Ο μαγικός καναπές της Στέλλας Σερέφογλου

της Γιώτας Κωνσταντινίδου

Η Στέλλα Σερέφογλου, είναι σκηνοθέτης και μια γυναίκα που διακρίνεται για την εξαιρετική της ματιά πάνω στα πράγματα. Ξεκίνησε με ταινία μικρού μήκους, σκηνοθετεί θεατρικές παραστάσεις, κρύβεται πίσω από τηλεοπτικά σποτάκια με ιδιαίτερη αισθητική και φωτογραφίζει ό,τι της δημιουργεί μαγεία. O…μαγικός της καναπές φημίζεται για φωτογραφίσεις δημιουργικών ανθρώπων που μεταμορφώνονται και αποκαλύπτουν ψυχή και νου στο φακό της.

Ο σκηνοθέτης λειτουργεί σαν ένας καλός παρατηρητής που θέλει να αλλάξει την πραγματικότητα;

Ο σκηνοθέτης νομίζω πως πρέπει να είναι καλός παρατηρητής κι ένας τρόπος για να το πετύχει είναι να μην πιστέψει ποτέ ότι είναι ικανός να αλλάξει την πραγματικότητα. Δεν πιστεύω ότι κάνουμε έργα για να αλλάξουμε τον κόσμο αλλά ίσως, αν είμαστε καλοί μπορούμε προβληματίσουμε τους άλλους ή να βοηθήσουμε ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες ώστε να αλλάξουν κάποια πράγματα.

Ξεκινήσατε την πορεία σας με μια ταινία μικρού μήκους. Μιλήστε μας γι’ αυτή.

Αν και δεν πιστεύω ότι έχω χαράξει κάποια πορεία, αντίθετα είμαι πολύ στην αρχή, την πρώτη μου ταινία τη σκέφτομαι πάντα με πολλή αγάπη. Ίσως γιατί σε αυτή παίζει η μικρούλα μου ξαδέρφη που τώρα είναι φοιτήτρια, ίσως επειδή στο δωμάτιο της μικρής υπάρχει ένα υπέροχο ζευγάρι παλιά παιδικά παπούτσια που μου τα είχε φέρει ένας φίλος για τις ανάγκες της ταινίας. Υποθέτω όμως ότι αυτό που με συγκινεί ακόμα είναι το συναίσθημα που υπήρχε τότε, άγνοια αλλά και πολύ πάθος, θυμάμαι που μαζευόμασταν και μιλάγαμε μόνο για το σινεμά σα να μην υπήρχε κάτι άλλο. Από τότε αρκετοί άλλαξαν πορεία, άλλοι συνεχίζουν και κάνουν μάλιστα πολύ ωραίες δουλειές κι αυτό το πάθος τελικά περισσότερο με αγάπη μοιάζει. Μόνο έτσι μπορείς να αντέξεις κάτω από τόσο δύσκολες συνθήκες.

Βλέπουμε σπουδαίους ηθοποιούς να σκηνοθετούν εαυτούς ή συναδέλφους. Είναι η σκηνοθεσία προέκταση της υποκριτικής;

Θα το πω ανάποδα, η υποκριτική είναι αναπόσπαστο κομμάτι της σκηνοθεσίας, ένα από τα βασικότερα εργαλεία της.Υπάρχουν σπουδαίοι ηθοποιοί που σκηνοθετούν ακόμα πιο σπουδαία αλλά και άλλοι που δοκιμάζουν και τελικά επιστρέφουν στην υποκριτική. Αυτό όμως μπορεί να γίνει μόνο στο θέατρο, στον κινηματογράφο απαιτούνται και τεχνικές γνώσεις, οπότε πιο εύκολα θα δεις ένα σκηνοθέτη να παίζει σε μία ταινία παρά έναν ηθοποιό να τη σκηνοθετεί. Μιλάω για τα ελληνικά δεδομένα. Οι λόγοι που το κάνουν πάντως είναι διαφορετικοί κάθε φορά, ούτως ή άλλως υπάρχει μία έντονη κινητικότητα κι αυτό μπορεί να είναι πολύ δημιουργικό.

