Μικρά θαύματα στη Νεάπολη

Του Δημήτρη Παπαδόπουλου 

Η οικονομική κρίση έχει πολλαπλές αρνητικές συνέπειες στην ελληνική κοινωνία. Η αντανάκλαση αυτών των παραγόντων στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι έντονη τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Η ελλιπής χρηματοδότηση της παιδείας (μείωση των εσόδων που προορίζονται για τις λειτουργικές δαπάνες των σχολείων, περιορισμός στις προσλήψεις εκπαιδευτικών, συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων κλπ) σε συνδυασμό με την όξυνση των κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων των οικογενειών έχει δημιουργήσει το υπόβαθρο για ανάπτυξη πρωτόγνωρων προβλημάτων και καταστάσεων στο ελληνικό σχολείο (υποσιτισμός μαθητών, αύξηση φαινόμενων σχολική βίας, υψηλό ποσοστό σχολικής διαρροής κλπ.).

Το 2ο Δημοτικό Σχολείο Νεάπολης Θεσσαλονίκης αποτελείται από 106 μαθητές –τριες. Δημογραφικά στη περιοχή του σχολείου κατοικεί σημαντικός αριθμός μεταναστών κυρίως δεύτερης γενιάς. Η οικονομική κρίση φαίνεται να επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τη ζωή των μελών της σχολικής κοινότητας. Τα προβλήματα είναι ορατά, ιδιαίτερα οξυμένα και πολύ-επίπεδα. Η επικοινωνία των εκπαιδευτικών με τους γονείς βοηθά στο να αναδεικνύονται πολλά από τα προβλήματα που βιώνουν οι οικογένειες. Σε συζητήσεις με συναδέλφους, παρατηρούμε ότι οι αναφορές σε οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα από τις οικογένειες των μαθητών, συνέχεια αυξάνονται. Γνωρίζουμε ότι οι δυνατότητες του σχολείου για παρέμβαση στις δύσκολες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες είναι περιορισμένες. Ωστόσο κρίναμε ότι έπρεπε να αναλάβουμε στοχευμένες δράσεις.

Λάβαμε υπόψη τις προτάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης – στην έρευνα των εφήβων συμβούλων του Συνηγόρου του Παιδιού για τις συνέπειες της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης στη ζωή των μαθητών. Ανάμεσα σε άλλα ζητούνε τη δημιουργία εκδηλώσεων μαθητών – εκπαιδευτικών, δωρεάν δραστηριότητες στο σχολείο κλπ.

Μέσα λοιπόν σε αυτές τις συνθήκες που διαμορφώνονται στο ελληνικό σχολείο, όπως περιγράφονται στο παραπάνω πλαίσιο, δημιουργήθηκε η ιδέα του κοινωνικού κινηματογράφου στα μέσα Οκτωβρίου 2013. Εμπνεόμενοι θεωρητικά κυρίως από την Κριτική Παιδαγωγική, την Παιδαγωγική της Ειρήνης και το πεδίο των Πολιτισμικών Σπουδών.

Ήδη όμως από την προηγούμενη χρονιά με πρωτοβουλία του διευθυντή κ. Οδυσσέα Κουλιούμπα, των εκπαιδευτικών και του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων λειτουργεί συσσίτιο για τους μαθητές, προκειμένου να περιοριστούν τα φαινόμενα υποσιτισμού μαθητών που είχαν παρατηρηθεί. Κι ενώ αρχικά το σχέδιο ήταν να εξασφαλιστεί τροφή για αυτούς τους μαθητές στη συνέχεια έγινε «ανοιχτό» για όλους. Το συσσίτιο στηρίζεται αποκλειστικά σε γονείς εθελοντές και δομές αλληλεγγύης που αναπτύχθηκαν. Άλλος φέρνει ψωμιά, άλλος αβγά, άλλος φρούτα κλπ. Η προσφορά επώνυμων και ανώνυμων δωρητών είναι μεγάλη. Το δίκτυο αλληλεγγύης, το πανεπιστήμιο. Σύλλογοι εκπαιδευτικών και πολλοί άλλοι στηρίζουν την προσπάθεια.

Αφού λοιπόν εξασφαλίσαμε ότι όλοι οι μαθητές έχουν κατά τη διάρκεια του σχολικού προγράμματος τουλάχιστον η επόμενη σκέψη ήταν: α) πώς θα μπορούσε να βοηθηθούν και να ενδυναμωθούν μαθητές και γονείς μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες και συμμετοχή σε εκδηλώσεις της σχολικής κοινότητας εκτός του διδακτικού ωραρίου (after school activities). β) πώς το σχολείο θα μπορούσε να παρέμβει – πέρα από το συσσίτιο – ώστε να επηρεάσει με θετικό τρόπο τις ζωές όλων όσων εμπλέκονται στην τοπική σχολική κοινότητα, λειτουργώντας ουσιαστικά ως ένας κοινωνικός χώρος όπου δύναται να συναντώνται και να αλληλεπιδρούν όλα τα μέλη της

Η πρώτη ιδέα ήταν η ίδρυση του κοινωνικού κινηματογράφου. Από την αρχή τέθηκαν οι στόχοι. Η διεύθυνση και οι σύλλογοι ήταν θετικοί στην ιδέα.

Οι αρχικοί στόχοι ήταν: • Να δημιουργηθεί μέσω του κινηματογράφου μια κοινότητα παιδιών, εκπαιδευτικών και γονέων. Να αναπτυχθούν συλλογικότητες και να καλλιεργηθεί η έννοια της αυτό – οργάνωσης στο δημόσιο σχολείο – χώρο. • Να δημιουργηθεί ένας κοινωνικός χώρος μέσα στον οποίο θα μπορούν αν αναπτυχθούν συνεργασίες, ανταλλαγή απόψεων. Να αναπτυχθούν οι κοινωνικές σχέσεις παιδιών και ενηλίκων • Να έρθει το σχολείο σε άμεση επαφή με την τοπική κοινωνία • Να γίνει πιο ουσιώδης η πολιτιστική προσφορά του σχολείου προς την τοπική κοινωνία • Να δημιουργηθεί ένα πνεύμα αλληλεγγύης. Να υπάρξει επαφή με κινήματα αλληλεγγύης. Το σχολείο μέσω του κινηματογράφου να κάνει – στο μέτρο του εφικτού – στοχευμένες κοινωνικές παρεμβάσεις (οικονομική βοήθεια, τρόφιμα ρούχα, βιβλία κλπ) σε οικογένειες με αναγνωρισμένα οικονομικά προβλήματα. Στόχος ήταν να εφαρμοστεί μια ανταλλακτικού – χαριστικού τύπου πρακτική. • Να έρθουν παιδιά και ενήλικες σε πιο «βαθιά» επαφή με την τέχνη του κινηματογράφου • Να δημιουργηθούν προϋποθέσεις ανάπτυξης κοινωνικών προβληματισμών. Να υπάρχει αναστοχασμός πάνω σε πανανθρώπινες αξίες (μετανάστευση – ρατσισμός, ανεργία, ειρήνη – πόλεμος, φιλία, σχέσεις με γονείς και συνομήλικους κλπ.). Μέσω της συζήτησης και της επεξεργασίας των ταινιών να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ενδυνάμωσης των ομάδων αυτών. • Να δουν παιδιά και ενήλικες διάφορες οπτικές στα παραπάνω ζητήματα και μέσω της κατάλληλης επεξεργασίας να γίνει ένα βήμα προς την κριτική συνειδητοποίηση και τον οπτικό εγγραματισμό και κατά συνέπεια την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας

Οι ταινίες προέρχονται κυρίως από την ταινιοθήκη του ΝΕΑΝΙΚΟΥ ΠΛΑΝΟΥ. Προβάλλονται ανά δεκαπενθήμερο στην αυτοσχέδια αίθουσα που διαμορφώσαμε. Οι βασικοί άξονες συμμετοχής των παιδιών είναι σε εθελοντική βάση. Οι μαθητές βοηθούν: • Στη διαμόρφωση της αίθουσας • Μοιράζουν τυχόν έντυπο ενημερωτικό υλικό • Ζωγραφίζουν και εκθέτουν αφίσες για τις ταινίες • Παρουσιάζουν τις ταινίες (συντελεστές, περίληψη κλπ.) • Επεξεργάζονται κάποιες φορές τις ταινίες μετά την προβολή τους με βάση τους 4 άξονες (Κριτικός κινηματογραφικός αλφαβητισμός, Αναπαράσταση, Γλώσσα, Παραγωγή)

Στόχος είναι να εμπλουτιστούν οι ταινίες με παράλληλες δράσεις. Τον Ιανουάριο παρουσιάσαμε την εκδήλωση «Ζωντανεύοντας εικόνες του Βωβού Κινηματογράφου με συνοδεία πιάνου». Ο εξαιρετικός πιανίστας Παύλος Μιχαηλίδης ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση και προσφέρθηκε αφιλοκερδώς. Έγραψε μουσική ειδικά για την εκδήλωση. Συνόδευσε μοναδικά αξέχαστες στιγμές του βωβού κινηματογράφου. Ήταν μια μοναδική εμπειρία για όλους μας.

Τον επόμενο μήνα οι μαθητές –τριες του σχολείου μας θα κάνουν μια μικρή συναυλία με φλογέρες. Ανάμεσα σε άλλα θα παρουσιάσουν μουσική από μεγάλες κινηματογραφικές μουσικές στιγμές (Οι δρόμοι της φωτιάς κλπ.).

