Μικρά σκαντζοχοιράκια απέκτησαν «φωνή» και έχουν κάτι πολύ σημαντικό να μας πουν

Λέξεις: Σοφία Παπαδοπούλου

Όταν ήμουν μικρή και διάβαζα παραμύθια, πίστευα ότι οι ήρωες-που άλλοτε ήταν άνθρωποι άλλοτε ζωάκια και κάποτε υπερφυσικά όντα με μαγικές ικανότητες- επικοινωνούν μεταξύ τους με μια γλώσσα που εμείς οι άνθρωποι αδυνατούμε να καταλάβουμε.

Όμως, όταν έγινα μαμά και άρχισα να διαβάζω παραμύθια στα παιδιά μου, συνειδητοποίησα ότι οι μόνοι που είναι σε θέση να καταλάβουν αυτήν τη γλώσσα είναι οι συγγραφείς παιδικών βιβλίων και παραμυθιών!

Έτσι λοιπόν, για να αισθανθούμε πραγματικά τις δυνατότητες και τις αδυναμίες των διπλανών μας, τις ανάγκες τους και τα προβλήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι είτε είναι άνθρωποι είτε όχι, οφείλουμε -μέσα σε όλα τα άλλα- να διαβάζουμε και παραμύθια…

Η Χριστίνα Σιδηροπούλου, ένας άνθρωπος με εμφανείς ευαισθησίες σε ό,τι μας περιβάλλει, δίνει φωνή στα σκαντζοχοιράκια -και όχι μόνο- (αν αναλογιστούμε ότι στη θέση τους θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε αδικείται, καταπατώνται τα διακαιώματά του και δεν λογίζεται ως ισότιμο μέλος της κοινωνίας), για να γνωστοποιήσει ένα θέμα που αφορά όλους μας και να επέλθει μια δίκαιη λύση.

Το θέμα του βιβλίου πιστεύω ότι δεν είναι μονάχα ένα. Υπάρχουν πολλές θεματικές που αναδεικνύουν σύγχρονα ζητήματα της κοινωνίας, όπως η αλλοτρίωση του ανθρώπου από το περιβάλλον εξαιτίας της παντοδυναμίας που αισθάνεται ο άνθρωπος λόγω των επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων που έχει καταφέρει.

Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι σ’ αυτόν τον κόσμο ενώ θα έπρεπε όλοι να έχουν ίσες ευκαιρίες και να ζουν, τουλάχιστον, με ασφάλεια, να συμβαίνει, δυστυχώς, το αντίθετο. Όταν κάποιος μεμονωμένα ή μια ομάδα συλλογικά δεν υπολογίζει τη ζωή του άλλου, τότε πρέπει να μάθει με κάθε τρόπο πως η ζωή έχει αξία και το δίκαιο πολλούς τρόπους να εκφραστεί.

Ένα άλλο θέμα που εκφράζεται μέσα από την ιστορία είναι η πίστη που πρέπει να έχουμε στον εαυτό μας για να διεκδικήσουμε τη ζωή που ονειρευόμαστε. Κανείς δεν πρέπει να μπαίνει εμπόδιο στην ευτυχία μας. Ή μάλλον σε κανέναν δεν πρέπει να επιτρέπουμε να εμποδίζει την ευτυχία μας. Μπορεί κάποιος να φαίνεται εξωτερικά πιο αδύναμος από κάποιον άλλον λόγω της μικρής σωματικής του διάπλασης αλλά εσωτερικά η δύναμη που έχει ξεπερνά τα πάντα.

Το παραμύθι είναι γεμάτο από ζωντανές εικόνες με υποκείμενα και δρώντα πρόσωπα που διαπραγματεύονται έννοιες όπως η ισότητα, η δικαιοσύνη και ο σεβασμός στους άλλους. Ίσως το πιο σημαντικό θέμα αυτού του βιβλίου είναι πως τα παιδιά μέσα από αυτήν την ιστορία και την περιπέτεια των σκαντζόχοιρων, θα ανακαλύψουν την αξία της συλλογικότητας και τη σημασία του να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα των άλλων, είτε ζώων είτε ανθρώπων.

Μέσα από αυτήν την ιστορία, οι αναγνώστες και ειδικότερα οι μικροί μας αναγνώστες, ενθαρρύνονται να σκεφτούν πώς οι πράξεις μας πάντοτε επηρεάζουν τη ζωή των υπολοίπων γι’ αυτό πρέπει να δημιουργήσουμε μια κοινωνία που διέπεται από αλτρουισμό και έντονο το αίσθημα της προσωπικής ευθύνης.

Η πλοκή του παραμυθιού αφορά ένα πρόβλημα που δημιουργείται όταν ένας δρόμος κόβει στα δύο «το σπίτι », την εξοχή που ζούσαν ως τότε ξέγνοιστα και χαρούμενα τα σκαντζοχοιράκια. Ένα εμπόδιο που τους άλλαξε την όμορφη ζωή τους. Οι παρέες χώρισαν, τα γέλια έπαψαν και… οι απώλειες στην κοινότητα άρχισαν να αυξάνονται. Τεράστιες οι ρόδες, μικροσκοπικοί οι ήρωές μας, όπως τόσο άρτια παρουσιάζεται στην εικονογράφηση. Όμως τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο αρκεί κάποιος να το υποστηρίξει. Άλλωστε, ένα θέμα λύνεται όταν τίθεται! Το σκαντζοχοιράκι που έχει τον ηγετικό ρόλο καταστρώνει σχέδιο που για να πετύχει χρειάζεται τη σύμφωνη γνώμη όλων.

Αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο, όπως βίδες και βελόνια όχι μόνο για να σκάσουν τα λάστιχα των οδηγών ΑΛΛΑ για να καταλάβουν οι άνθρωποι τι κακό έχουν προκαλέσει. Για να κερδίσουν την προσοχή τους! Πράγματι, έτσι και γίνεται, οι οδηγοί θορυβούνται από όλη αυτήν την κατάσταση και επιδιώκουν λύση με τα σκαντζοχοιράκια. Εκεί οι ήρωές του βιβλίου δεν καταλογίζουν μονάχα ευθύνες στους ανθρώπους ΑΛΛΑ προτείνουν λύσεις, όπως η δημιουργία γεφυρών που θα λύσει το πρόβλημά και των δύο. Είναι υπέροχο πως η λύση δίνεται απ’ αυτόν που ως τότε βρισκόταν στη μειονεκτική θέση. Είναι πραγματικά υπέροχο να έχει φωνή όποιος αισθάνεται ή είναι αδικημένος. Τα σκαντζοχοιράκια βάζουν όρους για ένα καλύτερο και ασφαλέστερο αύριο. Απ’ τη μεριά τους οι άνθρωποι κατάλαβαν ότι δημιούργησαν μεγάλη συμφορά και επειδή ντράπηκαν- όπως αναγράφεται και στο παραμύθι- άρχισαν την κατασκευή έργων και μάλιστα όμορφων έργων για να είναι όλοι ευχαριστημένοι. Αυτή η επιλογή της λέξης «όμορφων έργων» δείχνει ότι όταν κάτι δεν γίνεται με αγάπη δεν έχει τα ίδια αποτελέσματα και για τις δύο μεριές.

Η εικονογράφηση

Όσοι θα πάρετε στα χέρια σας το βιβλίο – και σας προτρέπω να το κάνετε- θα δείτε ή μάλλον θα αισθανθείτε πως η εικονογράφηση δεν έχει διακοσμητικό ρόλο στο βιβλίο αλλά λειτουργεί ως το εργαλείο που αναδεικνύει τα συναισθήματα και τις έννοιες που περνούν μέσα από αυτό. Τα χρώματα, τα «πλάνα» τα βλέμματα που απαντούν σε κάθε σελίδα, δημιουργούν έναν μοναδικό οπτικό κόσμο που αντικατοπτρίζει την ένταση των σκηνών καθώς στην κάθε σελίδα οι ήρωες ζωντανεύουν μέσα από τις εκφράσεις που μιλούν απευθείας στην καρδιά του αναγνώστη. Οι εικόνες συμπληρώνουν την αφήγηση και ο αναγνώστης παραμένει «ενεργός» κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης αφού πολλές σκέψεις και συναισθήματα εικονοποιούνται και δεν προσφέρονται έτοιμα από τη συγγραφέα.

Κλείνοντας, θα ήθελα να σας πω πως ολοκληρώνοντας την ανάγνωση αισθάνθηκα πως η περιπέτεια από τα σκαντζοχοιράκια συνδυάζεται με τη συναισθηματική εξερεύνηση, παρέχοντας πλούσια διδάγματα για την αποφασιστικότητα, την τόλμη, τη φιλία, τη δικαιοσύνη και τη συναδέλφωση , θέματα που αφορούν όλους μας και είναι πάντοτε επίκαιρα. Μέσα από την απλή και προσεγμένη γλώσσα που χρησιμοποιεί η κα. Σιδηροπούλου καθιστά το παραμύθι ένα εργαλείο για τον διάλογο με τους μικρούς αναγνώστες. Και αναλογιστείτε πόσο αναγκαίος ήταν, είναι και θα είναι ο διάλογος σε κάθε ηλικία, σε κάθε εποχή και σε κάθε περίσταση.

Τέλος, θεωρώ ότι οι «σκαντζοχοιρομπελάδες» δεν περιορίζονται μόνο στην τέρψη του αναγνώστη, δηλαδή μόνο στην ψυχαγωγία. Τα βαθύτερα νοήματα, η ενσυναίσθηση που καλλιεργείται, η ανάγκη για συνεργασία και η παρότρυνση για δράση, συνεπικουρούν για την αρτιότερη κατανόηση των διαφορετικών πτυχών της ζωής.

Για όλους αυτούς τους λόγους, πιστεύω πως είναι ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί, αξίζει να προταθεί και αξίζει να μοιραστεί με το κοινό!

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ: Η Χριστίνα Σιδηροπούλου είναι απόφοιτος του παιδαγωγικού τμήματος νηπιαγωγών της παιδαγωγικής σχολής του Α.Π.Θ. κάτοχος μεταπτυχιακού και διδάκτορας του πανεπιστημίου Ανθρωπιστικών Επιστημών Στρασβούργου Marc Bloc- Strasbourg II. Από το 2017-2024 ήταν Ε.ΔΙ.Π. στο παιδαγωγικό τμήμα νηπιαγωγών της σχολής κοινωνικών και ανθρωπιστικών σπουδών του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας με αντικείμενο τη Διδακτική Μεθοδολογία και Πρακτική Άσκηση. Σήμερα είναι μέλος της επιστημονικής κοινότητας του Α.Π.Θ.

*Η Σοφία Παπαδοπούλου είναι εκπαιδευτικός φιλόλογος, ΜΑ Κλασικής φιλολογίας Δ.Π.Θ. και ΜΑ Δημόσιου Λόγου- Ψηφιακών μέσων Π.Δ.Μ.)