Ο ΟΑΣΘ κάνει τους άντρες

της Ελεάννας Ιωαννίδου

Η πειθαρχική εξουσία σε έναν Οργανισμό είναι σαν τους διαιτητές: όταν κάνουν καλά τη δουλειά τους, κανείς δεν ασχολείται μαζί τους. Όταν, όμως, δεν σφυρίζονται κατ’ επανάληψη τα πέναλτι, αυτό είναι σημάδι όχι μόνο πως ο διαιτητής δεν κάνει καλά τη δουλειά του, αλλά πως υπάρχει οργανωμένη “παράγκα”. Κι αν τα πράγματα στο ποδόσφαιρο δεν επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητά μας, δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο, όταν η “παράγκα” εισβάλλει στη δημόσια μετακίνηση.

Το περασμένο Σάββατο (30 Μαρτίου), ο Γρηγόρης Μαυράκης, γραμματέας της Ένωσης για τα Δικαιώματα των Πεζών, οδηγώντας το ποδήλατό του στη Σοφούλη, έπεσε θύμα οδικού εκφοβισμού από οδηγό λεωφορείου που κόλλησε πίσω του και στη συνέχεια τον έκλεισε, πετώντας τον πάνω στα παρκαρισμένα αυτοκίνητα και εγκαταλείποντάς τον. Σαν να μην έφτανε αυτό, όταν το θύμα πρόλαβε το λεωφορείο στην επόμενη στάση, για να διαμαρτυρηθεί για την επικίνδυνη οδήγηση που θα μπορούσε να είχε στοιχίσει τη ζωή του, εισέπραξε και “μπόνους” εκ μέρους του οδηγού, ένα “πολιτισμένο” βρισίδι. Όπως όφειλε ως ενεργός πολίτης, ο Γρηγόρης κράτησε τα στοιχεία του λεωφορείου και απευθύνθηκε στην αστυνομία που κινητοποιήθηκε άμεσα για την ανεύρεση του οδηγού και τη σύλληψή του στο πλαίσιο της αυτόφωρης διαδικασίας. Ο αστυνομικός, όμως, που ανέλαβε την έρευνα, κατόπιν εντολής του εισαγγελέα, επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον σταθμάρχη που είχε βάρδια το απόγευμα του Σαββάτου, για να έρθει αντιμέτωπος με τρία συνεχόμενα εξόφθαλμα ψέματα: αρχικά ο σταθμάρχης είπε πως έχει τρία ονόματα οδηγών που μπορεί να οδηγούσαν το συγκεκριμένο λεωφορείο, στο επόμενο τηλεφώνημα δήλωσε πως έχει “πέσει” το σύστημα της τηλεματικής, σαν να μην το βλέπαμε όλοι ενεργό στις στάσεις των λεωφορείων, και στο τρίτο τηλεφώνημα ανέφερε πως το σύστημα της τηλεματικής δουλεύει μόνο τις καθημερινές, σαφής αναγνώριση πως στον Ο.Α.Σ.Θ. εργασιακά δικαιώματα δεν έχουν μόνο οι άνθρωποι, αλλά και οι μηχανές.

Η ωμή συγκάλυψη του οδηγού εκ μέρους του σταθμαρχείου, προκειμένου να παρέλθει ο χρόνος του αυτοφώρου του, αν και αδιανόητη, δεν είναι καινούρια πρακτική. Η γνωστή υπόθεση του πρόσφατα καταδικασμένου από τη Δικαιοσύνη χρυσαυγίτη οδηγού που πέταξε από το λεωφορείο επιβάτες αφρικανικής καταγωγής ξεκίνησε από καταγγελία ένδεκα δικηγόρων της NA.F.TH.A. στον Ο.Α.Σ.Θ για τη συμπεριφορά του πρώτου. Η NA.F.TH.A δημοσιοποίησε την καταγγελία στα μέσα ενημέρωσης, μετά την αδράνεια του Οργανισμού να κινηθεί πειθαρχικά εναντίον του ρατσιστή οδηγού. Παρά το γεγονός ότι μετά τη δημοσιοποίηση ενεργοποιήθηκαν οι διωκτικές αρχές και ο οδηγός καταδικάστηκε από τη Δικαιοσύνη, η πειθαρχική διαδικασία στον Ο.Α.Σ.Θ ακόμα εκκρεμεί, και μάλιστα παρά την αλληλογραφία με τους δικηγόρους της NA.F.TH.A και τα στοιχεία που δόθηκαν. Σημειωτέον ότι στον κανονισμό του Ο.Α.Σ.Θ. δεν προβλέπεται τιμωρία για ρατσιστική συμπεριφορά, οπότε η ανώτατη προβλεπόμενη πειθαρχική ποινή, με την οποία “κινδυνεύει” ο συγκεκριμένος οδηγός είναι δύο ολόκληρες μέρες αργίας. Άλλο παράδειγμα, παλιότερο και λιγότερο γνωστό: οδηγός λεωφορείου του Ο.Α.Σ.Θ παρατάει το όχημά του και επιτίθεται με αδιανόητο υβρεολόγιο σε οδηγό σχολικού λεωφορείου που επιβίβαζε παιδιά που καθυστερούσαν, σε κεντρικό σημείο της Θεσσαλονίκης, ενώπιον των παιδιών και των κατάπληκτων δασκάλων τους. Ο οδηγός δηλώνει πως έχει τα “μέσα” στον Ο.Α.Σ.Θ και κανείς δεν μπορεί να του κάνει τίποτα, η καταγγελία κατατίθεται, λαμβάνει αριθμό πρωτοκόλλου και στη συνέχεια εξαφανίζεται: Ο αριθμός πρωτοκόλλου της αντιστοιχεί πλέον σε άλλο έγγραφο.