Παράλληλα με τις προβολές κρίναμε ότι θα ήταν πολύ θετικό αν οι μαθητές –τριες να εντρυφήσουν στη κινηματογραφική /μιντιακή παραγωγή. Ξεκινήσαμε να γυρνάμε ταινίες μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ. Σε αυτές συνεργάζομαι κυρίως με τον δάσκαλο των αγγλικών κ. Τζιντζή. Επίσης φοιτητές από το τμήμα κινηματογράφου είναι αρωγοί στην προσπάθειά μας. Ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος κινηματογράφου του ΑΠΘ κ. Π. Πανταζής μας πρόσφερε κάθε δυνατή υποστήριξη. Ήδη έχουμε 6 ταινίες που συμμετέχουν σε διάφορα φεστιβάλ (Ολυμπίας, Σερρών, MEDEA AWARDS κλπ.) και αυτήν την εποχή ετοιμάζουμε άλλες δύο. Ταινίες για την κρίση, τον ρατσισμό, τη διαφορετικότητα κλπ. Επίσης συνεργαστήκαμε με το 5ο Ειδικό Σχολείο Ευκαρπίας και την εκπαιδευτικό Νόρα Βεργιώτη και κάναμε ένα ντοκιμαντέρ – πείραμα σχετικά με την καταπολέμηση των στερεοτύπων της αναπηρίας. Τα παιδιά παίρνουν ρόλους στις ταινίες και ξεδιπλώνουν το δημιουργικό τους ταλέντο.

Πέρα από τις ταινίες τα δύο τελευταία χρόνια εκδίδουμε σχολική εφημερίδα. Ήδη έχουν βγει 3 τεύχη και ετοιμάζεται το τέταρτο. Ξεκίνησε πέρυσι με μία τάξη και υπεύθυνο τον κ. Παπαδόπουλο και φέτος συμμετέχουν περισσότερες τάξεις. Τα παιδιά εκθέτουν απόψεις, ψάχνουν ειδήσεις, οργανώνουν πληροφορίες κλπ. Κάθε παιδί έχει δυνατότητα να ξεδιπλώσει το ταλέντο του. Έχουμε την τύχη να έχουμε κάποιους εξαιρετικούς μαθητές –τριες αρθογράφους και ζωγράφους και ένα καταπληκτικό ταλέντο στο σκίτσο (Νικολέτα). Σε κάποιες περιπτώσεις βοηθάνε και οι γονείς.

Επίσης εδώ και μερικούς μήνες ξεκινήσαμε μαθήματα σκάκι στην ώρα των διαλλειμάτων και στην Ευέλικτη Ζώνη. Οι μαθητές ανταποκρίνονται με χαρά και μεγάλη διάθεση.

Άλλη δράση αποτελεί η οργάνωση παιχνιδιών στην αυλή (κουτσό κλπ.). Η κ.Έλσα Τζέγκα «ζωγράφισε» την αυλή με παιχνίδια. Τα διαλλείματα είναι πλέον πιο «ενδιαφέροντα» για τα παιδιά

Υιοθετώντας την επιθυμία για σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία σε συνεργασία με Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης και την υποστήριξη της καθηγήτριας Κας Μπίμπου οργανώνουμε προγράμματα κατά της σχολικής βίας και ενίσχυσης των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες.

Βασικό στοιχείο για την επιτυχία αυτής της προσπάθειας είναι η άψογη συνεργασία με τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων. Οι όποιες διαφωνίες συζητούνται καλοπροαίρετα πάντα. Όσες φορές δέχονται «επίθεση» οι εκπαιδευτικοί ο Πρόεδρος (ένας καταπληκτικός άνθρωπος) και ο σύλλογος υψώνουν ανάχωμα.

Μπορεί λοιπόν οι συνθήκες να είναι δύσκολες, μπορεί η χρηματοδότηση να είναι ελλιπής αλλά στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Νεάπολής προσπαθούμε να φτιάξουμε το σχολείο των ονείρων μας. Ο δρόμος είναι μακρύς και δύσκολος αλλά δεν θα πάψουμε να ονειρευόμαστε ένα σχολείο ανοιχτό και σε επαφή με την τοπική, και όχι μόνο, κοινωνία, δημιουργικό, που θα έχει ως στόχο να βοηθά τους μαθητές να ξεδιπλώνουν τα ταλέντα τους και θα καλλιεργεί (κόντρα στην τάση των καιρών) βαθιά ανθρωπιστικές και δημοκρατικές αξίες.

Παπαδόπουλος Δημήτρης Εκπαιδευτικός στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Νεάπολης Θεσσαλονίκης Υποψήφιος Διδάκτορος Τμήματος Κινηματογράφου του ΑΠΘ