Ο Χάρτης της πόλης: Η Αγορά Μοδιάνο πωλείται

της Νένας Καζαντζίδου

Εικόνες: Ελένη Βράκα

Στην καρδιά του εμπορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης από το 1925 βρίσκεται η Κεντρική Αγορά Τροφίμων, ή πιο γνωστή ως Στοά Μοδιάνο. Η κατασκευή της είχε ξεκινήσει το 1922, στο σημείο της πυρίκαυστης ζώνης που η ομάδα του Γάλλου πολεοδόμου Εμπράρ προέβλεπε τη δημιουργία bazaars. Πριν την πυρκαγιά σ’ εκείνο το σημείο ήταν η Πλάζα, το παλιό κέντρο θρησκευτικής και οικονομικής ζωής της πόλης. Τα σχέδια της στοάς έκανε ο περίφημος αρχιτέκτονας Ελί Μοδιάνο, γόνος της γνωστής και πλούσιας οικογένειας Μοδιάνο, ο οποίος είχε σπουδάσει στο Παρίσι και όλα του τα κτήρια χαρακτηρίζονται από εντυπωσιακές κατασκευαστικές λεπτομέρειες.

Στα εγκαίνια που έγιναν στις 23 Μαρτίου το 1925 λέγεται πως είχε γίνει μια μεγάλη γιορτή όπου οι μουσικές έπαιζαν ως αργά τη νύχτα, ενώ για τους πλούσιους υπήρχε άφθονη σαμπάνια και χαβιάρι, σε αντίθεση με τους φτωχούς που τους πρόσφεραν μόνο ψωμί και τυρί.

Η δημιουργία της Αγοράς έφερε στην πόλη μια νέα οπτική σχετικά με τους χώρους εμπορικής δραστηριότητας. Ο Μοδιάνο φτιάχνει μια κλειστή στοά βάσει των ευρωπαϊκών τύπων, και της εξασφαλίζει πρόσβαση από δύο κεντρικές αρτηρίες της πόλης (Ερμού και Βας.Ηρακλείου), ώστε να γίνεται ανεμπόδιστα η διέλευση του κοινού. Ειδικότερα, η Στοά αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα αγοράς με συνδυασμό φέρουσας κατασκευής από οπλισμένο σκυρόδεμα και μεταλλικής στέγης που κρύβεται επιμελώς πίσω από μια νεοκλασική πρόσοψη. Να σημειωθεί, πως ήταν ένα από τα πρώτα κτήρια της Θεσσαλονίκης στο οποίο χρησιμοποιήθηκε το πρωτοποριακό για την εποχή οπλισμένο σκυρόδεμα.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα πρωτότυπα σχέδια ο Ελί Μοδιάνο σχεδιάζει και κατασκευάζει ένα επίμηκες, μονώροφο κτήριο με υπόγειο και εξώστες (συνολικής έκτασης περίπου 2.707m). Αν εξετάσουμε την κάτοψη του ισογείου, διαπιστώνουμε πως διαμορφώνονται τρία κλίτη στα οποία αναπτύσσονται τα περίπου 150 καταστήματα. Επιπλέον, στη βόρεια και στη νότια πλευρά δημιουργούνται οι εσωτερικοί εξώστες που χρησιμοποιήθηκαν σαν πατάρια. Ιδιαίτερος ήταν ο τρόπος που επέλεξε ο Μοδιάνο να αντιμετωπίσει τη διαφορά επιπέδων της στέγης, με υαλοστάσια και ειδικό μηχανισμό ανάκλησης, ώστε να εξασφαλίζεται στο εσωτερικό της στοάς ο φυσικός φωτισμός και εξαερισμός. Τέλος, ο υπόγειος χώρος της Στοάς οργανώνεται σε ξεχωριστούς αποθηκευτικούς χώρους.

Αν και ανήκει στα εκλεκτικιστικά κτήρια, παρατηρείται μια ιδιομορφία καθώς υπάρχει μια αυστηρότητα και λιτότητα στη μορφή της. Ειδικά στην πρόσοψη, υπάρχει η απόλυτη κατακόρυφη συμμετρία, με τριμερή διαχωρισμό (βάση, κορμός, στέψη), ενώ ο διάκοσμος αποτελείται από μοτίβα που σχετίζονται με την κλασική αρχαιότητα όπως μαίανδροι, παραστάδες και οδοντωτά γείσα.

Μέχρι σήμερα έχει διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό το χαρακτήρα της Αγοράς, παρέχοντας κρέατα, ψάρια και διάφορα άλλα τρόφιμα. Όταν το εμπόριο άρχισε να εξαπλώνεται με την εμφάνιση επαγγελματικών χώρων στα ισόγεια των πολυκατοικιών, η Αγορά άρχισε να χάνει τμήμα των εσόδων της μιας και τόσο αυτή όσο και οι γύρω αγορές απομονώνονταν από τις εμπορικές εξελίξεις που γινόντουσαν στο υπόλοιπο κέντρο της πόλης.

Στη Στοά δυστυχώς εντοπίζονται σοβαρές φθορές και βλάβες κυρίως εξαιτίας της υγρασίας, της φυσικής φθοράς του χρόνου και της σχεδόν ανύπαρκτης συντήρησης. Κι αντί το κράτος να μεριμνήσει για τα προβλήματα που υπάρχουν σε ένα τέτοιο κτήριο, το ΤΑΙΠΕΔ αποφάσισε να προχωρήσει στην πώλησή του το Φθινόπωρο.