Ο κρατικός περίπατος του κυρίου Χατζάκη

του Γιώργου Τούλα

Ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΑΙΘΠΑ αρμόδιος για θέματα Πολιτισμού κ. Κώστας Τζαβάρας στα πλαίσια της αποκλειστικής αρμοδιότητας του, με βάση τη διάταξη του άρθρου 3 παρ. 13 του Νόμου 2275/94 «Εθνικό Θέατρο, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και άλλες διατάξεις» διόρισε, για μία τριετία, τον κ. Σωτήρη Χατζάκη στη θέση του καλλιτεχνικού Διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου. Προηγουμένως έκανε δεκτή την παραίτηση του από τη θέση του καλλιτεχνικού Διευθυντή του Κ.Θ.Β.Ε.

Χρειάστηκαν ακριβώς επτά σειρές όλο και όλο για να γίνει πραγματικότητα ένας διορισμός που άργησε απλά μερικά χρόνια. Διότι είναι γνωστό σε όλη τη θεατρική πιάτσα πως τη θέση του Εθνικού Θεάτρου την πόθησε και κυρίως την πάλεψε από την πρώτη στιγμή ο Σωτήρης Χατζάκης, κόντρα στο Χουβαρδά και τον κόσμο που εκείνος αντιπροσώπευε.

Η σημερινή ‘’διόρθωση’’ ήταν απλά η καθυστερημένη τακτοποίηση των πραγμάτων. Το κείμενο αυτό δεν έχει σκοπό να σταθεί στην αποτίμηση της θητείας Χατζάκη στο ΚΘΒΕ, το έχω κάνει ήδη πολλές φορές από μικροφώνου αλλά και από την Parallaxi, εν συντομία να πω ότι το Κρατικό Θέατρο δεν νομίζω ότι ευτύχησε καλλιτεχνικά επί των ημερών του. Αν εξαιρέσει κάνεις μερικές κοινωνικές και εξωστρεφείς πρωτοβουλίες όπως το Κοινωνικό Θεατροπωλείο, το Θέατρο Κατ Οίκον και τις παραστάσεις στο δρόμο, το στίγμα που αφήνει η θητεία του εδώ, είναι μια μάλλον εντυπωσιακή στροφή σε φόρμες και απόψεις για το θέατρο εξαιρετικά παλιομοδίτικες. Αυτό αφορά και στην επιλογή του δραματολογίου αλλά και στον τρόπο απόδοσης των έργων, από τους περισσότερους σκηνοθέτες, που είναι γνωστό πως για να το πω κομψά ‘’συμβούλευε’’ ο καλλιτεχνικός διευθυντής να κάνουν ένα κατανοητό και δημοφιλές θέατρο, ανεξαρτήτως του έργου που ανεβάζουν. Αυτό είναι πιστεύω το στίγμα της περιόδου του, ένα μαζικό, λαϊκό με την αγοραία έννοια, θέατρο που άφησε στάσιμη μια κρατική σκηνή, που έτσι και αλλιώς αμφιταλαντεύεται τις τελευταίες δεκαετίες για το που θέλει να πάει. Σε αντίθεση με το Εθνικό που ευτύχησε ημερών που το αγκάλιασε το σύμπαν της θεατρικής πρωτοπορίας της χώρας, το ΚΘΒΕ, τα τελευταία χρόνια χόρτασε old fashion συνταγές για να χαίρεται ο κοσμάκης, κόντρες με τη διοίκηση, μαύρα πανιά στα μπαλκόνια του, κλειστές σκηνές και πολύ παρασκήνιο. Και εισιτήρια, για να λέμε όλη την αλήθεια.

Εκείνο που μου κάνει όμως μεγαλύτερη εντύπωση είναι η εμμονή του ίδιου του διευθυντή του να γίνει χαλίφης στη θέση του χαλίφη, χρησιμοποιώντας τις ψηλά ιστάμενες προστασίες και γνωριμίες του και στο βάθος του τούνελ η εμφανής πια προσπάθεια ενοποίησης των δυο θεάτρων με έναν πανίσχυρο διευθυντή που θα κάνει κουμάντο στο σύνολο του ελληνικού θεάτρου.

