Mίκα Χαρίτου-Φατούρου: το πιο ωραίο χαμόγελο της Φιλοσοφικής

της Ελένης Χοντολίδου

Στον Η/Υ μου έχω μία κατηγορία όπου βάζω τα κείμενα, τα μηνύματα γι αυτούς που έχουν πεθάνει. Το 2013 δεν ήταν μία καλή χρονιά για τη Φιλοσοφική: Βούλα Κοτζιά, Τάσος Κουκιόγλου, Νίκος Χουρμουζιάδης, Κάρολος Τσίζεκ… γέμισε πια ο φάκελος… Και το ’14 δεν μπήκε καλά, μου φαίνεται. Με πήρε προχτές η φίλη και συνάδελφος Α.Μ. στο τηλέφωνο: «δε σε παίρνω για καλό, πέθανε η Μίκα!».

Κεραυνοβολήθηκα και με πιάσαν τα κλάματα σαν μικρό παιδί. Το οριστικό τέλος μιας εποχής. Ήταν δασκάλα μου στο προπτυχιακό και στο μεταπτυχιακό, με είχε ξεχωρίσει γιατί πήρα 10 στο διαγώνισμα της Στατιστικής, με είχε βοηθήσει όταν το χρειαζόμουνα. Μου έμαθε πράγματα σε επιστημονικό αλλά και σε προσωπικό επίπεδο. Ήταν η πρώτη γυναίκα Κοσμήτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής. Ήταν… οριστικά πια σε αόριστο χρόνο. Επειδή όλα τα σπουδαία και τα σοβαρά έχουν ειπωθεί για τη δασκάλα μου στο διαδίκτυο αυτές τις μέρες, θα αρκεστώ σε κάποιες αναμνήσεις μου που συνθέτουν ίσως αυτό που αποκαλούμε «παρουσία».

H «Μίκα», όπως ήθελε να την αποκαλούμε ακόμη από το προπτυχιακό, τηρουμένων όλων των αναλογιών, ήταν η Μελίνα Μερκούρη στο χώρο της επιστήμης. Απόφοιτος της Σχολής της Χιλ, πανέμορφη και με εξαιρετικές επιδόσεις στον χορό, πράγμα που ήταν εμφανές στη χάρη με την οποία κινούνταν στο χώρο, ντύνονταν και μιλούσε. ΄Εχω δει φωτογραφία της από επιδείξεις χορού στο σχολείο της που αποδεικνύουν τόσο τη χάρη όσο και την ομορφιά της. Η Μίκα αγαπούσε πολύ τα παιδιά, πράγμα που κατάλαβα για πρώτη φορά όταν μας πήγε στον ΄Αγιο Στυλιανό για να μας δείξει επί τόπου πώς δίνουμε ένα τεστ βρεφικής ανάπτυξης και είχε στα χέρια της τη μικρή, ας την πούμε, Σοφία. Μετά, στο τέλος του τέταρτου έτους αντιμετώπιζα μία προσωπική κρίση -τώρα με τα μεσήλικα μάτια μου μοιάζει ανέκδοτο- εν πάσει περιπτώσει, η Μίκα το κατάλαβε και με φώναξε στο γραφείο της και αφού με άκουσε με μεγάλη σοβαρότητα μου έδωσε γλυκιές μητρικές συμβουλές, που δεν άκουσα, βεβαίως. Τι «κόρη» θα ήμουν; Στη διάρκεια της δευτερεύουσας μεταπτυχιακής εργασίας μαζί της είδα ακόμη καλύτερα αυτή της τη διάσταση. Ενδιαφερόταν να είμαστε καλά, να έχουμε καλή διάθεση, να ζούμε καλά. Αφού είχα τελειώσει πια το μεταπτυχιακό μαζί της έδειχνε (και όχι μόνο σε μένα) ένα γνήσιο ενδιαφέρον για όλα και συζητούσε μαζί μας επί παντός.

Στη διάρκεια των δύο χρόνων του μεταπτυχιακού μου στην κλινική Ψυχολογία, κάθε δεκαπέντε μέρες είχαμε την ευτυχία να ακούμε μαθήματα Ψυχανάλυσης από τον -σήμερα Ομότιμο Καθηγητή- Θανάση Τζαβάρα. Ο Τζαβάρας ήταν ψυχαναλυτικής σχολής και η Μίκα συμπεριφορίστρια. Είχε την τόλμη και τη γενναιότητα να τον φέρνει και να τον ακούει να την αποδομεί. Γιατί δεν φοβόταν την αντιπαράθεση. Του έκανε μάλιστα και ένα φοβερό αποχαιρετιστήριο πάρτυ όταν τελειώσαμε. 

Οι παλιότεροι λένε ότι το ζεύγος -τότε- Μίμη και Μίκας Φατούρου άλλαξε πολύ μετά από ένα διαφωτιστικό ταξίδι τους στην Αμερική τη δεκαετία του ’60. Δεν ξέρω αν είναι έτσι, πάντως υπήρξαν και οι δύο πρωτοπόροι στον τομέα τους.

Το 1984-85 είμαι στο Λονδίνο για σπουδές και έρχεται η Μίκα με απώτερο στόχο το ταξίδι της στην Αυστραλία. Κάνει μία εξέταση ρουτίνας που δείχνει ότι πρέπει να εγχειριστεί αμέσως, αλλιώς θα πεθάνει… Εγχειρίστηκε με επιτυχία και ανακουφιστήκαμε όλες που ήμασταν εκεί, ο Φατούρος μάλιστα -παρ’ ότι ήδη διαζευγμένοι- ήρθε επειγόντως και στο άκουσμα των καλών νέων άνοιξε σαμπάνιες.

Εκεί, στη διάρκεια της ανάρρωσης, έμαθα από την ίδια ότι όταν άρχισε να σπουδάζει στο Λονδίνο, κόντεψε να χάσει τη χρονιά της γιατί επιδόθηκε με πάθος στα χαρτιά! Όπως με πάθος επιδίδονταν στη ζωή γενικότερα.

Η Μίκα ήταν από τις πρώτες καθηγήτριες στη Φιλοσοφική και η πρώτη Κοσμήτωρ της. Στην ανάληψη των καθηκόντων της προέκρινε εκείνο το κακόηχο Κοσμητόρισσα, αντί του Κοσμήτειρα (κατά το Αυτοκράτειρα) που της πρότεινε ο Βαγγέλης.

Επί Κοσμητείας της, σε μία αλλαγή νόμων στο πανεπιστήμιο δόθηκε η δυνατότητα στους μόνιμους λέκτορες να υποβάλλουν για Επίκουροι σε σύντομο χρονικό διάστημα ή σε τέσσερα χρόνια. Διάλεξα το δεύτερο και μπήκε φουριόζα στο γραφείο μου να με μαλώσει που φοβάμαι, που δεν έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου. «Mια φορά δασκάλα μου, πάντα δασκάλα μου». Αυτό που οι Εγγλέζοι λένε pastoral care διέκρινε τη Μίκα πάντοτε.

Μετά αξιολογήσαμε μαζί το πρόγραμμα Μελίνα και είχα για μία ακόμη φορά τη χαρά της επιστημονικής συνεργασίας μαζί της.

Θυμάμαι την τελετή που της έκαναν οι συνάδελφοί της όταν έγινε Ομότιμη που σήμανε και οριστικά τον ιστορικό συμβιβασμό με τον συνάδελφό της και αντίθετων πεποιθήσεων, Ομότιμο Καθηγητή Λάμπρο Χουσιάδα. Οι άνθρωποι όταν μεγαλώνουν, καλό είναι να ωριμάζουν, αλλιώς είναι απλώς γέροι και ανώριμοι.

Η Μίκα ήταν δασκάλα πάνω και πέρα από όλα. Και αυτό θα κρατήσω μέσα μου όσο ζω πέρα από τις επιδόσεις και τις διακρίσεις της. Και, φυσικά, και το θεσπέσιο χαμόγελό της. 

Αντιγράφω από την ανακοίνωση του θανάτου της στο facebook:

ΛΥΠΑΜΑΙ ΠΟΛΥ

Με μεγάλη λύπη μαθαίνω τα κακά νέα. Την είχα γνωρίσει το 1990,στις Δημοτικές εκλογές, όταν εργαζόμουν στο Γραφείο Τύπου της παράταξης του Δημήτρη Φατούρου…

Να είσαι καλά Ελένη να τη θυμάσαι/να τη θυμόμαστε.

Ανοίγοντας τον υπολογιστή κατευθείαν μπροστά μου η μορφή της καθηγήτριάς μου της Κλινικής Ψυχολογίας, Μίκας Φατούρου…κ μετά το άσχημο νέο…κλαίω κ εγώ τώρα κ μου κόπηκαν τα γόνατα γιατί πραγματικά η απώλειά της είναι το τέλος μιας εποχής για μας που ήταν δασκάλα μας στα φοιτητικά χρόνια κ ήταν πάντα εκεί αργότερα για να την συμβουλευτούμε…

Αιωνία της η μνήμη

Καθηγήτρια αγαπημένη ΚΑΙ της Τ. Καλό της ταξίδι και καλή αντάμωση.

Aποδεκατίζεται σιγά-σιγά το κραταιό ΑΠΘ..

Αλησμόνητη! Σαν Άνθρωπος, επιστήμονας, φίλη και συνεργάτρια. Ανταμώσαμε πολλές φορές, κάναμε πολλά μαζί. Η Μίκα ήταν από αυτούς, τους πολύ λίγους, που δεν μπορούσες παρά να αγαπάς. Έφυγε. Μένει μέσα μου για πάντα.

΄Ενας-ένας αδειάζει ο τόπος.

Πολλή θλίψη. Σπουδαία γυναίκα. Παράξενο αλλά ήταν και δικιά μου καθηγήτρια, σ’ ένα μάθημα στη Φυσικομαθηματική. Καλό της ταξίδι.

Αααααααααααα ποσο λυπαμαι!!! την συνάντησα σε μια εκδήλωση πριν λίγους μήνες στην Αθήνα… μιλήσαμε και είχαμε πει να πάω να την συναντήσω στην ομάδα της για τη στήριξη των ανέργων… Δεν το έκανα ποτέ…δεν είχα χρόνο… Λυπάμαι πολύ… Για άλλη μία φορά μαθαίνω ότι δεν πρέπει να αναβάλλουμε… Καλό της ταξίδι… Θα θυμάμαι πάντα μια συγκεκριμένη ομιλία της…

Δασκάλα πολλών…και δική μου…καλό ταξίδι της…

Καλό της ταξίδι, ήταν και δική μου Δασκάλα

Καλό ταξίδι Μίκα

ωχ

Ήταν η Μίκα. Μια γενναία γυναίκα σε δύσκολους καιρούς. Θα τη θυμάμαι για όσο διαρκέσει το δικό μου «για πάντα».

Καλό κατευόδιο…

…Μια γυναίκα που τολμούσε, μια γυναίκα που δεν δίστασε στη ζωη της…καλό της ταξίδι!

΄Ηταν υπέροχη με υπεροχή!

Καλό της ταξίδι,

΄Οσοι τη γνώρισαν ξέρουν.

Το πρόσωπο σύμβολο μας στο ΚΕΘΙ … με τη δική της παρέμβαση ξεκίνησε η σταδιοδρομία μου στη συμβουλευτική γυναικών… Τελικά η Μικα υπήρξε η «μάνα» πολλών «παιδιών» στην υπέροχη ζωή της…

Αξέχαστη!!!

΄Ηταν μια μεγάλη κυρία ! Καλό της ταξίδι …

Πράγματι ζούμε ένα τέλος εποχής.. Πόσες αναχωρήσεις.. Καλό ταξίδι σου Μίκα! Θα προσέχουμε το γάτο σου εμείς.

*Η Μίκα Χαρίτου-Φατούρου ήταν κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και της Οξφόρδης. Ομότιμη καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και πρώην κοσμήτορ της Φιλοσοφικής Σχολής. Διετέλεσε επισκέπτρια καθηγήτρια σε ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια της Αυστραλίας, της Δανίας, της Γερμανίας, της Αγγλίας και των ΗΠΑ. Ήταν πρόεδρος της Επιτροπής για το επάγγελμα των ψυχολόγων του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής, σύμβουλος της Διεθνούς Εταιρείας Συμβουλευτικής και επίτιμη πρόεδρος του Κέντρου Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων και Άλλων Μορφών Κακοποίησης. Έχει συγγράψει μελέτες και βιβλία για την ψυχοθεραπεία, τα προβλήματα προσφύγων και μεταναστών, τα παιδιά του δρόμου, τη συμβουλευτική γυναικών, τις λατρευτικές οργανώσεις κ.ά. Είναι διεθνώς γνωστή κυρίως για τις μελέτες της περί ψυχολογίας των κρατικών οργάνων καταστολής.

Τελευταίο της βιβλίο “Ο βασανιστής ως όργανο της κρατικής εξουσίας”, University Studio Press (2012)