Μία ιστορική αναλογία και μια αποσιώπηση…

του Θοδωρή Τσομίδη Εικόνα:Ελένη Βράκα

Ένα καλοκαιρινό πρωινό του 1859 η Θεσσαλονίκη είχε την τιμή να υποδεχθεί τον μονάρχη μιας αχανούς, αρκετά ισχυρής ακόμα παρά τους κλυδωνισμούς αυτοκρατορίας, τον σουλτάνο Αμπντούλ Μετζίτ. Ο σουλτάνος διέσχισε την πόλη σε μια επίδειξη δύναμης μπροστά στα έκθαμβα μάτια των υπηκόων του-Τούρκοι αλλά ως επί το πλείστον υποδουλωμένοι από αιώνες λαοί όπως οι Έλληνες, οι Εβραίοι και οι Αρμένιοι- που συναισθάνονταν πως παρακολουθούν κάτι το μοναδικό. Ήταν μόλις ο τρίτος επικεφαλής της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που επισκεπτόταν την πόλη. Στη συντομότατη παρουσία του στην πόλη ο σουλτάνος παρέλαβε τα αιτήματα εκατοντάδων υπηκόων, μοίρασε εξήντα χιλιάδες πιάστρα υπέρ ελληνικών και εβραϊκών σχολείων, νοσοκομείων ή απόρων. Στη διάρκεια της παραμονής του « η πόλη φωτιζόταν λαμπρά με φανάρια που στόλιζαν σαν γιρλάντες τους μιναρέδες και τα καράβια» (οι πληροφορίες αντλούνται από το έργο του Mark Mazower «Θεσσαλονίκη η πόλη των φαντασμάτων», Κεφ. 7).

Έτος 2014 και η ίδια παράσταση παίζεται για πολλοστή φορά μπροστά σε ένα κουρασμένο κοινό. Ο εκλεγμένος Έλληνας πρωθυπουργός επισκέπτεται εθιμοτυπικά, άκρως διεκπεραιωτικά την πόλη. Δε θα μιλήσει με τους Θεσσαλονικείς, απλώς θα περπατήσει στους σιδερόφρακτους εκθεσειακούς χώρους και θα απευθύνει διάγγελμα- ομιλία πίσω από την ασφάλεια και το ρετούς του τηλεοπτικού φακού. Δεν θα τον δείτε να περπατάει στην ρημαγμένη Εγνατία, να στέκεται στην Τσιμισκή μπροστά στον κλειστό Φωκά ή στην Μακένζυ Κινγκ έμπλεος ντροπής μπροστά σε κάποιον πολύ αξιοπρεπή επαίτη και φυσικά μην περιμένετε χρήματα για σχολεία και νοσοκομεία. Ο σουλτάνος έρχεται πλέον χωρίς δώρα.

Μαζί του ο Έλληνας πρωθυπουργός φέρνει εξίσου εθιμοτυπικά μια από τις μεγαλύτερες προσωπικές φρουρές στην παγκόσμια ιστορία- γιατί περί αυτού πρόκειται. Χιλιάδες αστυνομικοί, μοτοσυκλετιστές, οχήματα, διαρκείς περίπολοι, φρουρές σταθμευμένες σε κομβικά σημεία της πόλης. Μαύρες στολές, γυμνασμένα σώματα μέσα σε σύγχρονες πανοπλίες με το όπλο παρά πόδας, ανέκφραστα πρόσωπα. Μια βάρβαρη εικονοποιία που στήνεται με μαεστρία όχι για να καθησυχάσει αλλά για να τρομοκρατήσει. Και φυσικά το βράδυ των εγκαινίων η κορύφωση του δράματος, η πόλη όπως ακριβώς την οραματίζονται οι άρχοντές μας: βουβοί, έρημοι δρόμοι, ένας ολόκληρος μικρός στρατός στο κέντρο της και πάνω από όλα μια πόλη δίχως πολίτες.

Όλη αυτή η γελοιότητα βαφτίζεται «γιορτή της πόλης» από το newspeak της εξουσίας. Ιδού λοιπόν πώς γιορτάζει η Θεσσαλονίκη. Μουντή, άφωνη, φρουρούμενη και τρομαγμένη, πιόνι σε ένα παιχνίδι εντυπώσεων. Γιορτάζει δίχως μνήμη. Αλήθεια ποιος ήταν ο τελευταίος πολιτικός αρχηγός που ξεκίνησε την ομιλία του με αναφορά στη δολοφονία του ήρωα Γιάννη Χαλκίδη από τη χούντα ανήμερα των εγκαινίων της έκθεσης; Σε μια πόλη δίχως τη θέληση να γιορτάσει.

Καλά να περάσουμε και φέτος.