Πώς εξελίσσεται ένας σκηνοθέτης; Βλέπει δουλειά συναδέλφων, ταξιδεύει, διαβάζει;

Ναι, όλα όσα λέτε. Επιβάλλεται να είναι ανοικτός σε ποικίλα ερεθίσματα, ακόμα κι αν αυτά έχουν χροιά αρνητική.

Πέρυσι ήσασταν στο Θησείον με την παράσταση,’’ Η υπέροχη αγκαλιά της μαμάς μου’’. Τι σας άφησε η παράσταση αυτή;

Το βασικότερο είναι ότι με βοήθησε να γνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου: μέσα από τα λάθη μου ή τα λάθη των άλλων, να γνωρίσω πτυχές που δεν φανταζόμουν ότι είχα, να επαναπροσδιορίσω τα όριά μου… …το θέατρο είναι μία διαδικασία σκληρότερη από τον κινηματογράφο. Κάθε φορά νοιώθεις όλο και πιο ευάλωτος, συμβαίνουν πράγματα στη σκηνή που δεν μπορείς να ελέγξεις. Αλλά είναι και μαγεία, τόση μαγεία που θέλω να το ξανακάνω ενώ στο πίσω μέρος του μυαλού μου ξέρω πως δεν υπάρχει περίπτωση να μην δυσκολέψω τη ζωή μου!

Στα διαφημιστικά που σκηνοθετείτε υπάρχει μια ιδιαίτερη αισθητική; Αυτός είναι ο λόγος που σας επιλέγουν;

Νομίζω πως ναι, υπάρχει μία πολύ συγκεκριμένη αισθητική, είτε σκηνοθετώ παιδιά είτε παππούδες. Βέβαια υπάρχει και η περίπτωση να κάνεις ένα διαφημιστικό σαν να είσαι μόνο εκτελεστικό όργανο και όχι δημιουργικός παράγοντας. Μακάρι να φτάσω σε ένα σημείο που όταν δεν με αφήνουν να κάνω τη δουλειά μου όπως πρέπει ή καλύτερα όπως θέλω, να μπορώ να λέω γεια σας, δεν με ενδιαφέρει να δουλέψω μαζί σας! Αλλά μάλλον δεν θα γίνει αυτό, όλοι κάνουν και πρέπει να κάνουν υποχωρήσεις, σίγουρα όμως σιγά σιγά η εμπειρία σου επιτρέπει να βάζεις όρια θωρακίζοντας ταυτόχρονα αυτό που είσαι.

Τα διαφημιστικά πέρα από τη χρηστικότητά τους, μπορούν κάποιες φορές να είναι και ανάσες μαγείας;

Για εμένα ναι. Καταρχήν για οικονομικούς λόγους, ξέρεις πως θα πληρωθείς για τον κόπο σου, μιλάω πρώτα για τα λεφτά γιατί κάπως στην Ελλάδα έχουμε τους καλλιτέχνες σαν να είναι κάτι άλλο, σα να μην πρέπει να πληρώσουν φως, νερό, τηλέφωνο, γι αυτό και για εμένα να μπορώ να ζω από τη δουλειά που αγαπώ είναι πρωταρχικό όσο πεζό και να σας ακούγεται. Τώρα το βασικότερο είναι ότι αγαπώ τόσο πολύ τη δουλειά αυτή που κάθε φορά που σκηνοθετώ, νομίζω πως αγαπώ κι όλο τον κόσμο που δουλεύει μαζί μου! Η διαφήμιση είναι μία πολύ απαιτητική δουλειά (μην ακούτε τις κακές γλώσσες που από ανάγκη τη σνομπάρουν) και η χαρά να δουλεύω με τόσο ικανούς και προικισμένους ανθρώπους μου δίνει κάτι παραπάνω από ικανοποίηση, μου δίνει κουράγιο να συνεχίσω. Αυτά είναι από τα θετικά. Τώρα βέβαια, όπως σε όλα τα πράγματα υπάρχει και η άλλη όψη, αλλά ας μην σταθούμε σε αυτή…

