Ο αναλφαβητισμός του 21ου αιώνα

Λέξεις: Μαρία Γουργούρη

Στην Ελλάδα του 2025 μπορεί να υπάρχουν εφαρμογές και πλατφόρμες για τα πάντα από το gov.gr μέχρι το e-banking, αλλά μεγάλο μέρος των πολιτών εξακολουθεί να μην ξέρει πως να τις χρησιμοποιεί, ούτε ότι κάνουν τη ζωή τους πιο εύκολη αποφεύγοντας τις ουρές στις δημόσιες υπηρεσίες και στις τράπεζες. Και το χειρότερο δε καταλαβαίνει πως λειτουργεί το ίδιο το οικονομικό σύστημα μέσα στο οποίο ζει. 

Η οικονομία δεν είναι μια αποστειρωμένη έννοια που απευθύνεται μόνο στους ειδικούς, είναι για όποιον πληρώνει λογαριασμούς κάνει αγορές ή παίρνει αποφάσεις για το μέλλον του. Και όμως σύμφωνα με έρευνες της Τράπεζας της Ελλάδος και του ΟΟΣΑ ένας στους τρεις Έλληνες ηλικίας 20-65 ετών δε γνωρίζει και δεν καταλαβαίνει τις βασικές οικονομικές έννοιες όπως πληθωρισμός, ΑΕΠ και επιτόκιο. Αυτός ο αναλφαβητισμός δε φαίνεται μόνο στους αριθμούς, φαίνεται στα δάνεια που δε μπορούν να αποπληρωθούν, στις κάρτες που γίνονται παγίδες και στις ψεύτικες επενδύσεις που υπόσχονται σίγουρα κέρδη. Φαίνεται στην καθημερινότητα των πολιτών που κάποιοι δε ξέρουν να χρησιμοποιήσουν ένα μηχάνημα ανάληψης μετρητών ή ένα μηχάνημα αυτόματων πληρωμών. Φαίνεται σε ένα λαό που έζησε κρίσεις χωρίς ποτέ να του εξηγηθεί αυτά που συμβαίνουν. 

Ο τεχνολογικός αναλφαβητισμός οι περισσότεροι Έλληνες είναι συνδεδεμένοι αλλά είναι ανορθόγραφοι στο ψηφιακό αλφάβητο. Από τα smartphones έως την τεχνητή νοημοσύνη η τεχνολογία δεν είναι πάντα κατανοητή. Πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν κανόνες ψηφιακής ασφάλειας ούτε πως να αξιολογήσουν αν μια είδηση είναι αληθινή ή ψεύτικη. 

Στα σχολεία το μάθημα της πληροφορικής αρκετά περιορισμένο, όταν όλος ο κόσμος μιλάει ήδη για python, WordPress και αλγόριθμους. Η ψηφιακή άγνοια δεν είναι μόνο ζήτημα παιδείας, είναι ζήτημα δημοκρατικό. Όποιος δεν κατανοεί την τεχνολογία είναι περισσότερο ευάλωτος στην παραπληροφόρηση, στην χειραγώγηση και στον αποκλεισμό από τις ευκαιρίες. 

Και το αποτέλεσμα, μια κοινωνία δύο ταχυτήτων από τη μία ένα κομμάτι της κοινωνίας που εξελίσσεται, μορφώνεται χρησιμοποιεί τα εργαλεία της εποχής και από την άλλη ένα κομμάτι που μένει πίσω όχι από αδιαφορία αλλά επειδή κανείς δε του έμαθε πως να συμμετέχει.

Η Ελλάδα κινδυνεύει να γίνει χώρα όπου το χάσμα δεν θα είναι μόνο οικονομικό αλλά και γνωστικό.

Η αληθινή παιδεία δεν είναι μόνο να γράφεις και να διαβάζεις, είναι να μπορείς να καταλαβαίνεις τον κόσμο που αλλάζει. Να καταλαβαίνεις τι είναι επιτόκιο και τι δεδομένο. Να μπορείς να διαβάζεις πίσω από τους αριθμούς και τους αλγόριθμους. 

Ο τεχνολογικός και οικονομικός αναλφαβητισμός δεν είναι πολυτέλεια που διορθώνεται με σεμινάρια, είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται ή καταρρέει μια κοινωνία. Κάθε φορά που ένας πολίτης μαθαίνει να χρησιμοποιεί ένα εργαλείο, να κατανοεί μια οικονομική έννοια ή να διακρίνει την αλήθεια από το ψέμα, η δημοκρατία δυναμώνει.

Γιατί η γνώση δεν είναι προνόμιο. Είναι δικαίωμα.

*Η Μαρία Γουργούρη είναι τελειόφοιτη στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών- Οικονομικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.