Χθες, Τετάρτη κι ενώ ακόμα δεν είχε ενημερωθεί η αστυνομία αρμοδίως για το όνομα του οδηγού (αλήθεια, τι πρόβλημα έχει η τηλεματική;), εκπρόσωποι της Ένωσης Πεζών, των ποδηλατών, και πολίτες που στηρίζουμε το αίτημα για βιώσιμη κινητικότητα και διαφάνεια επισκεφθήκαμε τον Ο.Α.Σ.Θ., για  να επιδώσουμε,  με αφορμή το περιστατικό, ένα σχέδιο κώδικα συμπεριφοράς που οφείλουν να τηρούν οι οδηγοί του, αλλά και να διεκδικήσουμε την άμεση απόδοση πειθαρχικών ευθυνών όχι μόνο στον επιθετικό -άρα ακατάλληλο- οδηγό, αλλά και στον σταθμάρχη που τον συγκάλυψε. Φυσικά, αν και ο πρόεδρός του Ο.Α.Σ.Θ. βρισκόταν στο γραφείο του όταν πήγαμε, δεν έκρινε σκόπιμο να μας δεχθεί, μιας και ήταν σε “σύσκεψη”, ούτε ακόμα μας έχει καλέσει στα κινητά μας τηλέφωνα που αφήσαμε στην γραμματέα του. Μάλλον η σύσκεψή του, δυο μέρες μετά, δεν έχει τελειώσει ακόμα. Η γραμματέας του προέδρου, ενοχλημένη που δεν “κλείσαμε ραντεβού”, μας παρέπεμψε στο γενικό διευθυντή που, όμως, “εξαφανίστηκε” μόλις κατεβήκαμε στο γραφείο του. Ελπίζω να τον έχουν βρει τον άνθρωπο και να είναι καλά στην υγεία του. Όσο για τα αυτονόητα αιτήματα των πεζών και των ποδηλατών, αυτοί ας πρόσεχαν και να είχαν κλείσει ραντεβού με τη Διοίκηση, πριν “κλείσει ραντεβού” ο ποδηλάτης με το οδηγό του λεωφορείου που τον εκφόβισε και τον πέταξε στα παρκαρισμένα. Κι ας είναι ο εκφοβισμός πατέρας του φασισμού στην κοινωνία μας.

Ο ΟΑΣΘ, όμως, δεν είναι ένας οποιοσδήποτε οργανισμός παροχής υπηρεσιών. Αποτελεί λειτουργικό κομμάτι της πόλης, επιδοτείται για τα δρομολόγια του και ελέγχεται (ή θα όφειλε να ελέγχεται) από τους θεσμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης, ως εκπροσώπους των πολιτών. Παρόλα αυτά, συχνά η λειτουργία του οργανισμού προδίδει μια αντίληψη ιδιωτικού μονοπωλίου. Στις υποχρεώσεις του ΟΑΣΘ δεν υπάρχει αναφορά στην περιβαλλοντική ευθύνη του απέναντι στην πόλη, ούτε κανόνες που να αφορούν στο σεβασμό των πεζών ή των ποδηλατών, οι πολίτες υπάρχουν μόνο ως πελάτες του οργανισμού, όχι ως κάτοικοι αυτής της πόλης. Οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης (περιφέρεια και δήμος) οφείλουν άμεσα να θέσουν νέες κατευθύνσεις στους σχετικούς κανονισμούς. Στον έλεγχο εφαρμογής τους πρέπει να εμπλακούν και οι πολίτες, μέσα από την συμμετοχή και οργανώσεων για τα δικαιώματα των πεζών και των ποδηλατών. Οι πειθαρχικές έρευνες που αφορούν παραβάσεις των εργαζομένων, δεν μπορούν να αποτελούν απλά ένα φύλλο συκής, ενώ είναι απαραίτητο να υπάρχει διαφάνεια και λογοδοσία σε όλα τα επίπεδα. Είναι αδιανόητο η πειθαρχική εποπτεία στους οδηγούς-μετόχους να ασκείται από ανθρώπους που τους ορίζουν κατά βάση οι ίδιοι οι ελεγχόμενοι.

Η βιώσιμη κινητικότητα στην πόλη είναι ένα μεγάλο στοίχημα, που η κοινωνία το χάνει καθημερινά. Χρειάζονται συντονισμένες κινήσεις από πολλούς και, φυσικά, να μην γίνονται ταυτόχρονα βήματα προς τα πίσω. Όλα, τελικά, θα κριθούν στη διαφάνεια, τη λογοδοσία, την απόδοση ευθυνών και στην αποτελεσματικότητα του κοινωνικού ελέγχου. Γιατί σεβασμός στον αδύνατο, τον επιβάτη, τον πεζό τον ποδηλάτη, σημαίνει δημοκρατία. Και σήμερα την έχουμε ανάγκη στους δρόμους της πόλης περισσότερο από ποτέ.

* Η Ελεάννα Ιωαννίδου είναι υποψήφια δήμαρχος Θεσσαλονίκης με την παράταξη Γειτονιές σε δράση (Οικολογία, Αλληλεγγύη, Πολιτισμός)