Μνημείο για τους πρώτους παρτιζάνους της Ευρώπης

Λέξεις: Κωνσταντής Σεβρής

Στις 30 Μαΐου το 1941 δύο νεαροί, ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας προχώρησαν σε  μια γενναία και διαχρονική πατριωτική αντιναζιστική πράξη. Κατέβασαν από την Ακρόπολη τη Ναζιστική σημαία. Μια ενέργεια που μαρτυρεί την διάθεση του ελληνικού κόσμου εκείνης της εποχής να εκκινήσει άμεσα ο αντικατοχικός αγώνας. 

Ο Μανώλης Γλέζος τις επόμενες δεκαετίες γνώρισε το ωμό πρόσωπο του μετεμφυλιακού κράτους και της δικτατορίας και παρά τη θανατική ποινή, τις απόπειρες δολοφονίας, τα βασανιστήρια, τη διαπόμπευση, τις εξορίες και τις φυλακίσεις διατήρησε ακέραιο και εμπνευσμένο το αντιστασιακό του φρόνημα. Μια διαδρομή που συνεχίστηκε στη μεταπολίτευση, αλλά και στην πρόσφατη πολιτική ιστορία. 

«Ο πρώτος παρτιζάνος της Ευρώπης». Έτσι τον αποκάλεσε στρατηγός Σαρλ Ντε Γκωλ, με το ήθος του Γλέζου να μνημονεύεται στις ημέρες μας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η δράση του είναι αναγνωρισμένη ακόμα και από εκείνους που βρίσκονται σε πολιτικές και ιδεολογικές κοινότητες, τις οποίες αντιπολιτεύτηκε μέχρι τα βαθιά του γεράματα ο διαχρονικός μαχητής της Δημοκρατίας.     

Η φυσική διάθεση όλων στη Θεσσαλονίκη είναι το όνομα του Μανώλη Γλέζου να αποδοθεί σε κάποια οδική αρτηρία της πόλης. Είναι βέβαιο πως θα γίνει, άσχετα από το ιδεολογικό πρόσημο των επόμενων δημοτικών διοικήσεων. Έχει σημασία να μην σταθούμε στην τυπική αναγνώριση της προσφοράς του. 

Θα πρέπει ο κεντρικός δήμος της πόλης να απευθύνει ανοιχτό κάλεσμα στην καλλιτεχνική κοινότητα. Η συγκλονιστική ενέργεια του Γλέζου και του Σάντα την άνοιξη του 1941 θα πρέπει να αποδοθεί καλλιτεχνικά σε τρισδιάστατη μνημειακή μορφή. Είναι βέβαιο πως η καλλιτεχνική κοινότητα θα ανταποκριθεί και θα εμπνευστεί. Ακολουθώντας το παλαιότερο παράδειγμα του Πάμπλο Πικάσο που μετέχοντας στο κίνημα για την απελευθέρωση του Γλέζου το 1959, έκανε ένα μικρό σχέδιο «παντρεύοντας» καλλιτεχνικά δύο ιστορικές περιόδους, δύο ιστορικές στιγμές. 

Μια τρισδιάστατη καλλιτεχνική δημιουργία, που θα εκτίθεται ιδανικά στην οδό Ελ. Βενιζέλου, στον ευρύτερο χώρο της πλατείας διοικητηρίου, στο κέντρο της πόλης. Ένα διαχρονικό αντιναζιστικό μνημείο λίγα μέτρα μακριά από το ιστορικό «Διοικητήριο» της πόλης, που κοιτά προς το «δρόμο» που επιλέγουν τα κοινωνικά κινήματα για να «φωνάξουν» τα αιτήματά τους.

Είναι ο τρόπος, έτσι ώστε οι «οι πρώτοι Παρτιζάνοι της Ευρώπης» να κοινωνήσουν το μήνυμά τους στις νεότερες γενιές. Είναι μια ιδέα που θα φέρει «ακομπλεξάριστα» την Ακρόπολη, το διαχρονικό της μήνυμα και τους συμβολισμούς της στη Θεσσαλονίκη. Αντιστοιχεί στο ύφος της πόλης, που σε ετήσια βάση αποτελεί το κέντρο των εορτασμών για την εποποιΐα του 1940.

Μια ενδιαφέρουσα ιστορική και «πολιτική» διαδρομή διαμορφώνεται για τη Θεσσαλονίκη. Ξεκινώντας από την πλατεία Ελευθερίας που ξεκίνησαν το μαρτυρικό τους ταξίδι οι Εβραίοι Θεσσαλονικείς για να συνεχιστεί στο άγαλμα του Λαμπράκη, στο σημείο της δολοφονίας του το 1963. Και στη συνέχεια, το Μνημείο του Καπνεργάτη εφόσον επιστρέψει στην παλαιά του θέση, για να καταλήξει στο μνημείο που θα παρουσιάζει τη γενναία πράξη των δύο νεαρών πατριωτών στην Ακρόπολη.

Ένα σύνολο πολιτικών μνημειακών εκθεμάτων στην οδό Βενιζέλου θα επιτρέπει σε ντόπιους και επισκέπτες να έρθουν σε επαφή με σταθμούς της πολιτικής ιστορίας της χώρας, που εντάσσονται σε ένα ευρύ αλλά αλληλένδετο πλαίσιο του 20ου αιώνα.  Και εντάσσονται σε έναν ευρύ περιηγητικό άξονα που περιλαμβάνει τα μουσεία φωτογραφίας και κινηματογράφου, το μνημείο Ολοκαυτώματος και το εβραϊκό μουσείο, το Μπεζεστένι, τις αρχαιότητες στον αυριανό σταθμό του μετρό στη Βενιζέλου.

Ας ακουστεί αυτή η σκέψη σε εκείνες και εκείνους που αυτές τις ημέρες θέτουν τις πρώτες πινελιές των προεκλογικών εγχειριδίων.

*Ο Κωνσταντής Σεβρής είναι Πολιτικός Επιστήμονας και πρώην δημοτικός σύμβουλος