Μία ψηφιακή «ηρωίνη» γρήγορου content

Λέξεις: Ζώης Κατσίκης

Αδιαμφισβήτητα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ιδιαίτερα η ψηφιακή εφαρμογή «TikTok» αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων, κυρίως των νέων, σε διεθνές επίπεδο τα τελευταία χρόνια.

Παρόλο που αυτή η εφαρμογή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την ψυχαγωγία και την κοινωνική σύνδεση, παρατηρούνται ανησυχητικά στοιχεία σχετικά με το πώς επηρεάζει παιδιά και εφήβους.

Ένα από τα πιο σημαντικά αρνητικά αποτελέσματα του TikTok είναι η αύξηση της κατανάλωσης ψηφιακών περιεχομένων, τα οποία φαίνεται πως αποτελούν ένα ψηφιακό «fast food» με θεματολογίες που αντιτίθενται στην όξυνση του νεανικού νου. Σύμφωνα με έρευνες και προσωπικές μαρτυρίες, η συνεχής χρήση του TikTok μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη συμπεριφορά και τις στάσεις των νέων ως προς τον εαυτό τους και τους άλλους.

Στα βίντεο που αναρτώνται από τους χρήστες, συχνά διαπιστώνεται η ύπαρξη «αθώων» υποσυνείδητων μηνυμάτων, σχετικά με το πώς «οφείλει» να μοιάζει κάποιος για να γίνει αποδεκτός σε μία ευρύτερη κοινότητα.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε στερεότυπα και ανεπιθύμητες συμπεριφορές όπως ο εκφοβισμός ή ο κοινωνικός αποκλεισμός εκείνων που δεν συμβαδίζουν με το «ρεύμα» της γενιάς/ εποχής. Ακόμη, η ύπαρξη του TikTok αλλά και άλλων social media δύναται να επηρεάσει αρνητικά την υγεία των νέων κυρίως στον τομέα της ψυχολογίας.

Αποκλειστική έμφαση στην εξωτερική εμφάνιση, κόμπλεξ κατωτερότητας και έλλειψη αυτοπεποίθησης είναι μερικά δείγματα τα οποία παρατηρούνται στους νεαρούς χρήστες αυτής της «ψηφιακής ηρωίνης» οι οποίοι δεν έχουν αντιληφθεί ότι η κύρια μορφή ψυχαγωγίας τους, επρόκειτο για μία στρεβλωμένη πραγματικότητα.

Για τον λόγο αυτό, συχνά οι χρήστες του TikTok παρουσιάζουν άκρως ανεπιθύμητες συμπεριφορές και συνήθειες, όπως ο αυτοτραυματισμός ή η απελπιστική ανάγκη για προσοχή και επιβεβαίωση. Τέλος, το ουσιαστικότερο κοινωνικό πρόβλημα που προκύπτει από την χρήση της αφορά το attention span* της νέας γενιάς.

Τον όρο αυτό χρησιμοποίησαν ερευνητικές ομάδες για να περιγράψουν τη διάρκεια συγκέντρωσης των εφήβων, η οποία μειώνεται απελπιστικά κατρακυλώντας από τα 12 δευτερόλεπτα στα 8. Αυτά τα φαινομενικά ασήμαντα 4 δευτερόλεπτα αποτελούν την αρχή για ένα μέλλον στο οποίο η νεολαία θα χάνει το ενδιαφέρον της για κάτι ανά κλάσματα δευτερολέπτου. Αυτό σημαίνει πως ποικίλες λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου θα αλλάξουν δραματικά, δημιουργώντας έναν τρομακτικό ως προς την ταχύτητα κόσμο.

Για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που προκύπτουν από τη χρήση του TikTok, πρέπει να δοθεί έμφαση στην εκπαίδευση των νέων σχετικά με την καλή χρήση των κοινωνικών μέσων.

Το αρχαίο εκπαιδευτικό σύστημα αδυνατεί να αντιληφθεί πως το πέρασμα του χρόνου σηματοδοτεί την δημιουργία νέων επιτακτικών αναγκών. Οι νέοι πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους στην ψυχολογία και τη συμπεριφορά τους, καθώς και να αναπτύξουν ένα θετικό και υγιές αίσθημα της αυτοαξίας τους.

Επιπλέον, οι γονείς οφείλουν να επικοινωνούν με ουσιώδες τρόπο με τα παιδιά τους και να τους παρέχουν την κατάλληλη υποστήριξη και καθοδήγηση ως προς τη χρήση του TikTok και των άλλων κοινωνικών μέσων. Καθήκον τους είναι να επιδείξουν ενδιαφέρον και ανοιχτό πνεύμα ακούγοντας τις ανησυχίες και τα προβλήματα των παιδιών τους και προσφέροντας λύσεις και συμβουλές για την αντιμετώπισή τους.

Επιπλέον, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης πρέπει επιτέλους να αναλάβουν την ευθύνη τους για τη διασφάλιση της ασφάλειας των χρηστών τους. Οφείλουν να επιβάλουν αυστηρότερους κανόνες και πρακτικές που θα αποτρέπουν την εκμετάλλευση, τον εκφοβισμό και άλλες αρνητικές συμπεριφορές που γεννιούνται εξαιτίας της ύπαρξής τους.

Συνολικά, το TikTok και άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν μια θετική εμπειρία στους χρήστες τους μέσω των ιδιαίτερα διασκεδαστικών υπηρεσιών τους. Παρόλα αυτά, συχνά παρατηρείται πως τη θέση της ψυχαγωγίας και της χαλάρωσης καταλαμβάνουν συναισθήματα δυσαρέσκειας και πολύ συχνά κατάθλιψης. Πέρα λοιπόν από ότι απαιτείται η σωστή εκπαίδευση και η επιβολή αυστηρότερων κανόνων για να διασφαλιστεί η ευημερία των χρηστών, είναι υποχρέωση των νέων να μη δέχονται οτιδήποτε αποτελεί trend*.

Η φήμη και η αποδοχή θα πρέπει να αποτελούν αποτέλεσμα σκληρής προσπάθειας και όχι εκμετάλλευσης του νεανικού εγκεφάλου.

Άλλωστε, αποτελεί κοινό τόπο ότι για αρκετούς «αγαπημένους» της «generation Z» οι οποίοι στηρίζονται από τα media, ισχύει η φράση:

«Θέλει ταλέντο να είσαι ατάλαντος με επιτυχία».

*Ο Ζώης Κατσίκης είναι Φοιτητής του Τμήματος Διοίκησης Οργανισμών, Μάρκετινγκ, Τουρισμού – Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος.