Μια περιπέτεια των ματιών και του μυαλού

Τριάντα πέντε χρόνια τώρα, στο τέλος της άνοιξης ή στην αρχή του καλοκαιριού, στην παραλία της πόλης, κοντά στον Λευκό Πύργο, στήνονται στη σειρά τα χαρακτηριστικά, λυόμενα, περίπτερα του Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης, που οργανώνει με συνέπεια και επιμονή ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας (με εμβληματικό πρόεδρό του τον Μπάμπη Μπαρμπουνάκη). Σ’ αυτόν τον χώρο της παραδοσιακής βόλτας απλώνουν οι εκδότες ή οι εντόπιοι αντιπρόσωποί τους την πιο ετερόκλητη βιβλιοπαραγωγή, πρόσφατη αλλά και παλιότερη, αραδιάζοντας μια εντυπωσιακή ποικιλία τίτλων, από σύγχρονη λογοτεχνία μέχρι οδηγούς μαγειρικής και από αρχαία ελληνική γραμματεία μέχρι πολύχρωμα λευκώματα και βιβλία για παιδιά στο παρελαύνον πλήθος που συνιστά μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανθρωπογεωγραφία: αγοροπαρέες ή κοριτσοπαρέες που μιλάνε δυνατά και γελάνε ακόμη πιο δυνατά σχολιάζοντας τις εφήμερες φίρμες της τηλεόρασης· ζευγάρια στην αρχή του φλερτ με τα σώματα και τις ματιές να συγκλίνουν και τα πνιχτά χαμόγελα να δίνουν και να παίρνουν· άλλα ζευγάρια ήδη σχηματισμένα να κρατιούνται χέρι χέρι και να επικοινωνούν μόνο με το βλέμμα· καινούργια αντρόγυνα με τα μωρά στο καρότσι ή λίγο … παλιωμένα με τα παιδιά να έχουν ξεπεταχτεί και να θέλουν να ξεφύγουν στην ανοιχτωσιά του πλακόστρωτου· μεσήλικες συνηθισμένους πια στην παρουσία του συντρόφου δίπλα τους να περπατούν σε μικρή απόσταση ανάμεσά τους ή ο ένας μπρος κι η άλλη (ή αντίστροφα) λίγο πιο πίσω μασουλώντας ψημένο καλαμπόκι ή φτύνοντας τα τσόφλια από τα σπόρια που διαθέτουν οι πλανόδιοι πωλητές…

Οι πιο πολλοί βαδίζουν (δυστυχώς) σε απόσταση (ασφαλείας;) από τα εκτεθειμένα βιβλία, ασυγκίνητοι από την ποικιλία τίτλων, σχημάτων, χρωμάτων… Αλλά και αρκετοί κοντοστέκονται, ξεφυλλίζουν, λιγότεροι ρωτούν, σχολιάζουν, εκδηλώνουν τις προτιμήσεις ή τις απαρέσκειές τους.

Εκτός των άλλων, έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν και να μιλήσουν με ανθρώπους που υπηρετούν κυριολεκτικά την υπόθεση του βιβλίου είτε ως συγγραφείς/εκδότες (Γιώργος Χρονάς, Βασίλης Τομανάς, Βασίλης Δημητράκος, Θανάσης Τριαρίδης, Γιάννης Αβραμίδης, guest ο Ντίνος Χριστιανόπουλος…) είτε ως ενημερωμένοι βιβλιοπώλες.

Χωρίς αμφιβολία, το Φεστιβάλ φέρνει εδώ και 3,5 δεκαετίες σε επαφή ―έστω και … αναγκαστική― με το βιβλίο ένα κοινό που, από άγνοια ή προκατάληψη, δεν πρόκειται ποτέ να διαβεί το κατώφλι του βιβλιοπωλείου. Δυστυχώς δεν ξέρουμε (ή τουλάχιστον εγώ δεν έχω υπόψη μου αν υπάρχουν στοιχεία) κατά πόσον αυτή η πρώτη επαφή ολοκληρώνεται και γονιμοποιείται, αν δηλαδή οι περιστασιακοί αγοραστές βιβλίων ή/και περιοδικών (όπως στην περίπτωση του Εντευκτηρίου, που φιλοξενείται στην αρχή της αλυσίδας του Φεστιβάλ, κοντά στο άγαλμα του … Αλέκου, όπως αποκαλεί τον Μεγαλέξαντρο η πιτσιρικαρία), γοητευμένοι από τον καινούργιο, ενδεχομένως, γι’ αυτούς κόσμο του βιβλίου μετατρέπονται σε πιο συστηματικούς φιλαναγνώστες.

Έτσι κι αλλιώς, αυτή η γιορτή του βιβλίου (συνοδευμένη, κατ’ έθιμον, και από … ακραία καιρικά φαινόμενα) αποτελεί πια μέρος της ζωής της πόλης, σε πείσμα της επίσης… παραδοσιακής αδιαφορίας των τοπικών εξουσιών (που τα τελευταία χρόνια φαίνεται να πιστεύουν πως το Φεστιβάλ Βιβλίου αντιστρατεύεται την πιο… καθωσπρέπει και θεσμική Διεθνή Έκθεση Βιβλίου). Ωστόσο, είναι , πιστεύω, λάθος να υποτιμά κανείς τη συμβολή και του Φεστιβάλ Βιβλίου στη διάδοση της βιβλιοφιλίας και στην εξοικείωση του ευρύτερου κοινού με την ανάγνωση.

* Στη φωτογραφία: Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, από τους φανατικούς υποστηρικτές του Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης, στο περίπτερο του Εντευκτηρίου