O μύθος ή η αλήθεια της πολυ-πολιτισμικής πόλης

Του Σπύρου Πέγκα

Mια φορά κι έναν καιρό ήταν μια πόλη όμορφη, με το όνομα της αδελφής ένδοξου στρατηλάτη βασιλιά, παραθαλάσσια με κάστρα, φυσικό πλούτο που κατοικούνταν από Έλληνες ορθόδοξους χριστιανούς, από Σεφαραδίτες −και όχι μόνον− Εβραίους, από Οθωμανούς μουσουλμάνους, από Αρμένιους, από Βούλγαρους και από άλλες εθνότητες. Στην πόλη ήκμαζε το εμπόριο. Για 23 αιώνες η πόλη αυτή, έζησε δόξες μεγάλες, κατακτήθηκε αλλά κράτησε την ομορφιά της μαζί με την εσωστρέφειά της καθώς ήταν περικυκλωμένη από παντός είδους μνηστήρες από βορράν. Η πόλη αυτή προσαρτήθηκε στον ελληνικό κορμό μόλις το 1912, έχασε τους Οθωμανούς κατοίκους της, κέρδισε το ’22 Πόντιους, Μικρασιάτες και άλλους ομοεθνείς πρόσφυγες, χρόνια πολλά μετά έχασε τη συντριπτική πλειοψηφία των Σεφαραδιτών κατοίκων της… Την πόλη αυτή ακολουθεί ο αστικός μύθος (ή η αλήθεια) του πολυ-πολιτισμικού της χαρακτήρα.

Υπήρξε όμως ποτέ αυτή η πόλη με τα πολλά τζαμιά, τις πάμπολλες συναγωγές και τις πανέμορφες βυζαντινές εκκλησίες κατ’ ουσίαν πολυ-πολιτισμική; Οι πολιτισμοί συνυπήρχαν αλλά οι άνθρωποι συνομιλούσαν μεταξύ τους; Γονιμοποιούσε ο ένας πολιτισμός τον άλλον; Ας αφήσουμε αυτά τα ερωτήματα να απαντηθούν από τους ειδικούς κι ας δούμε τη σημερινή κατάσταση.

Η πόλη πέρασε μεγάλη περίοδο αυτοκτονικής εσωστρέφειας και αυτισμού. Ο υπαρκτός μεν υπερεκτιμημένος κίνδυνος από τους «εχθρούς» του Βορρά και της Ανατολής έκανε την πόλη αυτή να κλειστεί στον εαυτό της και να… βράζει στο ζουμί της! Αναζήτησε την ταυτότητά της στον τρόπο που την έβλεπαν οι δυτικοί ενώ μπορούσε να παίξει ηγετικό ρόλο στα Βαλκάνια, αλληθώριζε προς νότον ελπίζοντας σε εύνοια που ποτέ δεν ήρθε, κακοποιήθηκε βάναυσα από πολεοδομικούς νόμους που μόνον το κακό της είχαν στόχο τους και γύρισε επιδεικτικά την πλάτη της στη μόνη πηγή κερδοφορίας και πλουτισμού, το λιμάνι της.

Η πόλη είχε πάντα και τις δυτικές μεσαίου και μικρού μεγέθους μειονότητές της: Γερμανούς, Αμερικανούς και άλλους που οι γυναίκες τους στήνουν τα φοβερά παζάρια τους τα Χριστούγεννα και το καλοκαίρι και εκπροσωπούνται από την IWOG (Διεθνής Ένωση Γυναικών Ελλάδος). Τα τελευταία χρόνια απέκτησε και τους Ελληνόφωνους Πόντιους κατοίκους της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, τους Αλβανούς, τους Γεωργιανούς και άλλους που έφεραν μαζί τους τις οικογένειες, την κουλτούρα τους και το δυναμισμό αυτού που τα έχασε όλα και θέλει πάση θυσία να πετύχει… Στέκια μεταναστών, πολυγλωσσία στα σχολεία… Η πόλη λειτουργεί σαν ένα χωνευτήρι λαών, πολιτισμών και θρησκειών, γλωσσών και πρακτικών.

Χρόνια πολλά μετά, με οραματική, επίμονη, δημιουργική και επιθετική τουριστική πολιτική της δημοτικής αρχής της πόλης αλλά και με τη δυναμικότητα και το πείσμα των κατοίκων της που την λατρεύουν, η πόλη αυτή, με τα πολλά επίθετα και τη λίγη αγάπη από τη μεγάλη της αδελφή, αυτή, η νύμφη του Θερμαϊκού, η συμβασιλεύουσα, η ερωτική πόλη, η φτωχομάνα, η «πρωτεύουσα των προσφύγων» του τότε και του τώρα, είναι μια ζωντανή πόλη με πληρότητα ξενοδοχείων, τον περασμένο Νοέμβριο και τα Χριστούγεννα! Στους δρόμους της μπορείς να δεις επισκέπτες Εβραίους (από το Ισραήλ και όλη την εβραϊκή διασπορά), Βαλκάνιους και δυτικοευρωπαίους τουρίστες. Στα μπαρ της μπορείς να ακούσεις τούρκικα και να μην είναι από τα σήριαλ που κάποιοι κάτοικοί της παρακολουθούν μετά μανίας, αλλά από Τούρκους τουρίστες κοσμοπολίτες ή και θρησκευόμενους.

Τη στιγμή αυτή η πόλη είναι μπροστά στο στοίχημα να αναδειχθεί σε μία ευρωπαϊκή εξωστρεφή πόλη με πανεπιστήμια διεθνή και διεθνούς κύρους, αναδεικνύοντας με περηφάνια τα μουσεία και τον πολιτισμό της, χρησιμοποιώντας το παρατημένο λιμάνι της και βάζοντας μπροστά το πολύτιμο ανθρώπινο μωσαϊκό της.

* Κάθε ομοιότητα με την πόλη της Θεσσαλονίκης είναι σκόπιμη…

Σπύρος Πέγκας Αντιδήμαρχος Τουρισμού & Διεθνών Σχέσεων Δήμου Θεσσαλονίκης