Αρωγός σε αυτή την προσπάθεια ο μοναδικής ευφυΐας αναπληρωτής-υπηρέτης επιδιώξεων-υπουργός του Πολιτισμού, που κατάφερε σε ένα χρόνο να απαξιώσει τη δουλειά δεκάδων πετυχημένων ανθρώπων, να αμφισβητήσει με τις πράξεις του το καλλιτεχνικό έργο σπουδαίων προσωπικοτήτων και να δημιουργήσει τις συνθήκες παράδοσης των πάντων στην απόλυτη διαπλοκή, πρόσωπων που πάντα κινούνταν εν τέλει περισσότερο στο παρασκήνιο παρά στα φώτα της σκηνής. Και όταν λέμε παρασκήνιο εννοούμε ακόμα και την πόρτα του Μαξίμου. 

Προσωπικά εκτιμούσα το Χατζάκη στην προ ΚΘΒΕ εποχή του ως σκηνοθέτης, αλλά όπως φαίνεται οι άνθρωποι κρίνονται μόλις τους δοθεί η χαρά της καρέκλας και της εξουσίας.

Ένα στοιχείο που ενδυναμώνει όσα γράφω παραπάνω είναι ο διορισμός του κ. Σταύρου Ξαρχάκου στη θέση του προέδρου του Εθνικού Θεάτρου. Για την ιστορία να θυμήσω ότι η σχέση Χατζάκη-Ξαρχάκου τα τελευταία χρόνια είναι ιδιαίτερα στενή. Οι παραστάσεις του πρώτου σε αθηναϊκά θέατρα (Ρεμπέτικο, Το μεγάλο μας τσίρκο) με παραγωγή του θεάτρου Ακροπόλ, μεταφέρθηκαν για μήνες στη σκηνή του Βασιλικού Θεάτρου. Η επιλεκτική αυτή μεταχείριση απέναντι στο συγκεκριμένο θέατρο και παραγωγές προκάλεσε τη μήνη του διοικητικού συμβουλίου του ΚΘΒΕ και έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό της κρατικής σκηνής. Μια μόλις βδομάδα μετά το διορισμό Χατζάκη στο Εθνικό ακολουθεί, όχι φαντάζομαι συμπτωματικά η τοποθέτηση του στενού του συνεργάτη και καθόλα αξιοσέβαστου συνθέτη Σταύρου Ξαρχάκου στη θέση του προέδρου του ίδιου θεάτρου. Συμπτώσεις, που όμως στάθηκαν θανάσιμες. 

Τη Δευτέρα 15 Ιουλίου ο Σταύρος Ξαρχάκος, για τον οποίο ο Χατζάκης επέμεινε στο διορισμό του στην προεδρία του Εθνικού φέρεται να παραιτήθηκε. «Δεν είναι δυνατόν να θέλουμε την ανανέωση του Εθνικού και να στηρίζουμε τον εκπαιδευτικό του ρόλο επιλέγοντας συνεργασίες με τον Λάκη Λαζόπουλο και τον Πέτρο Φιλιππίδη» είπε, σύμφωνα με το Βήμα, διαχωρίζοντας πλήρως τη θέση του από τον καλλιτεχνικό διευθυντή Σωτήρη Χατζάκη. Ο Σταύρος Ξαρχάκος που πληροφορήθηκε το πρόγραμμα του Εθνικού από τη συνέντευξη τύπου του διευθυντή(!), κατακεραύνωσε στο σημερινό διοικητικό συμβούλιο το Χατζάκη πριν τινάξει τη μπάνκα στον αέρα. Μία μόλις βδομάδα μετά την ανακοίνωση του προγράμματος… 

Με την ανάληψη της κυβέρνησης από το Σύριζα και ενώ οι καταγγελίες στο Εθνικό βρίσκονται στο ζενίθ τους ο Σωτήρης Χατζάκης προχώρησε σε μια αιφνιδιαστική και χωρίς λογικη ανακοίνωση ενός απολογισμού, χωρίς καμία χρονική λογική. Ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού του ζήτησε την παραίτηση του και κείνος αρνήθηκε να παραιτηθεί. Στην ανακοίνωση του υπουργείου τονίζεται: Προφανώς, ο κ. Χατζάκης, που έχει διατελέσει και καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών (1993-1994), αν. καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου (2005-2006) και καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ (2009-2013), έχει πραγματοποιήσει δε πλήθος σκηνοθεσιών από διευθυντικές θέσεις σε δημόσιους οργανισμούς την τελευταία εικοσαετία, δυσκολεύεται να αντιληφθεί την εργασία του διαφορετικά…

 Η λέξη ανεπιθύμητος δεν περιλαμβάνεται στο λεξικό του…