτονιάς που συγκέντρωναν κόσμο από όλη την πόλη. Από φοιτητές μέχρι τις πιο καλτ περσόνες του ελληνικού θεάματος. Μεγάλες φωνές σε μικρές πίστες και γλέντια που στοίχειωσαν στη μυθολογία της Τούμπας.

-Το ρέμα της Υφανέτ. Ιδανικός τόπος για παιχνίδι και κρυφτό για τα παιδιά όλης της Κάτω Τούμπας. Κυκλοφορούσαν διάφοροι αστικοί θρύλοι για ξωτικά, μάγισσες, ακόμα και δολοφόνους παιδιών που έμεναν εκεί. Σε συνδυασμό με το έρημο γειτονικό εργοστάσιο από όπου θρυλούνταν διάφοροι θόρυβοι τις νύχτες το σκηνικό έμοιαζε ταινία.

-Τα παλιά τραβεστί της πόλης. Ο Λουκάς και το Μίνι ή Σάκης ή Αθανασία μετά την επέμβαση. Ο πρώτος διέθετε το πιο καλτ κομμωτήριο της Κάτω Τούμπας στο οποίο σύχναζαν και κουρεύονταν όλες οι κυρίες της γειτονιάς. Με τρομερή εμφάνιση πάντα με ρόμπα και μπικουτί στα λιγοστά μαλλιά του και όπλο το μοναδικό χιούμορ που δεν άφηνε άνθρωπο χωρίς πείραγμα ο Λουκάς ήταν μια μορφή bigger than life. Στην αρχή στη Μαλακοπής και μετά στην Ιωνίας. Το Μίνι πάλι είχε πιο χαμηλότονο ταπεραμέντο και κυκλοφορούσε αγκαλιά με ένα λευκό κανίς. Για πάρα πολλά χρόνια.

-Ο Μίμης με το ψαράκι του και ο Τρελλογιάννης. Επειδή κάθε χωριό έχει τον ΄΄τρελό’’ του η Τούμπα είχε δυο. Ο πρώτος ήταν πιο λαϊκή περίπτωση και συνήθως έλεγε χωρατά με σεξουαλικά υπονοούμενα, εξ ου και το ψαράκι, ο δεύτερος βιβλική μορφή με μακριά γενειάδα, περπατούσε κάθε μέρα χιλιόμετρα και θρυλείται ότι τρελάθηκε από υπερβολικό διάβασμα.

-To δισκάδικο Ραμόνα του Άγγελου απέναντι από τον ΟΤΕ. Οι καλύτερες κασέτες παραγγελιές της εποχής γράφτηκαν εκεί. Με α και β όψη. Ελληνικά, ξένα, διάφορα, μπλουζ, ερωτικά, ροκ, για πάρτι.

-Το γιαούρτι στα Δυο αδέρφια στη Τζουμαγιάς που έρχοταν από την Καμπτζίδα (Πυλαία), το ροξ του Βιδάλη στην Κλεάνθους, τα κεφτεδάκια της κυρίας Καλλιόπης στην Ανατολικής Θράκης, ο καρυδομπακλαβάς του Νίκου στην Κυζίκου, τα σουτζουκάκια του Μαμ-Μαμ απέναντι από το γυμνάσιο της Παπάφη, είναι γεύσεις που δεν ξέχασα ποτέ.

-Το Pub Calasi με τα εντυπωσιακά ενυδρεία και τους δερμάτινους καναπέδες στη διασταύρωση Μυριοφύτου με Μαλακοπής γωνία. Το πρώτο χλιδάτο pub στην πόλη.

-Γάμοι, βαπτίσια, γιορτές, παρελάσεις φωτογραφίζονταν από το Φώτο Οπτίκ της Ανατολικής Θράκης και όλοι καμάρωναν στις βιτρίνες του τις εικόνες τους.

-Οι φούρνοι του Βιδάλη στη Τζουμαγιάς που έπειτα έγινε θρυλικό ζαχαροπλαστείο στη Μητροπόλεως, της Άννας στην Επταλόφου, που έψηνε φαγητά τα μεσημέρια, του Κουκουμέρια στο παλιό ΙΚΑ με το θρυλικό ψωμί που μοσχομύριζε.

-Ο Ορφανίδης. Λίγο μετά το Ίκα της Μικράς Ασίας. Η απόλυτη βουτιά. Ονομάστηκε έτσι γιατί για να πιάσεις ένα φτηνό τζιν έκανες βουτιά στο πανέρι.

-Θρυλικοί κουρείς ο Χιωτάκης στην Επταλόφου και ο κυρ-Μανώλης στην Μαλακοπής. Ράπτης ένας και ξακουστός. Ο Θέμις στην Ανατολικής Θράκης. Είχε πάντα διαστάσεις όλων των ανδρών και ήξερε από που κάνουν τη ”χωρίστρα”.