Μια υπέροχη ζωή!

του σκηνοθέτη Βασίλη Λουλέ

Δευτέρα βράδυ στην Κινηματογραφική Λέσχη Τρικάλων, ανάμεσα σε παλιούς και νέους φίλους, είδα για πολλοστή φορά την ταινία «Μια υπέροχη ζωή» (It’s a Wonderful Life), ταινία παραγωγής 1946, του Φρανκ Κάπρα. Θεωρείται μια από τις καλύτερες ταινίες που έγιναν ποτέ. Όσο κι αν αυτές οι ταξινομήσεις είναι πολύ συζητήσιμες έως και ύποπτες, εδώ συμφωνώ απολύτως!

(Την ιστορία της ταινίας μπορεί κανείς να τη δει στο ένα από τα δυο links στο τέλος. Το άλλο είναι ένα εξάλεπτο απόσπασμα – το πιο κρίσιμο ίσως σημείο της ταινίας)

Η ζωή που ονειρεύτηκες, που ανοίγεται μπροστά σου, που την αξίζεις με τα τόσα πολλά χαρίσματα που έχεις, με την τόση αγάπη που σε περιβάλλει από οικογένεια και γειτονιά…

Οι πρώτες αναποδιές που σε κάνουν να αναβάλλεις το όνειρο για αργότερα – αλλά δεν πειράζει, είσαι ακόμα νέος , ο χρόνος δουλεύει για σένα. Δεν πειράζει να μείνεις για λίγο ακόμα εδώ στη μικρή επαρχιακή πόλη. Έτσι κι αλλιώς είναι για καλό σκοπό που αναβάλλεις – ο πατέρας που χρειάζεται βοήθεια, ο αδελφός, κάποιος άλλος αγαπημένος που σε χρειάζεται εκείνη ακριβώς τη στιγμή που ετοιμάζεσαι να πετάξεις…

Κι αρχίζεις να χτίζεις τη δική σου ζωή – μια ζωή “για λίγο καιρό” φυσικά, για όσο χρειαστεί να παραμείνεις εδώ. Γιατί το όνειρο παραμένει ζωντανό μέσα σου…

Κι ενώ τα πράγματα στρώνουν και αρχίζει να φαίνεται ότι ΝΑΙ, θα πετάξεις αυτή τη φορά, έρχεται κάτι πολύ όμορφο, κάτι ομορφότερο ίσως από κι αυτό που πας να κυνηγήσεις: ο έρωτας μπαίνει μ’ έναν υπέροχο τρόπο στη ζωή σου στο πρόσωπο ενός άλλου, μιας άλλης. Του υπόσχεσαι ότι, αν σου ζητήσει, θα του «…δώσεις το φεγγάρι. Θα το πιάσεις με λάσο και θα το κατεβάσεις για χάρη του, για χάρη της»…

Και μένεις. Όμορφη ζωή με τον άνθρωπο δίπλα σου, παιδιά, καθημερινότητα, δουλειές που μεγαλώνουν όσο μεγαλώνουν οι ανάγκες. Δυσκολεύεσαι, αλλά παραμένεις πιστός στις αξίες σου, σε αγαπάνε οι γύρω σου, νοιάζεσαι για τους άλλους, φροντίζεις, προστατεύεις, σε νοιάζονται. Το όνειρο της “άλλης ζωής” μοιάζει ολοένα και πιο μακρινό. Και, τελικά, σκέφτεσαι: «…αξίζει»; Αφού η ζωή που ζεις είναι ήδη “πλούσια”. Εξ άλλου δεν είναι παρηγοριά που η δική σου “θυσία” έδωσε την ευκαιρία σε κάποιον άλλον αγαπημένο σου άνθρωπο να φύγει από τη μικρή επαρχιακή πόλη και να πραγματοποιήσει το δικό του όνειρο – που μοιάζει πολύ με το δικό σου; Εντάξει, πειράζει λίγο, ίσα-ίσα για δυο ποτηράκια παραπάνω στο μπαρ – ένα βράδυ που χιονίζει. Εκεί που ξεκινάς με πίκρα ψάχνοντας έναν ώμο για να κλάψεις, και καταλήγεις να διαφημίζεις τις επιτυχίες του δικού σου ανθρώπου που θριαμβεύει κάπου αλλού, μακρυά από δω…

Μέχρι που, μια παραμονή Χριστουγέννων έρχεται η οικονομική καταστροφή που σε κάνει να νοιώθεις αξιοθρήνητος, να παρακαλάς αυτούς που κάποτε λοιδωρούσες, να χάνεις την αξιοπρέπειά σου, να γίνεσαι σκουπίδι. Και να σκέφτεσαι ότι χαράμισες τη ζωή σου και δεν κατάφερες τίποτα. Και να είσαι έτοιμος μέχρι και να πηδήξεις στα παγωμένα νερά του σκοτεινού ποταμού, να δώσεις ένα τέλος…

