Μια θλιβερή εβδομάδα

Λέξεις: Όλια Ταβλαρίδου

Άρχισε με τα αποτελέσματα των σουηδικών εκλογών. Οι ακροδεξιοί ρατσιστές Σουηδοί Δημοκράτες με 20,5% δεύτερο κόμμα. Όχι κι ότι δεν το περιμέναμε βέβαια. Φαίνεται πως πρωθυπουργός θα γίνει ο επικεφαλής των Μετριοπαθών, τρίτο κόμμα στη σειρά, σε μια γενικότερη δεξιά συμμαχία μαζί με τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Φιλελεύθερους.

Οι σοσιαλδημοκράτες βγήκαν πρώτο κόμμα με 30,3 αλλά το κεντροαριστερό μπλοκ δεν έχει πλειοψηφία.

Είμαι 9 χρόνια στη Σουηδία. Από την μικρή εμπειρία μου εδώ έχω την αίσθηση πως η σουηδική κοινωνία, τουλάχιστον της Στοκχόλμης, ήταν πολύ ανεκτική και δεν ήταν τόσο εμφανής αυτός ο πηχτός ρατσισμός που συναντά κανείς αλλού. Κυβερνούσαν πάντα οι Σοσιαλδημοκράτες, με ένα διάλειμμα οχτώ χρόνων δεξιάς (2006-2014). Οι Σουηδοί Δημοκράτες μπήκαν πρώτη φορά στη βουλή το 2010 με 5,7% και το 2018 βγήκαν τρίτο κόμμα. Κανείς όμως δεν ήθελε να συνεργαστεί μαζί τους ως το 2019. Τότε οι Μετριοπαθείς και οι Χριστιανοδημοκράτες δήλωσαν πρώτη φορά ανοιχτοί σε συνεργασία.

Από την τελευταία θητεία των δεξιών έμειναν πολλά στραβά που δεν διορθώθηκαν. Κατοικία, υγεία, παιδεία. Και τότε δεν είχαν μαζί τους τους ακροδεξιούς. Οι οποίοι έθεσαν τη δική τους ατζέντα στις εκλογές και οι σχεδόν όλοι οι άλλοι διαγωνίστηκαν ποιος θα την ακολουθήσει καλύτερα. Αντιμετώπιση της εγκληματικότητας, πιο αυστηρές ποινές, περισσότερη αστυνόμευση. «Κι εμείς λέμε περισσότερη αστυνόμευση» ψέλλισαν οι σοσιαλδημοκράτες. 

Όπως φάνηκε όμως πολύς κόσμος προτιμά the real thing, τους ακροδεξιούς. Που κάνουν όπως πάντα τις σωστές ερωτήσεις αλλά δίνουν τις λάθος απαντήσεις. Γιατί δεν είναι η παιδεία, η υγεία όπως ήταν παλιά; Γιατί αυξάνεται η εγκληματικότητα; Φταίνε οι ξένοι. Οι μουσουλμάνοι. Οι απροσάρμοστοι. Οι διαφορετικοί. Όσοι δεν είναι σαν εμάς.

Στη δουλειά, κατάθλιψη. Όχι κι ότι δεν το περιμέναμε βέβαια. Το μεγαλύτερο πρόβλημα σύμφωνα με τους ακροδεξιούς είναι οι ξένοι. Εμείς δουλεύουμε με παιδιά μεταναστών και προσφύγων. Το δεύτερο κόκκινο πανί γι’ αυτούς είναι ο πολιτισμός. Πάλι μέσα. Οι μουσικοί συνάδελφοι εξαιρετικά ανήσυχοι. Αυτή τη στιγμή υψηλής ποιότητας παραστάσεις επιχορηγούνται από το κράτος για να κάνουν περιοδεία σε πάρκα, βιβλιοθήκες, σχολεία και νηπιαγωγεία. Δωρεάν για το κοινό. Θα γίνει τώρα ο πολιτισμός μόνο για όσους έχουν χρόνο και χρήμα; 

Αρκετοί γονείς των μαθητών μας είναι υποχρεωμένοι να δουλεύουν δυο δουλειές για να τα βγάζουν πέρα. Πολλά παιδιά, έφηβοι είναι έρμαια των συμμοριών. Γιατί είναι σημαντικό να ανήκεις κάπου. Κι αναρωτιέμαι αν έχει υπάρξει πουθενά κάποια περίπτωση όπου η περισσότερη αστυνόμευση έλυσε το πρόβλημα της εγκληματικότητας. Επιπλέον οι Σ.Δ. θέλουν ο πολιτισμός να είναι αμιγώς σουηδικός. Τι στο καλό σημαίνει αυτό; Σουηδική φολκ και ΑΒΒΑ; Δεν είμαι αντίθετη στη φολκ παράδοση. Έχω και φίλους που ασχολούνται μ’ αυτήν αποκλειστικά. Αρκεί να μην ενοχλούν.

  Δεν μπορώ να μιλήσω για όλη τη χώρα, ούτε για όλα τα ζητήματα. Δουλεύω με τον πολιτισμό κυρίως για παιδιά και νέους. Η Στοκχόλμη αυτή τη στιγμή έχει μια βαθιά διαχωρισμένη κοινωνία. Οι μαθητές που είχα στο Rinkeby, πολύ υποβαθμισμένη περιοχή στη βόρεια Στοκχόλμη, ξένοι κι από τους δυο γονείς, δεν είχαν καν κατέβει ποτέ στο κέντρο της πόλης. Σχολείο που θύμιζε αναμορφωτήριο. Αμέσως μετά δούλεψα στο κέντρο. Σχολείο με καλή φήμη, μόνο σουηδικές οικογένειες. Άλλου είδους προβλήματα. Αυτοί κι αν αποκλείεται να είχαν βρεθεί ποτέ σε υποβαθμισμένο προάστιο.

Εντωμεταξύ οι ακροδεξιές απόψεις κερδίζουν έδαφος και σε πρώην μετανάστες. Η λογική του «καλά τα κατάφερα εγώ, μην τυχόν και χάσω από τα κεκτημένα, όχι στους (καινούργιους) ξένους!». ‘Η «η δική μου γενιά / χώρα καταγωγής / θρησκεία είναι καλύτερη. Όχι στους διαφορετικούς από μένα!»

Τα τελευταία χρόνια η ακροδεξιά ρητορική θεωρείται όλο και πιο νορμάλ. Και η όποια ανεκτικότητα υποχωρεί συνεχώς. Τουλάχιστον ο δήμος Στοκχόλμης φαίνεται πως αλλάζει προς τα κεντροαριστερά (οι τοπικές εκλογές γίνονται ταυτόχρονα με τις βουλευτικές). Έχει ενδιαφέρον επίσης να δούμε πώς ψήφισαν οι γυναίκες: Σοσιαλδημοκράτες 34%, Μετριοπαθείς 17% και Σουηδοί Δημοκράτες 16% ενώ οι άντρες: Σοσιαλδημοκράτες 26%, Σουηδοί Δημοκράτες 25% και Μετριοπαθείς 21%.

Η βδομάδα κλείνει με την επέτειο της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα. Πάω ν’ αφήσω ένα λουλούδι στο La Mano, μνημείο μνήμης κατά του φασισμού, αφιερωμένο στους Σουηδούς πεσόντες στον ισπανικό εμφύλιο.