Είστε αυτό που ονομάζουμε ‘’mobile photographer’’. Τι είναι αυτά που φωτογραφίζετε;

Θα σας πω τι δεν φωτογραφίζω. Δεν φωτογραφίζω την πραγματικότητα ή την καθημερινότητα. Η πραγματικότητα είναι αρκετά σκληρή, ωμή και σκοτεινή. Η καθημερινότητά μου επίσης δεν αφορά κανένα παρά εμένα την ίδια και τους πολύ κοντινούς μου ανθρώπους, πού πήγα, τι ταινία είδα, αν είμαι στο θέατρο κτλ. Το θεωρώ άλλωστε παραβίαση της ιδιωτικής μου ζωής.

Οι φωτογραφίες μου επιλέγω να έρχονται από έναν κόσμο που εγώ δημιουργώ. Αυτό μου δημιουργεί μία αίσθηση μαγείας, ότι κάπως μέσα σε όλο αυτό το χάος μπορώ να είμαι λίγο αισιόδοξη, λίγο σαν μικρό παιδί αλλά ταυτόχρονα «εξασκώ» τη δημιουργικότητά μου. Είναι κάτι που δεν μου στοιχίζει, γίνεται γρήγορα και τελικά είναι ψυχοθεραπευτικό.

Πείτε μας για το project του καναπέ.

Έχω μία εμμονή με τις επαναλήψεις, με το να ανακαλύπτω τις αμέτρητες πλευρές ενός μόνο θέματος. Κάποτε φωτογράφιζα την ίδια ταράτσα κι αυτό που άλλαζε μόνο ήταν η μπουγάδα και οι καιρικές συνθήκες. Σε πολλούς πήρε καιρό να καταλάβουν ότι ήταν ακριβώς η ίδια ταράτσα από την ίδια γωνία λήψης. Έχει πολύ ενδιαφέρον αυτό που ανακαλύπτεις ξανά και ξανά στο ίδιο ακριβώς πράγμα. Το πρότζεκτ στον καναπέ ξεκίνησε κάπως τυχαία, να πω ότι τον βρήκα στον δρόμο με τον άντρα μου, φωτογραφηθήκαμε μάλιστα επιτόπου, μετά άρχισα να τραβάω τα παιδιά μου κι έβλεπα ότι αλλάζει κι αυτός μαζί τους, μεταμορφώνεται κατά κάποιο τρόπο. Έτσι κάλεσα μία κοπέλα, που μάλιστα ήξερα ελάχιστα, μία χορεύτρια συγκεκριμένα κι αυτό ήταν η αρχή. Κάθε γυναίκα που κάθεται σε αυτόν τον καναπέ, έχει τη δύναμη να τον παρασύρει κι εμένα μαζί ώστε να αναδεικνύω στοιχεία της προσωπικότητάς της. Όπως είπε και μία φίλη, είναι σαν τον καναπέ του ψυχαναλυτή. Πολύ ενδιαφέρον σχόλιο!

Νέα σχέδια, ανακοινώσιμα ή μη, θα είναι θεατρικά;

Ναι, κυρίως θεατρικά, έχω ξεκινήσει πρόβες με έντεκα ηθοποιούς αλλά είναι πολύ νωρίς να μιλήσω για αυτό. Υπάρχουν και κάποιες προτάσεις κινηματογραφικές αλλά είναι κάτι που δεν έχει πάρει ακόμα κάποια συγκεκριμένη μορφή ώστε να είναι ανακοινώσιμο.

Δείτε το κανάλι της Στέλλας Σερέφογλου: https://vimeo.com/stellaserefoglou