Και τότε ένας καλός άγγελος έρχεται και σου δείχνει πόσο υπέροχη είναι η ζωή σου. Πόσο το νέο όνειρο που έχτιζες καθημερινά, αθόρυβα κι ερήμην σου στη σκιά του παλιού είναι ίσως πιο σημαντικό. Κι όχι μόνον αυτό, αλλά και πόσο επηρέασε θετικά τις ζωές πολλών άλλων. Πόσο η δική σου ζωή αξίζει όχι μόνο γι’ αυτά τα ωραία που έζησες, αλλά και γι’ αυτά που η ύπαρξή σου έδωσε την ευκαιρία σε άλλους να πραγματοποιήσουν – πόσο οι αγαπημένοι σου άλλοι δεν θα είχαν κάνει τα σπουδαία που έκαναν αν δεν υπήρχες εσύ στη ζωή τους…

Και, αν καταφέρεις και σταθείς όρθιος αυτή την κρίσιμη στιγμή τότε ΝΑΙ, ίσως αλλάξει κάτι μέσα σου και γύρω σου. Και ποιος ξέρει, ίσως κάποιοι από εκείνους που βοήθησες, που αγάπησες, να στο ανταποδώσουν, να σου σταθούν, να σε βοηθήσουν να σηκωθείς. Ίσως κάποιοι καταφέρουν «…να πιάσουν με λάσο το φεγγάρι, να το κατεβάσουν» …για χάρη σου! Και, όταν αυτό το χριστουγεννιάτικο θαύμα συμβαίνει εκεί μπροστά σου ολοζώντανο εσύ στέκεις και κοιτάς έκπληκτος! – ακριβώς επειδή ποτέ δεν έκανες κάτι προσμένοντας την ανταπόδοση.

Ποιος δεν αναγνωρίζει στην παραπάνω ιστορία τον εαυτό του σε κάποιον από τους βασικούς ρόλους; σε κείνον που μένει και σε κείνον που φεύγει; Σε κείνον που απογοητεύεται μέχρι θανάτου και σε κείνον που στέκει βράχος δίπλα στον άλλο; Πολύ πιθανό να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας πότε στον έναν ρόλο και πότε στον άλλον – σε κάποιες σχέσεις παίρνουμε τον έναν ρόλο και σε κάποιες άλλες τον άλλον.

Αυτό που μπορώ να πω για χθες βράδυ που ξανάβλεπα αυτή την υπέροχη ταινία είναι ότι είχα πολύ καιρό να δακρύσω σε σινεμά. Δάκρυζα αλλά δεν ντρεπόμουν που έκλαιγα, το αντίθετο: χαιρόμουν! Κάποιες στιγμές η οθόνη είχε γίνει φλου – δεν έβλεπα. Λοξοκοιτούσα τους διπλανούς, τους πίσω, τους μπροστά, κι έβλεπα κι εκεί δάκρυα στα μάτια κι ένα πλατύ χαμόγελο στα χείλη. Δάκρυα λύτρωσης. Τι πιο ωραίο να περιμένει κανείς από το σινεμά! Υπέροχε Φράνκ Κάπρα!

Αυτά για χθες βράδυ. Απόψε, αυτή τη νύχτα που χιονίζει εδώ στα Τρίκαλα, στην πόλη που ξεκίνησα τη ζωή μου, μια ζωή δίπλα στους δικούς μου ανθρώπους (τον πατέρα μου και τη μητέρα μου, τον αδελφό μου, τη γυναίκα και τον γιο μου), μια ζωή ίδια κι απαράλλακτη όπως και οι ήρωες της ταινίας –πότε εγώ στο ρόλο του πρωταγωνιστή που έμεινε πίσω, και πότε στο ρόλο του άλλου που έφυγε–, απόψε λοιπόν σε μια αποφασιστική περίοδο της ζωής μου σκέφτομαι: τη ζωή που έζησα εδώ και στην Αθήνα, τη ζωή που έζησε εδώ ο αδελφός μου ο Παναγιώτης αλλά κι αυτή που δεν έζησε –σε έναν βαθμό ΚΑΙ για χάρη μου. Τον θάνατό του – νωρίς. Την ευτυχία και τη δυστυχία που προκάλεσα στους γύρω μου, παλιότερους και νεότερους.

Στέκομαι πάνω στη γέφυρα του ποταμού που τον λένε Ληθαίο και βλέπω να περνάνε μπροστά μου όλα τα πρόσωπα της ζωής μου, σημαντικά και “ασήμαντα”, σε μια ατέλειωτη εορταστική πομπή. Σε αντίθεση με τον ποταμό (“αυτός που φέρνει τη λήθη”) εγώ δεν θέλω να ξεχάσω, δεν θέλω την – λυτρωτική, πολλές φορές – λήθη.

Κλείνω τα μάτια και βλέπω να πέφτει χιόνι πάνω στο χιόνι, κι άλλο χιόνι να συσσωρεύεται, να κορυφώνεται, να σκεπάζει τα πάντα, να τα κάνει κάτασπρα –“λευκή σινδών”–, να τα εξαγνίζει, όπως ακριβώς στο «Έρωτας στα χιόνια».

Μόνο που αντί για την λύτρωση μέσ’ απ’ τον θάνατο που φέρνει στο τέλος το υπέροχο διήγημα του Παπαδιαμάντη διαλέγω την ανάσταση μέσα από την αγάπη και την γενναιοδωρία, ακριβώς όπως στο «Μια υπέροχη ζωή»!

……………………………………………………..

(απόσπασμα από την ταινία)

(πληροφορίες – σχόλια για την ταινία εδώ)

Διαβάστε και άλλα κείμενα του Βασίλη Λουλέ εδώ